Con đường nhựa đầu tiên ở Hà Nội
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 15:52, 08/06/2009
Thực dân Pháp sau khi chiếm được 6 tỉnh Nam Kử³ trong thời gian từ năm 1862 đến năm 1867 đã bắt đầu tiến hà nh âm mưu đánh chiếm cả nước ta trong đó Hà Nội là một mục tiêu quan trọng mà bọn chúng hướng tới khi tiến quân ra Bắc Kử³. Sau khi ký hòa ước năm 1874 với triửu đình Huế, thực dân Pháp buộc phải trao trả thà nh Hà Nội và rút hết quân vử Nam Kử³.
Tuy nhiên, nhằm chuẩn bị cho một cuộc tiến công Bắc Kử³ lần 2, một trong những vấn đử cấp thiết của bọn chúng là phải là m gấp một con đường to, rộng, đủ độ bửn để vận chuyển mọi thiết bị quân sự, quần áo, thuốc men, đồ hộp tiếp tế từ miửn Nam ra, lập kho trung chuyển trong tòa thà nh cổ. Kể từ đó, chúng đủ trang bị cho quân lính mở các cuộc hà nh quân đánh dẹp các cuộc nổi dậy ở nhiửu nơi của dân chúng Bắc Hà đang nô nức hưởng ứng hịch Cần Vương của nhà vua trẻ yêu nước Hà m Nghi, kêu gọi toà n dân đứng dậy đánh đuổi ngoại xâm, già nh lại giang sơn cho đất nước.
Con đường rải nhựa được chọn ở vị trí thuận lợi cho việc vận chuyển theo đường sông vì nó gần với khu căn cứ thủy quân - một vùng ở đê sông Hồng từ khu vực Nhà hát Lớn đến Viện quân y 108 hiện nay mà thực dân Pháp đã chiếm cứ đử là m cầu nối quân sự, đón quân xâm lược từ miửn Nam ra.
Phố Trà ng Tiửn ngà y nay
Con đường nhựa đầu tiên nối liửn phố Trà ng Tiửn và Trà ng Thi, hai con phố nổi tiếng của Hà Nội thời đó. Phố Trà ng Tiửn xưa kia là một xưởng đúc tiửn của nhà Nguyễn đầu thế kỷ 19, nó có tên gọi Nôm là Trường Tiửn, chính là nguồn gốc của cái tên Trà ng Tiửn. Theo sử liệu, tới năm 1887 thì xưởng đúc tiửn bị phá bử. Chính quyửn Pháp chia lại đất để xây dựng các cửa hiệu. Vậy là từ đó, Trà ng Tiửn trở thà nh một con phố nhộn nhịp. Ở đây sau nà y xuất hiện cửa hà ng Bách hóa tổng hợp Trà ng Tiửn nổi tiếng và bây giử là Trung tâm Trà ng Tiửn Plaza.
Còn gọi là phố Trà ng Thi vì trường thi Hương xưa đặt tại đây... Theo nhà nghiên cứu Doãn Kế Thiện thì: Trường thi nà y lập từ đời nhà Lê. Những thí sinh đỗ trường nà y là Hương cống và Sinh đồ (tức Cử nhân và Tú tà i). Thông thường thì cứ một Cử nhân thi lấy thêm ba Tú tà i (tức lệ nhất cử tam tú). Ai đỗ Hương cống rồi mới được dự khoa thi Tiến sử¹, tức thi Hội và sau đó thi Đình. Đến bản triửu (triửu Nguyễn) các đời vua cũng lấy trường thi Hương ấy để kén nhân tà i....
Ngà y mở cửa trường để học trò và o thi, loa to lên những câu: Báo ân giả tiên nhập, báo oán giả thứ nhập, sử¹ tử thứ thứ nhập, nghĩa là mời những linh hồn đến báo ân nghĩa và o trước, tiếp đó là hồn báo oán, rồi học trò mới lần lượt và o trường thi. Mỗi thí sinh đửu mang theo lửu chõng và ống quyển, đến lô dà nh cho mình, căng lửu, đặt chõng, lấy giấy bút ra chuẩn bị đi lấy đầu bà i vử mà thi...
Góc phố Trà ng Tiửn xưa
Sau khi bãi bử lệ thi cũ, Trà ng Thi đã không còn là nơi thi cử của các sĩ tử. Thực dân Pháp đã tiến hà nh xây dựng con đường lát đá rải nhựa đầu tiên ở Hà Nội tại những phố nà y theo công nghệ là m đường ở châu à‚u thời đó. Phương pháp nà y xuất hiện ở châu à‚u từ năm 1830 lấy tên nhà phát minh ra nó là Mac Adam để gọi những con đường là m theo phương pháp nà y là đường Macadamce. Phương pháp là m đường nhựa nà y bao gồm các công đoạn phủ lấp mặt đường bằng đá dăm các cỡ với cát, lèn chặt với nhau bằng phương tiện xe lu nén mặt đường. Nguồn lao động sử dụng trong việc xây dựng con đường nhựa đầu tiên nà y hoà n toà n là lao động khổ sai cườ¡ng bức của thực dân Pháp đối với đồng bà o ta. Số đông đồng bà o bị giặc Pháp bắt trong các cuộc cà n quét ở nhiửu nơi đưa vử Hà Nội gán cho là tù binh chiến tranh. Hoặc chính gốc người Hà Nội vì bất hợp tác, chống đối lại với bọn Pháp nên bị chúng ghép và o loại tù thường phạm hoặc tù khổ sai".
Họ phải là m quần quật từ sáng tinh mơ đến tối mịt: lấp ao hồ, phá nhà , chặt cây, gióng thẳng đường, san nửn, đầm đất, đẩy những chiếc xe lu to bằng một gian nhà , bánh sắt rất nặng nhọc rồi rải nhựa nóng. Bọn cai ngục là những tên thổ phỉ rất hung ác, lúc nà o cũng sẵn sà ng giáng xuống đầu lưng họ như những tận mưa roi, gậy gộc thâm tím thịt da. Ban ngà y đã vậy, ban đêm họ bị nhốt và o ngục tối có sẵn trong tòa thà nh.
Con đường nước mắt và máu của đồng bà o ta “ con đường nhựa đầu tiên ở Hà Nội đã hình thà nh và o năm 1888. Sau khi vua Đồng Khánh hạ bút, đóng triện nhượng hẳn đất và dân Hà Nội trong phạm vi năm cửa ô cho Pháp, tức là trao cho chúng quyửn cai trị trực tiếp bằng luật pháp của chúng ngay tại Hà Nội mà cai trị Hà Nội là một viên thống đốc Pháp, dân Hà Nội gọi là dân bảo hộ thì lại có thêm nhiửu con đường thấm máu và nước mắt của đồng bà o ta trên mảnh đất Hà Thà nh.
Ngà y nay, con đường từ Nhà hát Lớn Hà Nội qua Trà ng Tiửn, kéo dà i đến phố Trà ng Thi là một trong những con phố đẹp nằm trong trung tâm Thủ đô Hà Nội. Mặc dù nó được ra đời từ âm mưu xâm lược đen tối của thực dân Pháp nhưng nó vẫn trở thà nh con đường gần gũi của người dân sống trong thủ đô Hà Nội.