Thưởng trà trong cung đình Huế

Sen Huế ngoài việc là biểu trưng liên quan đến tâm linh, văn hoá Huế mà còn gắn liền với ẩm thực Huế. Hoa sen được dùng để ướp trà. Trà ướp hoa sen mang hương vị đặc biệt và thanh khiết.

Chốn cung đình xưa, có một kiểu ướp hương trà bằng cách bỏ trà vào bông sen mới nở. Sen hồ Tịnh Tâm ngày xưa chuyên được dùng để ướp trà cho vua. Trà được ướp vào ban đêm. Khi sen vừa hé nhụy, đặt trà vào trong lòng hoa rồi dùng dây buộc lại, ép không cho hoa nở ra. Để qua hết đêm, trà sẽ hấp thụ toàn bộ hương sen.

Sáng hôm sau thì thu trà, trà sen Huế vì thế có hương thơm thanh khiết và đậm đà. Thú thưởng trà sen tao nhã có từ thời nhà Nguyễn. Mỗi sáng sớm, nhà vua lên thuyền ngự lãm hồ sen, lấy sương đọng trên lá đun nóng, pha với trà được ủ trong hoa từ ngày hôm trước.

Trước kia, trà dành cho vua thường được ướp với sen ở hồ Tĩnh Tâm trong Hoàng Thành. Trà với hương sen tự nhiên cho người thưởng thức cảm giác thư thái, tĩnh lòng...  

Người dân ở Huế ngày nay vẫn kể câu chuyện về việc thưởng thức trà xưa kia chỉ dành cho vua. Để pha trà cho vua, vào buổi chiều tối các thị nữ trong cung sẽ chèo thuyền ra hồ Tĩnh Tâm trong Hoàng Thành và cho trà vào giữa những búp sen. Sáng sớm hôm sau sẽ ra hồ sen để lấy trà đã được ướp mùi sen thiên nhiên, tinh khiết pha dâng lên vua. Trà cung đình dành cho vua không sử dụng 1 bộ ấm chén cho cả 4 mùa mà phải có bốn loại chén khác nhau để phù hợp với thời khắc Xuân, Hạ, Thu, Đông. Đấy là câu chuyện kể về ngày xưa. Giờ đây trà cung đình được bán phục vụ cho mọi tầng lớp. Cách thức pha và thưởng trà cũng không còn quá cầu kỳ như vậy nữa, song với người Huế uống trà vẫn là một hình thức nghi lễ,  một nét đẹp văn hóa cần giữ gìn.

Những gia đình làm trà cung đình ở Huế hầu hết đều thuộc dòng dõi vua quan triều nhà Nguyễn với những bí quyết riêng được truyền qua nhiều thế hệ. Những loại thảo dược hay được sử dụng trong trà cung đình gồm:  vối nụ, tim sen, đại táo, hồng táo, khổ qua, cam thảo, hoa hòe, hạt chi chi, hoài sơn, hoa cúc, hoa hồng, atiso… Sau khi được bào chế qua đủ các công đoạn bí truyền của từng gia đình, trà sẽ được chọn giờ để “sao vàng hạ thổ” theo quy luật âm – dương, không sử dụng bất kỳ loại hóa chất phụ gia nào.

Người Huế thường uống trà cùng với một loại bánh đặc sản nào đó ví dụ như bánh đậu xanh, hạt sen hoặc kẹo lạc… Các quán trà Huế thường có chung 1 đặc điểm là không gian tĩnh lặng, không khí mát mẻ, khiến cho người thưởng trà cảm thấy thực sự thư thái, dễ chịu.

Từ ảnh hưởng của hoa sen trong đời sống tinh thần, người dân Huế đã đưa sen lên đỉnh cao của văn hóa ẩm thực. Nhưng, dù bất kể sử dụng với mục đích nào thì người Huế cũng luôn thể hiện tâm hồn thanh nhã của mình như hoa sen. Có thể nói nhìn thấy hoa sen xứ Huế là nhìn thấy con người xứ Huế vậy./.

Ngân Hà