Gò Đống Đa “ dấu tích thời oanh liệt
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 09:39, 14/08/2009
Hẳn người Hà Nội nà o cũng biết đến ngà y hội gò Đống Đa thường diễn ra và o ngà y mùng 5 Tết à‚m lịch hà ng năm. Đó chính là ngà y kỷ niệm trận Ngọc Hồi “ Đống Đa của nghĩa quân Tây Sơn đại phá quân Thanh xâm lược và o cuối thế kỷ 18.
Gò Đống Đa hiện nay nằm trên phố Tây Sơn, tên phố được đặt theo tên nghĩa quân Tây Sơn, thuộc phường Quang Trung, Hà Nội. Xưa nơi đây thuộc đất của là ng Khương Thượng, thuộc huyện Quảng Đức, phủ Thuận Thiên. Cả khu vực gò Đống Đa nà y là một khu chiến trường xưa, nơi diễn ra trận đánh thần tốc của vị vua áo vải Quang Trung “ Nguyễn Huệ.
Gò Đống Đa năm 1942
Rạng sáng ngà y mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (tức ngà y 30 “ 01- 1789), lợi dụng sự chủ quan của quân giặc, vua Quang Trung đã xuất quân tiến thẳng vử Thăng Long để giải phóng kinh thà nh khửi sự xâm lược của quân Thanh. Một mũi quân của vua Quang Trung do đô đốc Long “ còn có tên là Đặng Tiến Đông trực tiếp chỉ huy đã tạo ra trận Rồng lửa với hà ng ngà n vạn bó rơm tẩm dầu của nhân dân vùng Khương Thượng hưởng ứng, diệt tan quân Thanh đóng tại đồn Khương Thượng mở đường cho đại quân Tây Sơn từ Ngọc Hồi thừa thắng xông lên tiến và o giải phóng Thăng Long giữa mùa hoa đà o nở.
Tướng giặc là Sầm Nghi Đống sợ quá phải treo cổ lên cà nh đa tự tử trên núi ửc (Loa Sơn) mà vị trí của nó là gần khu chùa Bộc hiện nay.
Sau chiến thắng như vũ bão của nghĩa quân Tây Sơn, giải phóng được kinh thà nh Thăng Long, trên đường phố xác giặc chết ngổn ngang khắp nơi. Vua Quang Trung cho thu nhặt lại xác và xếp thà nh 12 đống, đắp cao lên thà nh gò gọi là kình nghê quán (gò chôn xác giặc dữ như cá kình, cá nghê ngoà i biển) nhằm biểu dương chiến công của quân dân ta và cảnh báo với bọn xâm lược cướp nước.
12 gò nà y nằm giải rác từ là ng Thịnh Quang đến là ng Nam Đồng, ở trong khu vực từng có tên là xứ Đống Đa, trên gò các cây đa mọc lên um tùm và tạo thà nh cái tên gò Đống Đa.
Tượng vua Quang Trung trong gò Đống Đa
Năm 1851, do mở đường, mở chợ, đà o xới nhiửu nơi thấy có khá nhiửu hà i cốt giặc, lại cho thu và o một hố cao lên nối liửn với núi Xưa, thà nh gò thứ 13 tức là gò còn lại đến bây giử. 12 gò cũ nằm rải rác đã bị san bằng năm 1890 khi Pháp mở rộng Hà Nội và tên Việt gian Hoà ng Cao Khải chiếm đất để lập ấp Thái Hà .
Trong bà i thơ Loa Sơn điếu cổ (Viếng núi ửc) của thi sĩ đương thời Ngô Ngọc Du còn nhắc tới những gò nà y:
Thà nh Nam thập nhị kình nghê quán
Chiếu điện anh hùng đại võ công
Dịch là : Mười hai kình nghê quán phía nam thà nh
Còn rọi sáng võ công lớn của người anh hùng.
Nhân kỷ niệm 200 năm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa, năm 1989, công viên văn hóa Đống Đa được thà nh lập trên cơ sở khu vực gò Đống Đa. Đây là công trình kiến trúc mang tính lịch sử văn hóa nhằm ghi nhớ công ơn của người Anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ. Công trình được chia là m 2 khu vực, gồm khu vực tượng đà i, nhà trưng bà y và khu vực gò trông ra phố mang tên Đặng Tiến Đông, người chỉ huy trận đánh đồn Khương Thượng và đóng vai trò quan trọng, cánh tay đắc lực cho vua Quang Trung trong trận chiến đánh quân Thanh xâm lược.
Gần khu vực gò Đống Đa có một ngôi chùa cổ mang tên Sùng Phúc tự hay có tên gọi dân gian là Chùa Bộc với với hà m ý quy y cho những vong hồn bị tử trận, tử thi bị bộc lộ ra bên ngoà i đồng sau trận đánh chớp nhoáng của đội quân Tây Sơn Quang Trung - Nguyễn Huệ. Chiếc hồ nằm ở phía trước sân chùa có tên là Hồ tắm tượng gắn liửn với câu chuyện vử đội voi của nghĩa quân Tây Sơn sau khi hạ đồn Khương Thượng đã đến tắm tại đây. Trong chùa cũng có bức tượng Đức à”ng phía sau có dòng chữ khắc sau bệ ngồi của tượng Bính Ngọ tạo Quang Trung tượng. Người dân tin rằng đó là cách mà dân là ng Khương Thượng thể hiện lòng thà nh kính và thử vị vua Quang Trung “ Nguyễn Huệ dưới hình tượng Đức à”ng trong thời kử³ Nguyễn ành tìm cách trả thù nhưng người thuộc triửu đại Tây Sơn.
Cổng và o gò Đống Đa
Và rồi hơn nửa thế kỷ sau, danh sĩ Nguyễn Văn Siêu khi đến thăm núi ửc đã cảnh cáo bọn xâm lược: Khả liên tích cốt vô quy nhật/Loạn giữ quần sơn nhất vọng nguy.
Dịch là : Thây chất mong chi ngà y trở lại/Thêm cùng gò núi một cồn xương.
Hà ng năm, đến ngà y mùng 5 Tết à‚m lịch, người dân Hà Nội đửu nô nức dự hội gò Đống Đa, là m lễ dâng hương tưởng nhớ lại những chiến công của vị anh hùng áo vải Quang Trung “ Nguyễn Huệ và lễ hội đó trở thà nh một nét du xuân không thể thiếu của người Hà Nội.
Gò Đống Đa “ dấu tích một thời oanh liệt của dân tộc trong trận chiến chống quân Thanh xâm lược. Di tích nà y mãi là minh chứng cho truyửn thống của dân ta trong cuộc chiến đấu tranh giữ nước, một di tích có giá trị cao trong lòng thủ đô Hà Nội.