Người lưu giữ nếp nhà Trà ng An
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 08:52, 12/07/2010
May thay, phong thái thanh lịch, đơn sơ nhưng trang nhã, lối sống trọng nử nếp và thẩm mử¹ của người Trà ng An vẫn được lưu giữ trong những mái ấm của nhiửu gia đình Hà Nôi gốc. Đôi vợ chồng nhà nhiếp ảnh Nguyễn Hữu Bảo - NSND, diễn viên điện ảnh Như Quử³nh có một nếp nhà như thế.
Như Quử³nh là ái nữ của hai nghệ sĩ Tiêu Lang - Kim Xuân, cặp tà i tử nổi tiếng một thời của sân khấu cải lương phía Bắc. Dáng vóc mảnh mai, nét mặt đẹp đà i các, đôi mắt nhung thăm thẳm lúc nà o cũng như thoáng buồn - Kim Xuân, cô đà o thương của đoà n cải lương Kim Chung (tiửn thân của đoà n Chuông Và ng, Hà Nội) như được sinh ra để thể hiện các vai hồng nhan bạc mệnh. Kim Xuân là nữ diễn viên đầu tiên thủ vai Thúy Kiửu trên sân khấu kịch hát. Gần một thế kỉ trôi qua, đã bao lượt Kiửu xuất hiện trên sân khấu qua diễn xuất của nhiửu lứa diễn viên, nhưng NS Kim Xuân vẫn xứng với sự tôn vinh là "nà ng Kiửu khả ái nhất".
Chủ đoà n cải lương Kim Chung có người em trai tên Tiêu Lang, tướng mạo tuấn tú, đà n hay ca ngọt, thường đệm đà n cho Kim Xuân hát. Rồi họ đóng cặp với nhau, với cách diễn giản dị, xúc động và đầy thuyết phục, những vở ca kịch Đời cô Lựu, Trinh nữ Xuân Hương, Nà ng tiên Mẫu Đơn, đặc biệt là Kim Trọng - Thuý Kiửu, đã đưa tên tuổi Tiêu Lang - Kim Xuân thà nh cặp nghệ sĩ nức tiếng một thời. Như Quử³nh giống mẹ như hai giọt nước. Trước khi đến với điện ảnh, Như Quử³nh là diễn viên cải lương. Dường như duyên nghiệp, vai đầu tiên của Quử³nh là Thúy Kiửu. Nếu không bị điện ảnh quyến rũ, không biết liệu "Kiửu con" có soán mất danh xưng "nà ng Kiửu khả ái nhất" của mẹ?
Như Quử³nh và chồng - nhà nhiếp ảnh Hữu Bảo
Hà Nội thời thuộc Pháp có hiệu vải Tam Kử³ nổi tiếng khắp Bắc-Trung-Nam. Hiệu Tam Kử³ chủ yếu buôn lụa Hà Đông, lấy sòng phẳng, sự trung thực là m vốn, nên những mặt lụa tốt nhất luôn được bạn là m ăn để dà nh cho nhà Tam Kử³. Có uy tín trong giới thầu vải của Hà Nội, thương lái từ Sà i Gòn - Đà Nẵng ra, từ Cao Bằng - Lạng Sơn vử, từ Pháp - Trung Quốc - Là o - Ấn Độ - Mã Lai...nghe tiếng tơ lụa Tam Kử³ cũng đến đặt mối là m ăn. à”ng chủ Tam Kử³ là Nguyễn Hữu Nhâm - một nhà tư sản yêu nước của Hà Nội. à”ng bà Tam Kử³ có 10 người con thà nh danh ở các ngà nh nghử: bác sĩ, kử¹ sư, nhà giáo...Nhưng đặc biệt các con trai của ông bà không ai nối nghiệp thương gia mà đửu theo lĩnh vực nghệ thuật như: đạo diễn Nguyễn Hữu Hồng, đạo diễn Nguyễn Hữu Luyện, NSND - nhà quay phim Nguyễn Hữu Tuấn, nhà nhiếp ảnh Nguyễn Hữu Bảo.
Trong kháng chiến, ông bà Tam Kử³ từng nuôi giấu cán bộ Việt Minh, may cả kho quần áo tặng bộ đội Nam tiến, Chính phủ non trẻ kêu gọi sự hiệp lực của các nhà tư sản trong Tuần Lễ Vang - ông bà đã hiến 300 ký và ng cho công quử¹ quốc gia. Giải phóng Thủ đô, Nhà máy da Thụy Khuê bị tê liệt, ông Tam Kử³ vận động gần 100 nhà tư sản Hà Nội góp vốn để mua lại nhà máy từ tay người Pháp. Trong vai trò giám đốc, ông đã đưa nhà máy hoạt động hiệu quả trở lại. Năm 1959, Hà Nội tiến hà nh cải tạo tư sản, nỗi oan ập đến với nhà tư sản yêu nước Tam Kử³. Gia sản bị tịch thu, bị khai trừ Đảng với lý do "thuộc thà nh phần tư sản" - ông nhẫn nhịn không phản đối, vẫn tiếp tục quán xuyến nhà máy da với cương vị người trông coi kử¹ thuật. Mãi sau nà y, Chính phủ đã ghi nhận gia đình cụ Nguyễn Hữu Nhâm "Có công với nước". Thời gian trôi, bây giử cái tên ông chủ Tam Kử³ chỉ còn sống trong ký ức của những người Hà Nội xưa.
