Hà Nội mùa hoa loa kèn
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 14:20, 25/03/2009
Khi Hà Nội đoái lại chút rét se se, có khi lất phất chừng nửa buổi sớm mai, những lớp mưa của mùa xuân muốn dốn dắn, nán lại... Rồi và i ngà y sau, nắng sáng hơn, trời nóng và sáng hơn lên, sáng mai ra đường bỗng reo lên một tiếng: ồ, đã mùa hoa loa kèn!
Hình như hoa nà y là của người Hà Nội. Xưa kia, các cụ thường yêu hoa hồng, hoa cúc, và có người cũng chỉ thích hoa huệ. Khoảng đầu thế kỷ XX, trong phòng thường có một lọ độc bình hoặc song bình, bà y trên tủ chè, phía trước là chiếc sập gụ, và đến mùa huệ thường được chủ nhân mua vử cắm. Huệ ta nhử, cà nh gầy, lá nhử, hoa ngần trắng mọc đuổi nhau từ lưng chừng thân rồi lên ngọn. Hoa thơm ngát, nhị và ng, thô tháp, hoang dại từ cà nh đến lá, thơm đậm đà , lặng lẽ... Thứ hoa nà y chơi cũng sang mà cũng được dâng cúng trong những ngà y giỗ Tết. Huệ ta thường mua bó, mỗi bó thường chục giò. Có thế thì mới đủ mùi thơm cho một căn phòng.
Loa kèn cũng là một thứ huệ, huệ tây... Có lẽ đây là một thứ hoa di thực, được người Pháp mang sang. Các bậc tiửn bối, có người cho rằng huệ tây nhập tịch và o nước ta và o khoảng những năm hai mươi hoặc ba mươi của thế kỷ trước, cùng với hoa phăng, cẩm chướng Pháp (Ceillet de France). Hoa phăng được trồng bằng hạt, mua từ Pháp sang, mà trồng đầu tiên ở Đà Lạt. Huệ tây (loa kèn) có lẽ cũng được trồng đầu tiên ở Đà Lạt, vì khí hậu ôn đới, giống với châu à‚u.
Hoa huệ tây, với người Hà Nội là thứ hoa sang, quyửn quý. Trước đây chỉ có nhà già u, có nhà sang, nội thất đẹp mới chơi huệ tây. Hoa hình loa kèn, trắng muốt, bông to... Mỗi chùm từ hai đến ba hoa... Một bình hoa hai đến ba cà nh đặt trong phòng khách, lá xanh, bông mà u sữa đông, nhị và ng, thơm rất sang, căn phòng khách bỗng lộng lẫy hẳn lên.
Nước Pháp xưa vốn được gọi là vương quốc của huệ tây (royaume de lis). Với huệ tây, người Pháp cho là hoa biểu thị lòng trong trắng, trinh tiết. Hoa huệ (tây) là biểu trưng của sự thuần khiết (Le lis est symbole de la pureté), từ điển Pháp giải thích thế. Người đà n bà đẹp thì được khen có nước da mà u hoa huệ (tent de lis). Nhiửu cô gái Pháp được mang cái tên dễ thương Li-li, đó cũng là do cha mẹ vốn yêu hoa ly (huệ tây) mà đặt tên cho con gái như thế.
Những tù nhân Pháp thì săm trổ hình hoa ly trên cánh tay, trên ngực... Danh họa Tô Ngọc Vân có bức tranh Bên hoa huệ, vẽ một thiếu nữ Hà Nội rất đẹp, bận áo dà i trắng ngồi bên bình hoa huệ trắng muốt... Thật hạnh phúc cho người đẹp được là người mẫu của họa sử¹, của bức tranh lừng danh ấy. Cái dáng ngồi bên hoa huệ tây, ngà y ấy, thời ấy, của mử¹ nhân ấy, đã trở thà nh biểu tượng cho sự thanh lịch của Hà Nội, không chỉ đương thời...
Những năm tuổi trẻ, tôi chỉ được nhìn các bà , các cô Hà Nội mua hoa vử, cầm trên tay hoặc đặt gượng nhẹ trên ghi đông xe đạp đem vử cắm, bởi lúc đó, tôi đâu có phòng riêng... Duy có một lần đến thăm nhà bạn gái, gặp mùa huệ tây, tôi mới có dịp ngồi bên thứ hoa ngườ¡ng mộ từ lâu, bây giử mới có dịp được thưởng thức. Căn buồng xinh xắn. Cả nhà đi sơ tán, bộn bử sách vở, mà bình huệ tây sao vẫn đẹp thế. Cà nh hoa như là điểm sáng của cả căn phòng.
Cánh hoa trắng ngần, dáng lá xanh cũng thanh thoát biết bao. Mùi hoa sang trọng lan tửa. Chén trà Tân Cương xanh mà u mật ong đã rót. Chợt một hồi còi báo động nổi lên... Tự nhiên, bốn mắt chúng tôi nhìn nhau rồi lặng thầm cúi xuống. Tay tôi và tay em cùng ôm lấy tách trà . Chúng tôi ngồi bên hoa huệ, ở những năm tuổi trẻ hồn nhiên, trong sáng nhất. Bên ngoà i, tiếng súng phòng không của Hà Nội đang hiên ngang bắn máy bay Mử¹... Không đừng được, tôi đưa tay ra nắm lấy cổ tay ngần trắng của em, một là n da mà u hoa huệ...
Sau khi đã có nhà riêng, phòng riêng, đêm nà o ngủ, gặp mùa huệ tây, tôi cũng đặt hoa trong phòng và tôi mới nhận ra một điửu: Các loà i hoa trắng thường rất hợp với ánh trăng. Dưới ánh trăng lan tửa, các loại hoa mà u trắng rất đẹp, và hương thơm của huệ tây, của quử³nh, của nhà i dưới trăng, thứ hương thơm của hoa dấu mình hay thấp thoáng trong quầng lá trong đêm, mới thật đúng với chất của loà i hoa trắng.
Bây giử huệ tây có quanh năm, đủ các mà u, hoa nhử hơn, mà u hồng, mà u trắng, mà u và ng sáng... thơm và đẹp. Nhưng sao tôi cứ chử đợi những cà nh hoa huệ tây trắng đầu mùa, khi Hà Nội sau những ngà y se se rét, bừng lên những trận nắng đầu hè.