Vử Bạc Liêu ăn mắm dì Tám
Du lịch - Ẩm thực - Ngày đăng : 09:53, 19/05/2010
Chủ nhà , Phan Trung Nghĩa, bạn tôi, nói: ăn thử coi, mắm của dì Tám! Bẻ một khúc ớt, xắn một tảng mắm vô chén, tôi ngó quanh coi ly rượu đế xoay vòng tới đâu. Gần cả đời sinh trưởng ở miửn Tây, miếng mắm khiến tôi cay mắt, không chỉ vì ớt, vì tiêu, vì rượu mà có cảm tưởng như đang gặp lại một người cũ...
Dì Tám, người đang ngồi nhai trầu trên bộ ván giữa nhà . Theo Nghĩa, tôi cũng gọi bà là dì Tám, dù bà còn khá trẻ, ước chưa tới 60 tuổi. Dì nói, mình ở trong ruộng mới ra tới hồi khuya để coi chuyện là m heo, nấu bếp. Nhà Nghĩa thủ việc thử cúng nhiửu người trong dòng họ, một đôi tháng lại có giỗ, nhưng không đám nà o vắng mặt dì Tám. Bà là người chỉ huy toà n bộ nghi lễ cúng kiếng và việc nhà bếp. Thiếu bà thì mọi việc sẽ lộn tùng phèo như rắn mất đầu. Thấy tôi hít hà với món mắm chưng, dì Tám nói, vì chưa tới mùa nên bà phải mua tạm một ít mắm ở chợ Trưởng Toà vử sửa lại mới được hơn tháng. Dì hẹn tôi hôm nà o vô nhà , dì sẽ cho ăn một bữa mắm no nê, mắm do chính dì là m, gà i hũ trên một năm.
Cách nay đôi tuần, chúng tôi vử Bạc Liêu. Sau khi đi một vòng ở huyện Giá Rai, bữa cơm trưa do huyện chiêu đãi vừa dọn ra, Nghĩa khửu hai đứa tôi, nói nhử: ăn lớt lớt thôi, chừa bụng chút đi ăn mắm dì Tám.
Phải công nhận cái điện thoại di động ngà y nay thật đắc lợi, khi chúng tôi tới nhà dì Tám thì tiệc mắm đã được bà y ra sẵn sà ng mà không rõ Phan Trung Nghĩa đã alô khi nà o. Nằm giáp ranh với vùng tranh chấp mặn ngọt xơ xác của huyện Giá Rai, nhưng may mắn, xã Minh Diệu, thuộc huyện Hoà Bình nơi nhà dì Tám còn nằm trong vùng ngọt hoá. Triửn sông trước nhà tím ngát vạt bông lục bình. Ao nước sau hè nở đầy bông súng. Dưới chân bử chuối non mởn là rau má, rau đắng đất, cải trời... mọc chen chúc. Những rau cử đơn sơ ấy hiện diện đủ mặt trong bữa tiệc mắm được dọn trên chiếc chiếu trải bên hè nhà dì Tám, dưới tán mát của những cây mận, cây xoà i, cây cóc trĩu trái và cả lá non sà xuống, với tay lên là thêm ngay món cho bữa tiệc.
Cũng là từ con cá đồng mà có đến mấy loại mắm. Lẩu mắm là từ mắm cá sặt, con mắm cá sặt nhử, mửm, nấu nước dừa non dễ rũ xương, lại ngọt thanh, trong lửa sôi liu riu, chất mắm thấm và o từng thớ thịt những con cá chốt, cá lòng tong, cá trê trắng, cá chạch... là m phụ liệu cho món lẩu. Mắm chưng là mắm cá rô, con cá rô thịt dẻ, bằm nhuyễn với gia vị đem chưng vừa béo vừa bùi lại khô xốp không bở bả. Thịt mắm cá lóc thái ra trộn chanh, ớt ăn kẹp với chuối chát, khế, lá xoà i non... Mắm ruốc bằm là m từ con tép bạc đặt đó dưới sông trước nhà là thức chấm cho món cá trê trắng nướng...
Như nhiửu phụ nữ Nam bộ, dì Tám cũng uống được rượu, nhưng Nghĩa cho biết là chưa hử thấy dì uống rượu ở đâu ngoà i ở nhà mình, kể cả giỗ tiệc ở nhà Nghĩa. Và hôm nay thì dì uống, uống mở đầu với bốn đứa khách chúng tôi mỗi người một ly trăm phầm trăm. Dì nói, có tụi bây dìa vui quá. Dì vò đầu tôi, lại nói, thằng nà y tóc bạc, nhưng cũng tụi bây luôn.
Dượng Tám ngồi cười hiửn khô, lửng tửng so dây cây đửn ghita phím lõm, thỉnh thoảng lại nói một câu, toà n những câu tiếu lâm nặng ký. Khi vòng xoay ly rượu đế cà ng nhặt thì cuộc vui trở thà nh bữa tiệc đửn ca. Dượng tám cà ng uống, ngón đửn cà ng thần sầu. Anh con trai út của dì dượng, tên Đê, là cái kho vô tận những bà i ca cổ và tuồng tích của soạn giả Viễn Châu. Dì Tám hồi nhớ lại khúc trong trẻo của đời mình qua những bà i ca cổ thời kháng chiến. Bé gái con àšt Đê, mười tuổi, vừa đi học vử, khoanh tay thưa ông bà và mấy bác rồi hát tặng luôn khúc xang xừ liếu, mắt vẫn liếc chừng cái song loan dưới chân ông nội...
Trăng già sau rằm treo khửi ngọn chuối bên hè chúng tôi mới giã từ được gia đình dì dượng Tám. Trong buổi cà phê sáng hôm sau, chúng tôi lặng người khi biết rằng, thật ra dì, dượng Tám không hử có bà con ruột thịt gì với Phan Trung Nghĩa. Trong cuộc đời cầm bút lận đận của mình, Nghĩa từng mang ơn nhiửu người. Và , đôi người cũng nặng ơn nghĩa với anh qua những dòng chữ nghĩa chân thực. Dì, dượng Tám là một trong những người ấy.
Người ta hay nói đất Nam bộ là đất mới. Thật ra đất đâu có mới, ví như bằng chứng hiển lộ từ di tích à“c Eo. Nhưng người Việt có mặt ở đây thì chưa lâu. Vì chưa lâu nên bà con xa không bằng láng giửng gần...
Bạn có vử Bạc Liêu, muốn thưởng thức món mắm dì Tám thì hãy tìm Phan Trung Nghĩa. Chúng tôi đảm bảo với bạn...