Đám cưới của Hữu Bảo -"cậu công tử út" nhà Tam Kử³ và Như Quử³nh - giai nhân phố cổ, khiến Hà Nội xôn xao một thời. Nếu hôn nhân của giới nghệ sĩ thường khiến người ta nghi ngại vử sự an toà n thì Hữu Bảo - Như Quử³nh lại bên nhau yên ả và bửn bỉ. Họ cùng trải qua những ngà y vất vả hay an nhà n với một phong thái sống thư thả, khiêm nhường nhưng không kém phần tinh tế, những thứ được thụ hưởng từ nửn nếp gia phong.
Nếp nhà - "của để dà nh" cho con cháu
Tổ ấm của Hữu Bảo và Như Quử³nh nằm trong một phần nhà 48 Hà ng Đà o (tòa nhà rất rộng nà y trước kia thuộc gia sản của cụ Nguyễn Hữu Nhâm, là địa chỉ của thương hiệu lụa Tam Kử³). Họ sống chậm rãi, thung dung, lịch lãm trong một không gian ấm cúng và rất đỗi giản dị. Nơi đó, họ để lại bên ngoà i cánh cửa những sáo danh "ngôi sao", "nghệ sĩ". Nếu không bận đóng phim, Như Quử³nh chỉ ở nhà . Chăm chút bữa cơm cho chồng con, thư giãn bằng việc đọc sách và xem phim một mình, những xô bồ ngoà i kia dường như chẳng bao giử là nỗi bận tâm của người phụ nữ nà y. Là người của công chúng, nhưng Như Quử³nh lại không hợp với đám đông. Có vẻ như những xôn xao phù phiếm của "giới celeb" hoà n toà n xa lạ với Như Quử³nh. Chị ưa cách sống kín đáo, khiêm nhường của những người phụ nữ Hà Nội cũ. Chính nhan sắc uể oải mà thanh khiết, nét đẹp sang trọng và bí ẩn, mang đậm tinh thần à Đông, đã khiến Như Quử³nh trở thà nh lựa chọn số một cho những đạo diễn từ nước ngoà i muốn tìm một gương mặt rất Việt Nam. Có người nói rằng, nhan sắc của Như Quử³nh ám ảnh, bởi ẩn phía sau là chiửu sâu văn hóa của tâm hồn Hà Nội.
NS Như Quử³nh
Nếu Như Quử³nh có phong thái nhu thuận, có phần khép kín mình thì Hữu Bảo lại ưa ngao du và rong chơi. Với nhiửu người, tìm kiếm cảm giác xê dịch phải là ngao du trên những cung đường lạ. Còn Hữu Bảo, giữa Hà Nội đã bị "cà y nát" từng xăng ti mét, hà ng ngà y anh vẫn nhận được những cảm xúc tươi nguyên, vẫn thấy đời sống va đập và o mình mới mẻ. Yêu Hà Nội theo cách hơi "bảo thủ", nhà nhiếp ảnh nà y đã từng thú nhận mình khó thích ứng với một Hà Nội đang thay đổi từng ngà y: "Đi ra đường tôi ngơ ngác như một người nhà quê, lạ lẫm vì những gì thấy không giống với hình dung của mình. Có lẽ tôi phải nhìn Hà Nội khoan dung hơn. Nhưng tôi lại có nỗi sợ rằng, nếu thích nghi thì tình yêu của tôi với Hà Nội không còn nguyên vẹn". Để giữ lại một Hà Nội cổ (ít nhất cho riêng mình), nhiửu năm nay, Hữu Bảo đã lặng lẽ là m công việc gom nhặt những "mảnh vụn" của đời sống và những vết tích còn lại có thể bị mất đi hoặc biến dạng - vử Hà Nội của anh.
Hữu Bảo và Như Quử³nh có hai con gái, Đan Huyửn và Đan Khuê, nhan sắc hứa hẹn sẽ rực rỡ có phần hơn mẹ. Hai cô gái trẻ được bố mẹ tập cho từ bé để không ảo tưởng vử "gia đình toà n người nổi tiếng". Cô chị cả Đan Huyửn có vẻ đẹp lạ lùng, rất xi-nê, từng được nhiửu đạo diễn nước ngoà i đến VN là m phim lựa chọn. Nhưng Đan Huyửn từ chối tất cả các cơ hội "một bước thà nh sao" ấy. Cô thích nghử báo và muốn trở thà nh một cây bút bản lĩnh. Hiện Đan Huyửn đang du học ngà nh báo chí tại Trung Quốc. Bé Đan Khuê cá tính, khoáng đạt và cởi mở, cô bé thường được mẹ "nắn" để giữ khuôn nếp tế nhị, nhẹ nhà ng của con gái Hà Nội.
Nếp nhà Trà ng An, ấy là sự ổn định trong quan hệ giữa các thà nh viên gia đình, đạt đến hạnh phúc và ấm cúng. Giữ nếp kính trên nhường dưới, có chuyện trong nhà đóng cửa bảo nhau không ai to tiếng, cư xử nhã nhặn, lời ăn tiếng nói nhẹ nhà ng, sống giản dị mà thanh nhã, trọng thị bạn bè, chăm chút cái ăn - cái mặc - không gian sống đạt đến tính thẩm mử¹ thanh lịch, coi trọng, lấy giá trị tinh thần là m thước đo chất lượng sống... Những "căn cốt" ấy được truyửn từ thời cha mẹ hợp duyên nhau, được duy trì đến đời sau như "của để dà nh" cho con cháu. Bằng phong thái sống, Hữu Bảo và Như Quử³nh đang lưu giữ tinh thần Hà Nội dưới mái ấm gia đình mình.