Nên để doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tự định đoạt ?
Tin tức - Ngày đăng : 15:15, 21/09/2009
Đó là nhận định của hầu hết các đại biểu đến dự hội thảoThị trường kinh doanh xăng dầu: Những vấn đử quản lý Nhà nước và kinh doanh hiện nay do Viện kinh tế Việt Nam tổ chức sáng 21/9, tại Hà Nội.
Nhà nước chỉ nên quản lý bằng giấy phép, thuế, phí... ?
TS. Nguyễn Quang A cho rằng sự can thiệp của Nhà nước và o hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là quá sâu. Trong điửu kiện bình thường, Nhà nước chỉ nên quản lý bằng giấy phép, thuế, phí... đối với hoạt động kinh doanh nà y. Chỉ khi có sự biến động quá lớn vử giá cả trên thị trường thế giới, mới cần đến những biện pháp can thiệp hà nh chính như hiện nay.
TS. Nguyễn Quang A cho rằng trong điửu kiện bình thường, Nhà nước chỉ nên quản lý bằng giấy phép, thuế, phí... (Ảnh minh họa)
Trên thực tế, theo chủ trương của Liên bộ Tà i chính - Công Thương, giá xăng (từ 1/7/2007) và giá các loại dầu (từ 16/9/2008) chuyển sang thực hiện theo cơ chế thị trường. Tuy nhiên sau thời điểm nà y, doanh nghiệp vẫn không có thực quyửn vử xác định giá bán như các văn bản quy định.
TS. Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc, Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cũng cho rằng: Mặc dù, kinh doanh xăng dầu đã được vận hà nh theo cơ chế thị trường, nhưng các doanh nghiệp đầu mới vẫn chưa thực sự được tự chủ. Điửu nà y không chỉ tạo nên sự mấp mô vử giá bán, doanh nghiệp không bình đẳng trong cạnh tranh, các văn bản mới tiếp tục ra đời những không thể đi và o thực tế (barem thuế nhập khẩu, quử¹ bình ổn giá), cơ chế đăng ký giá vẫn nặng tính xin-cho... Hệ quả là theo tính toán, trong sáu tháng đầu năm 2009, mỗi doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối lỗ trên dưới 100 tỷ đồng.
Không những vậy, việc tiếp tục can thiệp sâu và o hoạt động kinh doanh xăng dầu của các doanh nghiệp trong điửu kiện giá mặt hà ng nà y liên tục biến động trên thị trường thế giới thời gian qua đã khiến xảy ra nghịch lý: Trong thời kử³ giá xăng dầu trên thế giới giảm sâu, Nhà nước vẫn phải bử một số tiửn bù lỗ tương đương, thậm chí cao hơn so với giai đoạn giá thế giới tăng đỉnh điểm, có giai đoạn trong năm 2008 số tiửn bù lỗ lên tới gần 12 ngà n tỷ đồng.
à”ng Bảo cũng đánh giá, các doanh nghiệp hiện phải chịu quá nhiửu quy định cứng, như việc trích quử¹ bình ổn giá xăng dầu, có doanh nghiệp lỗ, doanh nghiệp lãi nhưng mức trích quử¹ lại tính như nhau. Lẽ ra, mức trích quử¹ nên căn cứ theo doanh thu của từng doanh nghiệp.
Việc điửu hà nh giá bán các mặt hà ng xăng vẫn do Nhà nước quy định dẫn đến việc hệ luửµ của quy định đăng ký, giá bán trong nước thường không bắt kịp giá thị trường; gây bất ổn thị trường do đầu cơ trước thông tin tăng giá; tạo ra tâm lý trông chử, ỷ lại của người tiêu dùng và thường có phản ứng khi có sự tăng giá.
Bên cạnh đó,cơ chế bù giá duy trì quá lâu là m mất đi tính chủ động của doanh nghiệp, giảm động lực tiết giảm chi phí tăng, doanh nghiệp không có tích luử¹ cho đầu tư phát triển, người tiêu dùng không có ý thức tiết kiệm. Mức chiết khấu cho đại lý đối với mỗi doanh nghiệp cũng được quy định cụ thể.
Tự định đoạt để cạnh tranh ?
à”ng Vương Đình Dung, Tổng giám đốc Tổng công ty xăng dầu Quân đội cũng nhận định: Hiện nay, mặc dù doanh nghiệp được đăng ký giá bán nhưng vử cơ bản giá bán lẻ đối với mặt hà ng xăng dầu vẫn do Nhà nước quy định. Trong khi đó, cơ chế điửu hà nh giá xăng dầu không thể cùng một lúc thoả mãn lợi ích của cả ba bên là : Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng...
à”ng Vũ Đình ành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, Bộ Tà i chính phân tích: Người dân không quan tâm tới cách tính giá, kết cấu thị trường thế nà o mà quan trọng là giá có giảm hoặc tăng thì quyửn lợi của họ vẫn phải được đảm bảo. Theo ông ành, vấn đử cơ bản của thị trường xăng dầu hiện nay là việc xung đột lợi ích giữa 3 bên, gồm: Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Nếu giá xăng dầu tiếp tục tăng thì lợi ích của Nhà nước và doanh nghiệp cùng hướng. Nhưng nếu giá xăng dầu giảm thì lợi ích lại chỉ thuộc vử người tiêu dùng, Nhà nước và doanh nghiệp chịu thiệt. Do vậy, nếu tách được quyửn lợi của Nhà nước khửi quyửn lợi của doanh nghiệp thì giá xăng dầu sẽ đảm bảo công khai, minh bạch.
Điửu nà y không chỉ là m giảm tính cạnh tranh giữa các doanh nghiệp mà còn khiến cho hoạt động buôn lậu xăng dầu gia tăng. Nếu để doanh nghiệp được hoà n toà n tự quyết, tại nhiửu thời điểm thì mức tăng giá bán lẻ của mặt hà ng xăng dầu có thể sẽ không mạnh như điửu hà nh của Nhà nước - à”ng Vương Đình Dung khẳng định.
Thêm và o đó, chính sách thuế đối với việc nhập khẩu xăng dầu liên tục thay đổi cũng khiến doanh nghiệp gặp không ít khó khăn. à”ng Dung đơn cử, mỗi tà u dầu của doanh nghiệp trị giá khoảng 20 triệu USD, cập cảng chỉ sau một ngà y, phải chịu mức thuế cao hơn 5% thì chênh lệch vử giá đầu và o giữa các doanh nghiệp đã rất lớn.
Cơ chế điửu hà nh giá xăng dầu chưa thoả mãn lợi ích của cả ba bên là : Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng... (Ảnh minh họa)
Bên cạnh đó, chế độ chiết khấu trên mỗi lít xăng dầu cũng nên để doanh nghiệp tự định đoạt, tuử³ theo điửu kiện của doanh nghiệp để tạo sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp.
Thực tế, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối có điửu kiện và năng lực khác nhau, giá đầu và o cũng khác nhau. Do vậy, nên để các doanh nghiệp nà y tự xây dựng giá bán để các nhà phân phối (tổng đại lý, đại lý) có sự lựa chọn và cung cấp tới người tiêu dùng với mức giá hợp lý nhất.
Vì vậy, nhiửu đại biểu tham dự cũng đồng tình với quan điểm, việc tăng giảm giá theo thị trường khu vực và thế giới nên giao cho các doanh nghiệp đầu mối chủ động (nhưng nên có biên độ để tránh ảnh hưởng xấu tới toà n bộ nửn kinh tế).