Đình Mai Phúc (quận Long Biên)

Mai Động nhân hề

Mai Động nhân Ngô thừa sắc chỉ báo ư dân Kim chiếu Vinh

Luân hồi tiên cảnh Tâu vi huyết thục nhã dân Thần

. Dịch nghĩa:

Người Mai Động, hỡi người Mai Động

Ta vâng sắc chỉ báo với dân rằng

Có chiều vàng gọi Vinh, Luân về tiên cảnh

Sau này làm Thần hưởng ở dân đây.

Bài thơ trên được trích trong cuốn Thần tích bằng đồng tại di tích đình Mai Phúc, phường Phúc Đồng. Như vậy bài thơ trên đã cho biết, đình Mai Phúc thờ 2 vị phúc thần là Xuân Vinh và Luân Nương. Chuyện kể rằng: Lúc đó ở trang Mai Động, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An có một người biết cư xử với đời, hiếu đễ với nhà, họ Lê tên là Cự. Tổ tiên vốn là người châu Bố Chánh lánh loạn Nhiễm Dương Tư, cư trú ở trong Mai Động, đến đời sống đã là đời thứ ba rồi lấy người ở Nga Bá tên là Hoàng Thị Tuyết, gia thế vốn hào cường. Vợ chồng sống rất trung hậu. Lúc ấy, ông đã ngoài bốn mươi tuổi mà chưa có con. Vì thế ông chia hết gia tài, chẩn cấp cho người nghèo, chỉ cầu mong có con nối dõi. Phàm là đền thờ Thần, chùa thờ Phật, không nơi nào ông không đến cầu khấn. Một hôm nghe nói có chùa Yên Tử, đạo Hải Dương có đền thờ rất linh ứng, cầu gì được nấy. Ngay hôm đó, vợ chồng ông đem tiền, hương tiến cúng và cầu khấn.

Khấn xong, đêm hôm đó, vợ chồng ông nằm ở trước án ngủ thiếp đi, bỗng mộng thấy trong chùa sáng bừng, hương khói thơm nức, Kim đồng, Ngọc nữ cầm đàn sáo hát, vàng bạc châu báu vô số, ở phía trong Điện chính có một vị quan áo tím ngồi ở trên tuyên chiếu với vợ chồng ông rằng: Nhà ngươi tích đức đã ba, bốn đời cho tới nay chưa mảy may làm điều gì ác. Giờ đây một bên là tiền của, một bên là Tiên đồng, ngươi muốn lấy vật gì ta cũng cho. Vợ chồng mơ màng ngước về phía Tiên đồng, ở đó có cậu con trai rất kháu. Vợ chồng vui sướng cầu xin. Quan mặc áo tím bèn truyền cho vị sứ mặc áo xanh chọn đứa trẻ. Theo mộng đó ắt là có điềm lành. Hôm sau, ông bà làm lễ bái tạ rồi về. Từ đó, bà có mang. Được 12 tháng, đến giờ Dần ngày 12 tháng giêng mùa xuân năm Giáp Dần sinh hạ được một cậu con trai, thần sắc hiên ngang, cao khác người thường, cha mẹ đặt tên là Xuân Vinh. Năm 12 tuổi, cậu bắt đầu học ở nhà họ Dương tiên sinh. Học được vài năm, văn chương thông thái, thiên sử bách gia, không gì không thuộc, từ thiên văn đến địa lý không gì không biết, không vật gì không hiểu. Lại ham cung tên, thích binh pháp. Mỗi khi bàn luận nói chuyện thì từ cha mẹ đến bạn bè, không ai không phục tài.

Năm ấy, Hoàng Thị Tuyết trong mộng còn thấy một lão ông tóc bạc phơ, ban cho một bông hoa mai, thế là bà có thai. Đến kỳ sinh nở, bà sinh được một cô con gái nhan sắc tuyệt trần, phong tư yểu điệu, môi đỏ mặt phấn, tuyệt thế giai nhân. Cha mẹ đặt tên là Luân Nương (nàng Luân). Đến năm 3 tuổi cha mẹ đều mất. Cô ở với anh. Năm 15 tuổi, theo anh học rất giỏi, lại kiêm lục giáp. Không gì không tinh xảo. Thực là bậc kỳ tài trong giới nữ. Anh em khảng khái, có chí lớn. Anh em thường nghĩ: Nước Việt ta tại sao không có người dẹp loạn 12 sứ quân? Thế là kết thành một đảng, dự trữ lương, rèn quân tinh nhuệ, mưu tính làm việc lớn. Hào kiệt các huyện bên, phần lớn theo về không hô hào kêu gọi mà xa gần đều biết tên. Lúc ấy có sứ quân tên là Nguyễn Viết Khoan cát cứ vùng Tế Giang, nghe tin anh em ông là bậc anh tài, mưu trí bèn sai gia thần đến dụ. Ông không chịu, trả lời rất khinh mạn. Sứ thần bực tức đem binh mã đến đánh. Anh em ông cùng dân binh Mai Động chống lại, sứ quân thua chạy, không dám quấy nhiễu. Dân làng Mai Động nhờ anh em ông mà được yên ổn. Từ đó tiếng tăm càng lẫy lừng trong thiên hạ. Thời kỳ đó, Đinh Tiên Hoàng sai quan văn là Đinh Điền ban chiếu mời anh em ông đến yến ẩm họp mặt ở nhà, ông uống say ngủ thiếp đi. Bỗng trong mơ hiện lên một ông lão mặc áo trắng đội mũ chỉnh tề, đàng hoàng xuống thẳng chỗ ông nằm. Ông liền hỏi lão ông ở đâu mà dám đường đột như vậy. Lão ông cười rồi ngâm (dịch nghĩa):

