Mộ danh nhân văn hoá Đoàn Thị Điểm (Tây Hồ)
Mộ danh nhân văn hoá Đoàn Thị Điểm, xưa kia còn có tên gọi là mộ Phủ Bà. Tên thường gọi hiện nay mộ bà Đoàn Thị Điểm. Mộ bà Đoàn Thị Điểm nằm ở làng Xù, thuộc tổ 43, cụm 7, phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội.
Đoàn Thị Điểm, biệt hiệu là Hồng Hà nữ sĩ. Bà con ông Đoàn Doãn Nghi. Từ nhỏ bà đã nổi tiếng hay chữ và có tài đối đáp. Trong kho tàng truyện dân gian Thăng Long còn để lại nhiều giai thoại minh chứng tài đối đáp thông minh, hóm hỉnh của bà qua các cuộc tiếp xúc với xứ Tầu, Trạng Quỳnh, Đặng Trần Côn...
Không những có tài mà bà còn là người “Dung sắc kiều lệ, cử chỉ đoan trang, lời nói hoa văn, hành vi lịch thiệp”. Đồng thời bà cũng là người nội trợ tài hoa. Một hôm có bạn thơ ra câu đối:
“Bạch xà đương đạo, quý bát kiếm nhi trảm chỉ”
Nghĩa là: Rắn trắng cản đường, quý tuốt gươm ra chém. Bà không cần suy nghĩ liền đối ngay:
“Hoàng long phụ chu, vũ ngưỡng thiên chí thán viết” Nghĩa là: Rồng vàng đội thuyền, vũ ngửa mặt mà than.
Mọi người phải khen phục tài bà Điểm.
Về văn học, ngoài bản dịch “Chinh phụ ngâm” có giá trị nổi tiếng, bà còn viết cuốn “Tục truyền kỳ” trong đó có 6 cuốn truyện:
1. Bích câu kỳ ngộ (truyện Tú Uyên gặp tiên)
2. Hà khẩu linh từ (truyện vi thần dáng thế)
3. Hoàng sơn tiên cực (cuộc cờ tiên ở Hoành Sơn)
4. Vân cát thần nữ (truyện về bà Liễu Hạnh)
5. Nghĩa khuyển dưỡng miêu (con chó nuôi con mèo)
6. An ấp liệt nữ (truyện người liệt nữ ở An ấp)
Qua liệu, chúng còn được đọc tác phẩm của Đoàn Thị Điểm viết về những cảnh tượng làm ăn cày cấy và lễ hội làng quê ngày ấy. Hiện nay tại Viện nghiên cứu Hán Nôm còn lưu giữ được một số sách của bà.
Những bài thơ phú của bà với chồng là tiến sĩ Nguyễn Kiều. Nhiều nhà thơ nổi tiếng lúc đó thường có thư trao đổi với bà. Gia phả họ ở Đoàn Hiến Phạm có ghi: Nhiều thơ của bà Điểm được họ Nguyễn ở Tiên Điền lưu giữ.
Bà đã làm vẻ vang cho nền thơ ca Việt Nam, đồng thời cũng là tấm gương sáng về người phụ nữ trung hậu đảm đang. Nói đến Đoàn Thị Điểm không thể không nói đến dịch giả cuốn “Chinh phụ ngâm”. Với nghệ thuật diễn dịch của bà đã đưa tác phẩm đến đỉnh điểm của thơ ca trữ tình (thế kỷ XVIII), là tinh hoa của sản phẩm văn hoá tinh thần chiếm vị trí đặc biệt trong kho tàng di sản văn hoá nước nhà.
Việc gìn giữ, bảo vệ ngôi mộ bà Đoàn Thị Điểm là thể hiện sự trân trọng đối với danh nhân văn hoá, hợp với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta.
Mộ danh nhân văn hoá Đoàn Thị Điểm đã được Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá năm 2002./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01