Đình Nhạn Tái (huyện Đông Anh)

Xuân Nộn là vùng đất cổ có lịch sử ra đời và phát triển từ rất sớm. Người dân nơi đây có truyền thống lao động cần cù, thông minh, sáng tạo, yêu quê hương đất nước. Thôn Nhạn Tái ở vị trí trung tâm của xã. Làng mang tên Nhạn Tái theo cách giải thích dân dã và mộc mạc của người xưa. Sở dĩ làng có tên Nhạn Tái vì nằm trên một thế đất hình chim Nhạn đang sải cánh bay về hướng đông, đầu ngoái trở lại về phía sau. Cái tên Nhạn Tái mang một ý nghĩa sâu sa mà người xưa muốn để lại cho các thế hệ mai sau. Hãy luôn luôn vươn lên phía trước nhưng đừng bao giờ quên tiên tổ, cội nguồn của chính mình.

Đình Nhạn Tái hiện nay thờ 6 vị Thành hoàng làng. Đó là Cao Sơn đại vương, Quốc Vương thiên tử Nhã Lang, Ả Lã Nàng Đê, tiến sĩ Đỗ Nhuận và hai vị phúc thần mỹ tự là Sùng Nghiệp An Dân đại vương và Cảm Ứng Uy Linh đại vương. Sở dĩ đình thờ nhiều vị như vậy là do biến thiên của lịch sử, đền, nghè và nhà thờ không còn do đó nhân dân đã tập trung bài vị, bát hương của các vị thần về đình để thờ cúng.

Vị thần có lịch sử lâu đời nhất được ghi chép trong cuốn thần phả còn lưu giữ tại đình là Cao Sơn đại vương. Ông là một nhân vật quan trọng trong điện thần của người Việt trước đây, là một trong số những vị thần thuộc hệ thống thần thoại về thời dựng nước và giữ nước đầu tiên của dân tộc ta. Ông là người có công lớn cùng Sơn Tỉnh chiến thắng quân giặc bảo vệ triều Hùng. Chính vì vậy ông luôn được đứng ở hàng thứ hai sau Tản Viên Sơn Thánh trên đền thờ núi Tản và được thờ ở nhiều nơi.
Vị thần thứ hai là Quốc Vương Thiên Tử Nhã Lang, ông đã có công trong việc gây dựng và bảo vệ vương triều Lý thời Lý Nam Đế. Sau khi dẹp xong loạn Tam Vương, ông cầm quân đi đánh giặc Chiêm Thành. Bình được phương Nam, vua Lý ban ấp cho ăn lộc ở huyện Đông Ngàn và sau khi mất, ông được vua Lý sắc phong cho làm phúc thần và được phụng thờ ở nhiều nơi.

Vị thần thứ ba là Ả Lã Nàng Đê - vị nữ thần duy nhất được thờ tại đình. Bà là nữ tướng theo Hai Bà Trưng đánh giặc, sau khi mất được nhiều nơi lập đền thờ.

Vị thần thứ tư là tiến sĩ Đỗ Nhuận, ông đỗ tiến sĩ năm Quang Thuận thứ 7 (1466). Mùa thu năm 1484 bắt đầu việc dựng bia các tiến sĩ ở Văn Miếu, ông cùng với Thân Nhân Trung vâng mệnh soạn bài ký. Trong tao đàn ông cùng Thân Nhân Trung phê bình thơ văn của vua quan đương thời. Với đất nước, ông là bậc đại thần trung quân ái quốc, với quê hương Nhạn Tái, ông là người có công khai sáng truyền thống văn hoá và là người đã giúp dân dựng lên hai ngôi chùa là chùa Chủ và chùa Rừng làm phong phú thêm đời sống tinh thần và nét đẹp văn hoá cho người dân nơi đây.

Hai vị đại vương còn lại chỉ còn duệ hiệu được ghi trên bài vị, sắc phong, là những vị thần có công giúp nước, giúp dân, được các triều đình phong kiến phong tặng để phụng thờ mãi mãi.

Đình Nhạn Tái là di tích tôn giáo tín ngưỡng truyền thống thờ các vị thần Thành hoàng làng có công với dân với nước. Đình toạ lạc trên một khu đất thoáng rộng, có quy mô bề thế với phần mái làm kiểu 4 mái, các mái trải dài và lợp ngói mũi hài. Bốn góc đao uốn cong vút nhẹ nhàng với hai mũi ngắn dài đắp nổi hai linh vật là quy, phượng. Chính giữa nóc mái đắp nổi đôi rồng lưng uốn cong mềm mại, chầu mặt trời. Đại đình gồm 5 gian 2 chái với bộ khung gỗ bề thế vững chắc. Hậu cung nối với gian giữa chạy dọc tạo nên kiến trúc lối chữ “đinh”.

Trải qua quá trình tồn tại và phát triển, đình Nhạn Tái còn bảo lưu được nhiều di vật quý mang những giá trị nhất định về lịch sử và nghệ thuật, góp phần làm tăng thêm giá trị thẩm mỹ cho kiến trúc của ngôi đình. Cuốn thần phả chữ Hán và 20 đạo sắc có niên hiệu muộn nhất là sắc Đồng Khánh thứ 2 (1887). Các di vật bằng gỗ có ngai thờ bài vị, sập thờ, cửa võng, kiệu bát cống, cuốn thư, hoành phi, câu đối có niên đại tạo tác thế kỷ XIX.

Hàng năm vào ngày 16 tháng giêng dân làng Nhạn Tái lại tưng bừng hội, thể hiện lòng biết ơn và kính trọng các bậc anh hùng thời tiền sử.

Di tích đình Nhạn Tái sẽ cùng với hệ thống các di tích với lễ hội có các trò chơi dân gian nổi tiếng của của Xuân Nộn như lễ hội kéo lửa, nấu cơm thi của thôn Lương Quy, lễ hội Kén rể của thôn Đường Yên, lễ hội Kéo rắn của thôn Xuân Nộn sẽ là địa chỉ du lịch hấp dẫn của Đông Anh và Hà Nội.

Đình Nhạn Tái đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1997./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Sơn Dương (t/h)