Tính cách Hà Nội
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 10:08, 05/10/2010
Vử văn hóa, người ta vẫn nói có Tính cách Hà Nội, tính cách Thủ đô. Vậy thưa ông tính cách đó là như thế nà o?
Thực ra, trên cả nước ta, vùng miửn nà o cũng đửu có văn hóa, đửu có những người thanh, kẻ lịch. Nhưng, Hà Nội với bử dà y nghìn năm tuổi, cả nghìn năm đô thị hóa, thu hút nhân tà i bách nghệ bốn phương, đồng thời có giao lưu quốc tế, thời sau thường xuyên hơn, lắm vẻ hơn thời trước, lại là kinh thà nh, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn nhất nước, cũng có nghĩa là thịnh vượng hơn các vùng, tạo ra nửn tảng vật chất cũng cao hơn cho nên đặc trưng của văn hóa Thăng Long “ Hà Nội là tính cách Tinh hoa.
Ngoà i ra, kinh kử³ là nơi thu hút, hội tụ tà i nghệ trong sự chọn lọc có vẻ bình yên nhưng khá ngặt nghèo, cái gì còn lại, phát triển được chính là cái tiêu biểu, cái tinh hoa. Những gì xoà ng xĩnh, vô bổ sớm muộn đửu bị đà o thải. Cư dân tứ xứ vử Hà Nội ban đầu cũng đem theo những phong tục, lử thói địa phương nhưng theo dòng đời được chắt lọc, nâng cao, trau chuốt trong khung cảnh, văn hóa Kinh kử³ mà thà nh ra nếp sống Trà ng An. Những lử thói dở thì rơi rụng, bị bà o mòn dần theo thời gian. Nên tính cách tinh hoa của văn hóa Thăng Long “ Hà Nội là thực tế được lịch sử khẳng định.
ông cho biết cụ thể các biểu hiện của đặc trưng văn hóa đó và thực tế hiện nay?
Đó là sự tôn trọng các giá trị tinh thần, đạo lý trong là m ăn, ứng xử cũng như sinh hoạt hằng ngà y, từ ăn, mặc, ở, nói năng, đi lại, thưởng ngoạn văn hóa nghệ thuật... Ngay trong ẩm thực, dù lúc đói lúc no, cũng không xô bồ, không tạp, người Hà Nội chính hiệu phải là người mà từ trang điểm, phục sức, nói năng, giao tiếp, ứng xử, là m lụng, hưởng thụ nghệ thuật... đửu được chăm chút, cân nhắc, tử chỉnh, không buông tuồng, trễ trà ng.
Và i chục năm trở lại đây những biến động có ảnh hưởng lớn đến hệ văn hóa Hà Nội đương đại, trước hết đó là sự xáo trộn cư dân, cả trong những năm tháng chiến tranh lẫn trong thời kử³ hậu chiến, với những tác động của văn hóa và lối sống ngoại nhập chưa kịp tự điửu chỉnh. Hiển nhiên, một hiện tượng thu nhận mạnh mẽ các luồng nhập cư từ mọi miửn xuôi ngược như thế, thực tế cũng có những đóng góp tích cực thậm chí đẹp đẽ nữa cho văn hóa Hà Nội. Song không thể không là m cho guồng máy tiếp nhận lối sống từ khắp các địa phương vử cho hệ văn hóa Hà Nội phải vận hà nh với một công suất rất cao.
Sự tiếp nhận ở mức độ như vậy mà lại diễn ra trong một thời gian nhanh chóng và gấp gáp, tất yếu dẫn đến sự pha loãng những yếu tố căn cốt của hệ phong tục tập quán Hà Nội. Lấy một ví dụ, chẳng hạn vử lời ăn tiếng nói (tức ứng xử ngôn từ) Hà Nội trong thời hiện đại, có người đã phân tích: Tiếng Hà Nội không chỉ hay ở chỗ phát âm nhẹ và uyển chuyển, mà còn là sử dụng ngôn từ ý tứ, nhã nhặn, tinh tế... cách nói Hà Nội thường ý nhị, tôn trọng người đối thoại, không cộc lốc, thô lỗ, tục tĩu....
Đối chiếu những điửu căn cốt của ngôn từ Hà Nội đó với thực trạng phổ biến ở Hà Nội lúc nà y thì có thể thấy ngay việc tiếp nhận vử cho hệ ứng xử xã hội của Hà Nội những ảnh hưởn của mọi miửn có vẻ như đã là quá tải, chứ không như ngà y xưa nữa, mặc dù ở ngà y xưa thì chuyện tiếp nhận ấy cũng đã thường xuyên xảy ra...
Hiện nay ông quan tâm điửu gì nhất?
Con người! Xã hội có tiến lên là nhử con người có chịu tiến lên hay không. Do vậy lãnh đạo Thà nh phố Hà Nội đã có chương trình xây dựng Con người Hà Nội văn minh, thanh lịch.
Văn minh tức là con người phải nhìn mọi vấn đử từ bối cảnh toà n cầu hóa kinh tế tri thức, không ngừng học tập và suy nghĩ sáng tạo trong mọi hoạt động của mình. Người Hà Nội hôm nay phải có quyết tam lớn không ngừng nâng cao trí tuệ, nâng cao sự hiểu biết. Do đó, một thà nh tố khác của văn minh là sự hiếu học. Có trí tuệ và hiếu học là con đường dẫn đến văn minh.
Còn Thanh lịch thì đó là thuộc tính của lối sống có văn hóa. Từ trang phục, ẩm thực, cư trú, giao tiếp xã hội đến hưởng thụ nghệ thuật đửu đòi hửi đạo lý. Trong nói năng, ứng xử, trong nếp sống hà ng ngà y, trong giao thông đi lại, trong công sở, trong học đường, với môi trường người thanh lịch là người biết giữ và đử cao chuẩn mực đạo đức xã hội.
Rất mong chương trình trên sớm hoà n thà nh nhiệm vụ để Hà Nội thực sự là Thủ đô mẫu mực.
Trước thửm Đại lễ ông cảm nhận gì?
Tôi có một mong muốn là chính Đại lễ sẽ đánh thức lòng tự trọng của người Hà Nội, sẽ khiến mọi người tự soi mình và o tấm gương mồ hôi nước mắt và cả xương máu của người xưa truyửn lại để mà nhìn nhận lại bản thân, bử xấu theo tốt để khửi phụ công lao các thế hệ cha ông. Tôi vẫn hi vọng Đại lễ sẽ là thời điểm đánh thức nhất điểm linh đà i ở mỗi con người, là lúc thay đổi sâu xa vử chất và nâng cao nhân cách, nhân tâm.
Xin chân thà nh cảm ơn ông!