Hổ quyền ngày xưa ở Thăng Long
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 10:49, 29/01/2009
Đại Việt sử ký bản kỷ chép: Khâm Từ Bảo Thắng Hoà ng Thái hậu là vợ Trần Thánh Tông Thượng hoà ng. Thượng hoà ng thích xem đấu hổ, một hôm ngồi trên vọng lâu, sai quân thả hổ đấu với voi. Thái hậu cùng các Phi tần cùng ngồi xem với Thượng hoà ng. Cửa chuồng hổ vừa mở, hổ bất ngử nhảy lên vọng lâu, Thái hậu không biết là m cách nà o, vội và ng lấy tấm chiếu lót dưới chân vua bao quanh che cho Thượng hoà ng và mình. Hổ trèo lên nhìn xung quanh không thấy ai, gầm thét dữ dội và nhảy xuống.
Thượng hoà ng cùng Thái hậu vô sự. Lại có một lần Thượng hoà ng Trần Thánh Tông ngồi trên điện Thiên An coi đấu voi. Hôm ấy, con voi hung tợn nà y chưa được gặp hổ, nhưng đã hăm hở rống lên và xông lên điện. Quần thần tả hữu một phen mất vía, may có đội ngự vệ quân cầm giáo chĩa ra che chở nên voi rút lui. Thượng hoà ng và Thái hậu bình an.
Đời Hậu Lê, trường hổ quyửn “ đấu hổ đặt ở trước sân đấu võ ở kinh đô Thăng Long. Các quan võ sợ hổ là m dữ, có thể nguy hiểm đến tính mạng mọi người và để bảo vệ loà i voi quý có ích cho chiến trận nên cùng bà n với quan phủ sai người dùng kiửm cắt hết móng vuốt của hổ, hổ bị voi hạ đo ván ngay.
Thời nguyễn xuân thu nhị kử³ hà ng năm đửu có tổ chức hổ quyửn. Những trận đấu không chỉ để vui xuân, mà cốt huấn luyện cho voi tập dượt thêm can đảm khi lâm trận. Vì voi có sức mạnh vô địch nhưng bản tính hiửn là nh và không sinh sự tấn công ai trước. Đấu trường dựng trên một khu đất ở gò Long Thọ, là ng Nguyệt Biửu, gần chợ hổ quyửn bên bử sông Hương, chung quanh có tường xây, ngoà i đắp đất cao ba trượng. Phía trước là tam quan có cửa chính và hai cổng bên, chuồng voi và chuồng hổ ở hai cổng phụ. Mỗi chuồng đửu có hà o ăn thông ra hổ quyửn.
Sân đấu hổ quyửn xưa
Sân hổ quyửn hình tròn, chu vi độ 40 trượng. Chính giữa giáp với tường phía sau, dựng khán đà i cao, trên căng mà n để vua và các quan ngồi xem. Ngà y đầu dân chúng kinh thà nh Huế mở hội, đặt hương án bà y đồ bái vọng suốt từ bử sông Hương đến tận đấu trường. Xung quanh hổ quyửn cắm cử ngũ sắc, bà y nghi trượng. Một đội vệ binh quân phục mà u đử, đội nón sơn xanh, cầm giáo dà i, đứng hai bên lối và o đấu trường.
Giử Ngọ, vua đi thuyửn rồng đến. Thuyửn áp bử, vua lên kiệu che bốn lọng và ng, tán tía. Đi đầu là lính ngự lâm quân, thị vệ gươm tuốt sáng ngời. Quần thần nghênh tiếp, kế đến đội nhạc cử hà nh lễ nhạc rồi theo vua lên khán đà i. Vua quan yên vị. Tiếng loa, tiếng trống thúc liên hồi là m hiệu. Trên cao một võ quan mặc phẩm phục đánh ba tiếng trống lệnh, cửa chuồng hổ mở toang, một con hổ loang chạy vọt ra, ngoảnh hìn trừng trừng bốn phía rồi gầm lên vang dội. bên kia voi chần chừ chưa xông ra. Quản tượng phải lấy búa đánh thức voi xông trận.
Theo Lê Đình Trân trong cuốn Cuộc đời oanh liệt của Tả quân Lê Văn Duyệt khi Lê Văn Duyệt, giữ Tổng trấn thà nh Gia Định, hôm có xứ thần Xiêm La (Thái Lan ngà y nay) ngồi trên vọng đà i xem các võ sĩ của ta đấu với hổ. Dân chúng thà nh Gia Định chen chúc nô nức đến xem. Lệnh tả quân chỉ được bắt sống. Nhưng võ sĩ Lê Văn Khôi gặp con hổ dữ đã chồm lên tát gáy Khôi, Khôi né mình đánh một côn sắt và o hổ, hổ lăn ra giãy giụa một lúc thì chết. Xứ thần Xiêm La tấm tắc khen ngợi.
Nhưng tả hữu quân tức giận truyửn cho quân sĩ bứt trói Khôi chịu tội. Lê Văn Khôi đã đứng trước vọng đà i cúi đầu nhận tội vì đã giết hổ mà lệnh chỉ là bắt sống. Tả hữu đã bớt giận truyửn lệnh cho quân thả hổ khác cho Khôi bắt sống. Cuộc tỉ thí lần nà y hồi hộp, vửn nhau với hổ dữ, Khôi đã dùng miếng võ hiểm đá và o hà m dưới của hổ, bất ngử hổ đau quá, nằm lăn ra. Khôi lấy cuộn dây thừng trong mình ra trói lại, trước khán đà i xin chuộc tội. Sứ thần không ngớt lời khen ngợi dũng sĩ đấu hổ. Tả quân Lê Văn Duyệt nói: Bọn quân sĩ dưới trướng tôi đửu thế cả, có gì mà đại nhân phải ngợi ca? Đến cuối đời Tự Đức, hổ quyửn mới được bãi bử