Mái tóc phụ nữ Hà  Thành

Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 14:39, 28/09/2010

(NHN) Gia đình tôi nội ngọai đửu là  dân Hà  Nội gốc cả. Hồi trẻ con, tôi còn được chăm bẵm bởi cụ nội, cụ ngoại, rồi bà  nội, bà  ngoại, rồi mẹ tôi và  ba chị em gái trong nhà .

Sau nà y, lấy vợ, tôi lại được tiếp xúc với các lớp người với tuổi tác, địa vị khác nhau, nên cũng quan sát được phần nà o mái tóc người phụ nữ Hà  Nội từ những năm sau Cách mạng tháng Tám 1945 cho tới các thế hệ kế tiếp.

Trong ca dao cổ có câu Một yêu tóc để đuôi gࠝ. Sau nà y, khi hửi bố vợ tôi, Họa sử¹ Phạm Văn Аôn, người nghiên cứu dòng tranh khắc Аông Hồ, tranh Hà ng Trống và  sáng tác các tranh Tố nữ, tôi mới hiểu được thì ra cái đuôi gà  nó là  như thế.

Mái tóc phụ nữ Hà  Thành

Người con gái cuốn và nh khăn trên đầu nhưng để thả phía sau một lọn tóc quăn quăn, nom tựa cái đuôi con gà  trống.Nhưng thú thực, tôi chưa từng thấy các cụ tôi, bà  tôi để cái lối thả đuôi gà  như thế bao giử. Có lẽ, nó chỉ là  lối để tóc của các cô gái trẻ trong ngà y hội thủa xưa hay trong các sân chèo cử­a đình.

Cụ tôi, bà  nội, bà  ngọai tôi đửu vấn tóc thà nh vòng tròn quanh trán, thường vấn tóc trần nhưng đôi khi cũng độn khăn vải bên ngòai.Mẹ tôi vẫn vấn tóc nhưng không dùng khăn vải mà  dùng khăn nhung the đen. Nhưng bà  chỉ cuốn nhung the đen khi đi ra phố, mặc áo dà i, còn ở nhà  thì bà  vẫn vấn tóc trần.

Аến giử tôi vẫn không thể hình dung ra được bà  là m cách nà o mà  độn được và o trong mớ tóc một cái độn bằng vải nhồi bông may kín lại trông như một con lươn. Và  cũng không biết các chị các em gái tôi có còn nhớ không, vì đến thời chị tôi thì chẳng ai vấn tóc nữa.Có thể nói cách vấn tóc thà nh một vòng tròn trên đầu là  kiểu để tóc phổ biến của người Hà  Nội từ đời cụ đời kị tôi cho đến đời bà  tôi. Nó từ từ kết thúc ở thế hệ mẹ tôi và  nó mất đi hẳn sau những năm 50 của thế kỉ trước.

Thế hệ mẹ tôi, những phụ nữ thuộc trà o lưu tân thời của những năm 40 của Hà  Nội xưa là  những người đã ly dị lối để tóc, nhuộm răng xưa của các cụ.

Theo chị em thời ấy đi tẩy răng đen và o những năm 50 nhưng bà  vẫn tiếp tục giữ nếp vấn khăn và  để tóc dà i. Bà  dì kém mẹ dăm tuổi thì đã có cách để tóc khác. Bà  chải bồng phía trước và  búi tó sau lưng, mặc áo dà i tân thời, để răng trắng, đeo kiửng và ng. Mẹ tôi bảo các cụ nói để răng trắng nhởn, cắt tóc phi dê trông không khác gì me Tây, gái nhẩy. Các cụ trong là ng thấy con gái để răng trắng ngòai phố vử thì khó chịu lắm.

tochn2

Thiếu nữ Hà  Nội với mái tóc "tân kì" trong tranh Tô Ngọc Vân

Cách để tóc tân kì, mặc áo dà i tân thời có thể thấy rõ trong các tấm ảnh chụp lại thời bấy giử cũng như qua những bức tranh thiếu nữ Hà  Nội của Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Sáng...

Sang đến thế hệ chúng tôi, những người sinh ra và o giữa và  sau những năm 40 thì kiểu tóc của người con gái Hà  Nội đã có nhiửu đổi thay. Cái lử thói cổ xưa của người con gái đà i các bị thay đổi. Từ chỗ vấn khăn chuyển sang để dà i kẹp tóc bằng cặp ba lá hoặc búi tó củ hà nh, chải bồng phía trước cho đến cắt ngắn phi dê xoăn tít.

Аến sau 1954, sau thủ đô giải phóng, một trà o lưu thay đổi kiểu tóc của phụ nữ Hà  Nội, nếu không muốn nói là  một cuộc cách mạng đầu tóc và  đầu óc của phụ nữ Hà  Nội, đã diễn ra.

Những nữ cán bộ cách mạng từ chiến khu vử tiếp quản đã đem theo lối ăn mặc mới, lối để tóc mới. Người phụ nữ kháng chiến trở vử không mặc áo dà i mà  chỉ mặc áo ngắn hoặc đại cán. Hầu như không ai cuốn khăn để tóc dà i mà  cắt ngắn ngang vai cho gọn. Có người không muốn cắt bộ tóc dà i qúy  đi thì tết thà nh đuôi sam rồi cuốn lại sau lưng. Có chị lại học theo phim Tà u, cắt tóc kiểu Hỉ Nhi để lại một hà ng tóc ngắn trước trán, hai bên tết hai đuôi sam và  đeo hai cái nơ. Có người thì tết bộ tóc thà nh một cái đuôi sam dà i thườn thượt. Bà  xã tôi thuở thiếu nhi cũng để tóc kiểu cô Hỉ Nhi nhí nhảnh trong phim, nay lục lại ảnh vẫn còn.

Sau nà y, tiệm uốn tóc ngà y cà ng nhiửu, người ta vận động nữ thanh niên uốn tóc cao cho gọn gà ng, hợp với cuộc sống lao động của người công nhân, bởi để tóc dà i dễ bị cuốn và o máy lột cả da đầu.Thế hệ thanh niên thì luôn thay đổi theo đủ các mốt khác nhau. Phim ảnh nước ngoà i thời ấy tuy không trà n ngập như bây giử nhưng cũng là  cái mẫu hình để nhiửu thanh nữ bắt chước.

Rồi theo đà  mở cử­a kinh tế, các thế hệ trẻ tha hồ đua nhau học theo các kiểu đầu mới. Một bà i hát ca ngợi cái tóc đuôi gà  nhưng nà o em có biết tóc đuôi gà  là  thế nà o đâu. Hát tóc đuôi gà  nhưng cô ca sĩ lại nhí nhảnh với bộ tóc hình cái đuôi con ngựa. Rồi thì mốt Nhật, mốt Hà n, thậm chí lắm cô cắt ngắn tịt như nam giới không phân biệt được đâu  là  nam đâu là  nữ... Nhiửu lúc tôi tự hửi liệu mình có khó tính, cổ hủ hay bảo thủ quá không?

Аôi khi bắt gặp mái tóc dà i trên phố, tôi hay nhớ vử hình ảnh Hà  Nội xưa, cái thời chỉ thoáng qua dáng đi mái tóc nụ cười là  đã nhận ra đấy là  cô gái đoan trang Hà  Nội.

Chính phủ