Đinh Điền sẽ đến nhà người

Tiên Hoàng là người thống nhất sơn hà

Vua tôi hợp sức dẹp giặc Ngô

Trời đã định rồi há phải là ngoa.

Ngâm xong, ông lão vút lên không và biến mất. Tỉnh dậy, ông biết mình mơ. Lúc bấy giờ trời đã sáng. Qua bốn khắc đã thấy một cánh quân khí giới người ngựa tinh nhuệ tiến đến đồn sở. Anh em ông tưởng là tướng giặc Ngô bèn bài binh bố trận, lên ngựa chỉ vào đám quân mà mắng rằng: Chúng bay là quân Ngô đến xâm lấn bờ cõi của ta, không tự giữ, ta quyết đánh, bay sẽ bị bại. Rồi thấy một người cưỡi ngựa ô, cầm binh khí tiến thẳng đến nói rằng: Ta là tướng là phụ của Tiên Hoàng, họ Đinh tên là Điền, vâng mệnh Đinh Tiên Hoàng, đến cùng Vinh Công đồng tâm báo quốc tiêu trừ giặc Ngô, lấy lại bình yên, cùng hưởng niềm vui mãi mãi. Ông nghe vậy nghĩ ngay đến lời báo mộng của Thần. Điền nhân tức là chữ điền vậy. Ai nấy gác dao, vui vẻ đón Điền vào đồn sở, mở tiệc khao quân. Xong việc chiêu mộ được tới 3.000 người khoẻ mạnh lên đường đánh giặc, còn đồn sở giao cho em gái trông giữ. Từ khi ông cùng Đinh Điền yết kiến Đinh Tiên Hoàng, Tiên Hoàng thấy Vinh Công tướng mạo oai phong, thân dài 8 thước, sức có thể địch được vạn người, bèn tôn là Xuân Vinh là Đại phu, giao cho làm Tiên phong sứ đi đánh Ngô sứ quân Kiều Công Hãn ở Phong Châu. Ông vâng mệnh trở về Mai Động cùng em gái là Luân Nương tiến thẳng đến Phong Châu, đánh nhau với Kiều Công Hãn. Anh em ông trong một trận chém được Công Hãn. Quân của Công Hãn đại bại, chạy toán loạn, ông lại đuổi, chém được vô số. Còn lại 11 sứ quân, Đinh Điền, Nguyễn Bặc chia ra các đạo và dẹp được hết. Đinh Tiên Hoàng lên ngôi vua ở Hoa Lư, mổ trâu bò khao tướng sĩ. Các công thần lớn nhỏ đều phong đại vương, phong Xuân Vinh là “Xuân Vinh đại vương”, Luân Nương được phong là “Luân Nương công chúa”.

Theo Thần phả thì sau khi hai anh em ông hoá được triều đình xây dựng miếu thờ và nhân dân cúng tế tưởng nhớ muôn đời.

Đình Mai Phúc hiện còn giữ được 28 sắc phong qua các triều đại. Sắc phong có niên đại sớm nhất vào đời Dương Đức thứ 3 (1674) và đặc biệt còn lưu giữ được một đôi chân đèn thời Mạc có niên hiệu Diên Thành thứ 7 (1583) do người Bát Tràng cung tiến. Từ những cứ liệu trên cho thấy ngôi đình được dựng ít nhất vào thế kỷ XVI.

Vào khoảng thế kỷ XVI, đình Mai Phúc có thể đã là một danh thắng đồ sộ. Theo các cụ kể lại, trong cuộc chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc, nhân dân trong làng đã phải di chuyển các đồ thờ tự trong di tích đi sơ tán. Sau trả lại, đồ thờ, nhưng bị thất lạc rất nhiều, hiện nay di vật cổ nhất trong di tích là đôi chân đèn thời Mạc (1583).

Trải qua biến cố thăng trầm của lịch sử, đình Mai Phúc đã bị huỷ hoại. Đến năm 1992, đình được tu sửa Nghi môn, năm 1994 xây dựng lại Tả mạc, Đại đình, năm 2003 đại tu phần Hậu cung.

Đình Mai Phúc hiện quay hướng nam.

Đình Mai Phúc đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1992./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Sơn Dương (t/h)