Nhà thờ Nguyễn Hữu Liêu (quận Bắc Từ Liêm)
Nhà thờ Nguyễn Hữu Liêu thuộc phường Tây Tựu, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Di tích nằm về phía tây thành phố, cách trung tâm Hà Nội 14km.
Nguyễn Hữu Liêu (1532 - 1597) quê ở làng Tây Đam xưa, nay là Tây Tựu, quận Bắc Từ Liêm, là một viên tướng nổi tiếng, có công trong việc phò Lê Trung Hưng đánh bại nhà Mạc, lấy lại thành Thăng Long năm 1591.
Tổ tiên bảy đời của Nguyễn Hữu Liêu tên tự là Giác Tính, người Trung Quốc đời Minh sang ta buôn bán rồi lấy vợ người ở làng Ông Mặc (nay là Hương Mạc, huyện Từ Sơn, Bắc Ninh). Người con (tổ sáu đời) di cư sang làng Tây Đam (Tây Tựu). Dòng họ của ông nhiều người làm quan, đô đốc... nhà Lê và nhà Mạc. Thuở nhỏ, ông mồ côi, cảnh nhà bần bách. Năm 17 tuổi, ông vào Thanh Hóa làm con nuôi người cậu họ là Nguyễn Khảng Khải hồi đó đã bỏ quan nhà Mạc vào làm quan với nhà Lê. Từ đó đến năm 1555, ông theo Nguyễn Khảng Khải đánh quân Mạc, được trọng dụng và luôn lập nhiều công lớn trong việc giúp vua Lê và họ Trịnh đánh Mạc. Ông được phong chức Thái uý Dương Quốc Công. Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương đã viết: “Ông là người tinh anh, sáng suốt, dũng cảm và quyết đoán. Mỗi khi ra trận, khí hăng hái lên tận mây, tiếng gầm thét như nổi gió mạnh, ba quân vì thế hăng say chiến đấu, không trận nào không thắng. Thế mà chất phác, trung thực, giữ đúng lễ, đương thời khen ông là tướng giỏi”.
Nguyễn Hữu Liêu mất ngày 5 tháng bảy âm lịch năm 1597, thọ 66 tuổi.
Nhà thờ Nguyễn Hữu Liêu toạ lạc trên một khu đất rộng giữa khu vực cư trú của dân làng (thôn II, xã Tây Tựu). Các kiến trúc của nhà thờ nép mình dưới những tán cây ăn quả xanh tươi bốn mùa và nằm trong một khuôn viên khép kín bởi hệ thống cây xanh và tường bao xung quanh di tích, bên trái nhà thờ có vườn cây ăn quả và một hồ nước rộng tạo một cảnh quan thoáng đãng và sự tĩnh mịch cho nơi thờ cúng. Nhà thờ có bố cục kiến trúc kiểu chữ “nhị”, gồm nhà Bái đường và Hậu cung.
Trải qua thời gian dài tồn tại, binh hoả và chiến tranh chống giặc ngoại xâm đã có những tác động lớn đến sự trường tồn của di tích. Hiện nay tại nhà thờ còn bảo lưu các di vật: Các pho tượng thuộc nghệ thuật thế kỷ XVIII - XIX, hoành phi, câu đối, hương án, chuông đồng cùng nhiều đồ thờ tự khác như cây đèn, cây nến, lọ hoa...
Nhà thờ họ Nguyễn Hữu Liêu là nơi giáo dục, phát huy truyền thống thượng võ và truyền thống văn hoá dân tộc cho các thế hệ và mỗi thành viên của cộng đồng, ngày hội làng hàng năm của vùng Tây Tựu vẫn duy trì hội đấu vật truyền thống, để chọn người có sức khoẻ và tài năng võ nghệ. Từ đó củng cố mối đoàn kết cộng đồng, rèn luyện thể chất và tinh thần cho mỗi thành viên của cộng đồng. Đối với dòng họ Nguyễn Hữu là nơi giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn”. Hàng năm, vào ngày mùng 5 tháng bảy âm lịch (ngày mất của Nguyễn Hữu Liêu), con cháu của dòng họ lại tụ hội về nhà thờ để tưởng nhớ tới tổ tiên và nhắc lại truyền thống của dòng tộc, củng cố mối đoàn kết huyết tộc thêm bền vững góp phần tăng cường khối đoàn kết cộng đồng.
Nhà thờ Nguyễn Hữu Liêu đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử lưu niệm danh nhân năm 1996./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01