Nghệ thuật tuồng kể chuyện Làm vua
Mỹ thuật - Nhiếp ảnh - Ngày đăng : 09:54, 13/06/2021
Nhà hát Tuồng Việt Nam vừa công diễn đến khán giả Thủ đô vở tuồng Làm vua (kịch bản: Nguyễn Đăng Chương, chuyển thể: Nguyễn Sỹ Chức, đạo diễn: NSND Hoài Huệ). Thật bất ngờ khi khán giả - trong đó có không ít khán giả trẻ đã đến thưởng thức vở diễn chật kín cả lối đi của rạp Hồng Hà, Hà Nội.
Vở tuồng Làm vua khai thác những câu chuyện ngoài chính sử về vua Đinh Tiên Hoàng. Ảnh: HA.
Vở tuồng Làm vua được Nhà hát Tuồng Việt Nam khởi công dàn dựng từ giữa tháng 3 vừa qua và gấp rút hoàn thành chỉ trong vòng một tháng để có thể ra mắt khán giả vào dịp cuối tháng 4. Vở diễn được chú dẫn là kể chuyện ngoài chính sử khi khai thác các giai thoại trong dân gian để kể về cách vua Đinh Tiên Hoàng tề gia trị quốc, sau khi dẹp loạn 12 sứ quân và trở thành vị hoàng đế đầu tiên của nước Đại Cồ Việt độc lập, tự chủ.
Đó là, chuyện vua Đinh ép công chúa Phất Kim kết duyên với Ngô Nhật Khánh. Công chúa Phất Kim và anh trai nàng là Nam Việt Vương Đinh Liễn đã khẩn thiết van xin cha nghĩ lại vì Phất Kim đã có người thương nhớ. Không chỉ thế, trước đó Đinh Liễn cũng đã kết hôn với em gái của Ngô Nhật Khánh theo ý của vua cha. Thế nhưng, Đinh Tiên Hoàng đã vẫn cương quyết ép hôn, sau này, công chúa Phất Kim bị Nhật Khánh rạch mặt thả xuống biển sâu trên đường hắn làm phản.
Thực ra, câu chuyện này được vở tuồng Làm vua kể chỉ là cái cớ để vua Đinh Tiên Hoàng dãi bày những nỗi niềm của một người cha và cũng là của một người trên ngôi cao trị vì đất nước. Ở phương diện người cha, Đinh Bộ Lĩnh cũng chẳng bao giờ muốn con gái yêu của mình phải chia loan rẽ thúy. Thậm chí, khi thấy con gái trở về trong nỗi đau đớn cả về thể xác lẫn tinh thần thì ông càng đau đớn xiết bao. Nhưng, ở phương diện bậc quân vương, vua Đinh Tiên Hoàng đã sẵn sàng hy sinh tình ruột rà của mình với mục đích thông qua cuộc hôn nhân chính trị này sẽ ràng buộc và cảm hóa Ngô Nhật Khánh - một thủ lĩnh thời loạn 12 sứ quân thuận lòng quy phục triều đình trong 10 năm sau khi kết hôn với công chúa Phất Kim.
Cùng với đó, vở tuồng Làm vua câu chuyện về những đồn thổi, hoài nghi trong hoàng cung về mối quan hệ giữa hoàng hậu Dương Vân Nga với thập đạo tướng quân Lê Hoàn. Rồi thì, không chỉ là đồn thổi mà vua Đinh Tiên Hoàng còn trực tiếp được nghe chính thập đạo tướng quân Lê Hoàn dám bày tỏ nỗi lòng về mối duyên năm xưa của ông với người vợ yêu của vua - hoàng hậu Dương Vân Nga. Rằng, trong một dịp tuyển mộ binh lính, thập đạo tướng quân Lê Hoàn đã gặp và hẹn ước với cô thôn nữ Dương Vân Nga. Nhưng mối lương duyên ấy lỡ dở vì lúc thập đạo tướng quân thắng trận từ biên ải trở về thì Dương Vân Nga đã trở thành hoàng hậu của vua Đinh Tiên Hoàng. Nghe câu chuyện này, vua Đinh đã không khỏi bàng hoàng, ngỡ ngàng để rồi có một cách ứng xử đầy khoan dung, độ lượng, thậm chí vua còn mong muốn tác thành cho Lê Hoàn với Dương Vân Nga – một cách ứng xử hiếm thấy ở đời chứ chưa nói gì đến một bậc quân vương. Tất nhiên, đây lại là cái cớ để thêm một lần nữa vua Đinh được bày tỏ nỗi lòng thẳm sâu của những băn khoăn, day dứt nên thế này hay nên thế kia để rồi cuối cùng vị vua này đã quyết định hy sinh tình riêng, chọn lợi ích, sự ổn định của đất nước. Có thể nói, đây là một hư cấu của ê kíp sáng tạo để lý giải về chuyện xưa, qua đó ngợi ca cách tề gia, trị quốc của vị vua đầu tiên mở nền độc lập, tự chủ của nước Việt. “Đó là vua Đinh Tiên Hoàng đã không vì tình riêng mà làm mất đi sự ổn định của đất nước. Từ vở diễn này, chúng tôi mong muốn truyền đi thông điệp để có thể giữ ổn định đất nước và yên lòng dân, tạo nên sức mạnh đánh thắng quân xâm lược, người đứng đầu đất nước phải biết hy sinh quyền lợi cá nhân và lấy vận mệnh của giang sơn làm trọng”, ông Phạm Ngọc Tuấn - Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam chia sẻ.
Tuy nhiên, có thể thấy, chi tiết hư cấu vua Đinh Tiên Hoàng mong muốn tác thành cho Lê Hoàn và Dương Vân Nga khiến không ít khán giả khó đồng thuận cũng như không khỏi băn khoăn vì thiếu logic về mặt tâm lý nhân vật hay bối cảnh câu chuyện đã xảy ra cách đây mấy nghìn năm. Bên cạnh đó, vở diễn có những phân cảnh dài dòng, cách kết nối có phần trúc trắc, chưa được ngọt. Thêm nữa, vở tuồng Làm vua được giao cho đội ngũ nghệ sĩ trẻ của đoàn thể nghiệm - Nhà hát Tuồng Việt Nam thể hiện như NSƯT Lộc Huyền, Mạnh Linh, Tuấn Hiệp, Thanh Phương... Bên cạnh ưu điểm của sức trẻ đem lại sự tươi mới trong từng vai diễn thì rất cần sự vững chãi,tinh tế hơn nữa trong diễn xuất của những nghệ sĩ trẻ...
Làm vua là kịch bản được tác giả Nguyễn Đăng Chương ấp ủ viết trong 4 năm và đang rất… đắt hàng. Được biết, hiện nay, cùng với Nhà hát Tuồng Việt Nam, kịch bản này còn được nhiều đơn vị nghệ thuật của các loại hình như tuồng, chèo, cải lương, kịch nói, dân ca đồng thời dàn dựng.