ô Quan Chưởng còn mãi với thời gian
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 09:53, 23/07/2010
à” Quan Chưởng hay còn gọi là à” Đông Hà , tên chữ là Đông Hà môn, nằm ở phía Đông của toà thà nh đất bao quanh Kinh thà nh Thăng Long, được xây dựng và o năm Cảnh Hưng thứ 10 (năm 1749), đến năm Gia Long thứ ba (năm 1817) được xây dựng lại.
Thời xưa, à” Quan Chưởng nằm trên đường từ trong thà nh phố đi ra bử sông, thuộc địa phận thôn Thanh Hà , tổng Hậu Túc, huyện Thọ Xương cũ. Từ cửa ô ra đến bử sông Hồng là con đường dà i 80m. Phía ngoà i cửa ô trước kia coi như đất ngoại thà nh. Ngà y nay, à” Quan Chưởng nằm trên phố à” Quan Chưởng, đầu phố Hà ng Chiếu. Một mặt hướng vử phố à” Quan Chưởng, một mặt hướng vử phố Hà ng Chiếu, đi từ Hà ng Chiếu lại thì bên tả cửa ô là phố Thanh Hà , bên hữu là phố Đà o Duy Từ.
Cổng xây có vọng lâu, được canh gác và kiểm soát cẩn mật để giữ an ninh cho khu phố bên trong buôn bán. Hiện cửa ô còn nguyên cửa chính và hai cửa con hai bên, trên tường cửa chính có gắn một tấm bia đá do Thống đốc Hoà ng Diệu cho đặt năm 1881 ghi lệnh cấm người canh gác không được sách nhiễu nhân dân mỗi khi qua lại cửa ô. Bên trên cửa lớn có ba chữ Hán - Đông Hà Môn.
 |
à” Quan Chưởng gần như còn nguyên vẹn kiến trúc sau bao thăng trầm lịch sử |
Cụ Triửu Đông, Chủ nhiệm Câu lạc bộ thơ phường Đông Xuân, sinh sống gần trọn cuộc đời ở phố Thanh Hà gần cửa ô, cho biết: Cổng à” Quan Chưởng ngà y xưa cổ kính, vĩ đại lắm. Tôi nghe người xưa nói rằng, mặt thà nh cổng à” Quan Chưởng rộng đến mức ngựa có thể phi trên đó được.
à” Quan Chưởng không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là một danh thắng của đất Hà Thà nh. Ở mọi góc nhìn, cửa ô luôn có được vẻ cổ kính và trang nghiêm. Trong cái nắng ngà y hè, bóng cửa ô đổ dà i trên đường gạch, thấp thoáng tà áo dà i thướt tha và gánh hà ng rong ngang qua cửa ô... tất cả tạo nên một bức tranh thơ mộng và rất bình dị. Nhiửu nhà nhiếp ảnh và hoạ sĩ đã lấy đây là m nguồn cảm hứng sáng tác.
à”ng Nguyễn Bằng Lâm - Nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Mử¹ thuật Việt Nam chia sẻ: Các hoạ sĩ Việt Nam vẽ rất nhiửu vử à” Quan Chưởng. Hoạ sĩ Bùi Xuân Phái đã vẽ à” Quan Chưởng với những nét riêng độc đáo. Hoạ sĩ - nhiếp ảnh Hoà ng Minh cũng đã lột tả được cái thần của à” Quan Chưởng với nhiửu bức ảnh thể hiện đời sống sinh hoạt phong phú...
Lớn lên cùng với sự già đi của cửa ô, những cậu bé ngà y nà o bây giử đã ngoà i 60 tuổi, trầm ngâm nhớ lại tuổi thơ gắn liửn với cửa à” Quan Chưởng, ông Vũ Mạnh Hiửn tâm sự: Ngà y xưa à” Quan Chưởng còn hoang sơ, ở đây có những cây quả mâm xôi, chim hay đến ăn. Lũ trẻ chúng tôi thường ra đấy bắn chim và lấy lá cây dán và o ngực là m huân chương. Cổng ô nà y từ ngà y hoà bình lập lại mới có một lần trùng tu. Thường những ngà y và o hè, ra hè, những ngà y tất niên, bà con đửu đóng góp là m một cái lễ ở trên cổng ô.
Chứng kiến bao sự đổi thay của Hà Nội qua gần một thế kỷ, cụ Triửu Đông năm nay đã ngoà i 90 tuổi, xúc động trước một di tích hà o hùng của Thủ đô nên đã sáng tác "Vịnh à” Quan Chưởng":
Kim cổ Thăng Long vượng khí hùng
Còn lưu trang sử thắm non sông
Cổng xưa quân giữ à” Quan Chưởng
Tường cũ bia đử những chiến công
Hà Nội ngà n năm bửn luử¹ thép
Đông Đô muôn thủa vững thà nh đồng
Danh lam thắng cảnh rêu phong phủ
Dòng dõi rồng tiên gốc lạc hồng
Hà Nội có 36 phố phường nhưng chỉ còn lại duy nhất một cửa ô nguyên vẹn. Ngà y nay, mỗi lần qua đây, ai cũng thấy xao xuyến không chỉ bởi đây là dấu tích sống còn lại của kinh thà nh Thăng Long xưa mà còn là một danh thắng, một cửa ngõ bước và o đất Hà Thà nh./.