Làng Cựu-Ngôi là ng của biệt thự Pháp cổ
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 10:06, 08/12/2010
Là ng già u lên nhử ... thần lửa
Các cụ trong là ng kể lại, trước, đường và o là ng Cựu đá tảng xanh ba bốn hà ng, bóng nhoáng, vuông vức. Toà n là đá kiện Hà Nam.
Chiửu buông, những đà n trâu no cử vử chuồng lóc cóc gõ móng rộn rã cả là ng. Xã hội phát triển, con đường lát đá không còn thuận tiện cho các phương tiện đi lại, người trong là ng bắt đầu đà o đá lên, trải bê tông phẳng lì. Cái cách là m theo thế thời vậy mà khiến không ít người hoà i cổ trong là ng bâng khuâng, nuối tiếc.
|
Là ng Cựu xưa vốn là nơi đồng chiêm trũng, mỗi năm chỉ cấy được một vụ nên cuộc sống của người dân nơi đây thiếu thốn quanh năm. Năm 1921, một gia đình trong thôn do bất cẩn khi nấu ăn đã để xảy ra hửa hoạn. Những ngôi nhà trong là ng chủ yếu là nhà tranh tre nứa lá nên lửa liếm rất nhanh, cháy suốt từ cổng đầu là ng cho tới điếm canh gần cuối là ng. 2/3 nhà trong là ng đã hóa tro bụi.
Đói kém vì mất mùa, nên sau vụ cháy ấy, cuộc sống của người dân nơi đây lại cà ng trở nên khốn quẫn. Không chịu cảnh ngồi không bó gối, nhiửu người đã khăn gói rời là ng ra Hà Nội tìm kế sinh nhai.
Và cái nghử trưng diện cho người đời là điểm khởi đầu để những người nông dân là ng Cựu phất lên, trở thà nh những người thợ may đệ nhất Hà Thành. Hai người đầu tiên bước chân và o nghử may là anh em ông Phúc Mử¹, Phúc Hưng.
Thấy là m ăn tốt, các ông bắt đầu vử là ng kéo mọi người đi là m cùng. Chẳng ai ngử những đôi bà n tay chai sần bởi cuốc với cà y lại có thể khéo léo tạo ra những bộ véc, bộ đầm đẹp đến thế. Họ may chủ yếu cho người Pháp và lớp người già u ở Hà Nội.
Nghử buôn vải cũng được người là ng Cựu bao thầu và khuếch trương đến mức chiếm lĩnh gần như toà n bộ thị trường may mặc ở Hà Nội, mà chủ yếu là may comple.
Từ nông dân trở thà nh triệu phú. Già u đến mức ai cũng có dãy cửa hiệu ở Hà thành rồi mở rộng thị trường và o tận Sà i Gòn - Chợ Lớn. Già u thì thường chơi sang, họ vử là ng xây biệt thự. Những biệt thự tráng lệ nguy nga với vòm cuốn, mái chảy, gỗ lim, ngói mũi... sân vườn rộng rãi.
Cổng mỗi nhà là một họa tiết rất riêng, thường là cổng vòm với những họa tiết có thể là đôi nậm rượu, hình con tôm, con dơi hay có cổng thì hai con nghê hai bên án ngữ. Lối kiến trúc độc đáo đã tạo nên thương hiệu cho từng ngôi biệt thự, cho những người dân và cho cả là ng Cựu.
Kinh tế khấm khá, không chỉ có biệt thự, cổng vòm, phòng trộm cướp người ta còn xây cổng đầu là ng và cuối là ng. Cổng là ng có kiến trúc cầu kử³, bử thế, có tầng, có mái và có cả lối lên xuống. Đêm vử, cả là ng Cựu sáng trưng bởi những cột đèn có mử neo sắt, treo đèn bão Hoa Kử³ chạy bằng dầu hửa. Tuần đinh dạo nườm nượp suốt cả đêm.
Một là ng Cựu nghèo nà n với những ngôi nhà tường đất, mái tranh đã trở thà nh một là ng Tây sang trọng, nổi tiếng khắp trong và ngoà i vùng.
|
Và chuyện ở là ng Cựu hôm nay
Dấu tích của một điửn trang thái ấp xưa vẫn như vẫn còn nguyên vẹn trong từng ngôi biệt thự cổ với vòm cuốn, mái chảy, ngói mũi...với những tảng đá xanh xếp chồng chồng nơi đình là ng Cựu hay những con ngõ lẻ dẫn ra cái ao lớn phía rìa là ng. Chủ trương bê tông hóa của xã đã được quán triệt đến từng hộ gia đình. Nhưng đâu đó trong là ng vẫn còn những con ngõ lát đá xanh, vuông vức, bóng mà u thời gian.
Hầu như ngà y nà o cũng có người vử thăm là ng Cựu. Nhiửu nhất vẫn là những tay săn ảnh và giới sinh viên kiến trúc. Họ lùng và o tận những con ngõ lẻ hay ngồi cả buổi nơi góc đình là ng để sáng tác. Chỉ một mái ngói cong cong, một ô cửa sổ nhử hay cái cổng là ng phủ đầy rêu phong... cũng đủ để cho ra đời một tác phẩm tuyệt tác.
|
Ở Hà Nội, có lẽ hiếm còn ngôi là ng nà o vẫn giữ được vẹn nguyên hình ảnh của một là ng Việt cổ xưa với đủ cây đa, bến nước, sân đình.
Vậy mà vử là ng Cựu, không chỉ bị quyến rũ bởi những ngôi biệt thự cổ kính, rêu phong mà còn thấy nao lòng với cái vẻ tĩnh mịch khi được sà xuống gốc đa đầu là ng, cùng những bà , những mẹ nói chuyện ngà y xưa, ngà y nay.
Chuyện ở là ng Cựu kể có cả buổi cũng không hết, nghe cả ngà y cũng vẫn thấy hấp dẫn... Rằng là ng Cựu chưa bị đô thị hóa, tệ nạn xã hội còn đứng xa từ phía cổng là ng, chuyện có nhà quên khóa cửa cả đêm, sáng dậy vẫn không bị người lạ hửi thăm...đến chuyện xưa nay, trong là ng chẳng nhà nà o bị mất chó, trộm gà bao giử cả.
Tôi hửi cụ Lợi, thế trưa nà o mọi người cũng ngồi đây thì nghỉ ngơi và o lúc nà o. Cụ cười, phẩy tay, chúng tôi không quen ngủ trưa, đau đầu lắm. Cứ ngồi vậy lại thấy thoải mái. Hết chuyện nhà Thuật, nhà Chung, chuyện gạo mới, rơm khô... là cũng đến giử ra đồng rồi.
Và là ng Cựu hôm nay quây quần hơn 100 hộ, với khoảng 600 nhân khẩu, hầu hết người dân đửu là m nông, hiếm hoi lắm mới có một và i hộ theo nghử may và chủ yếu là may gia công.
Bí thư xã Trần Đức Tiến đang là m hướng dẫn viên cho những người khách tìm đến chiêm ngườ¡ng là ng Cựu. Chỉ tay và o ngôi nhà cụ Phó Du, xây năm 1929, giử ông Bùi Văn Khánh đang ở, trước cổng nhà có đắp hình con tôm rất đẹp, giọng ông trầm buồn: Những ngôi biệt thự cổ ở là ng Cựu đã bị xuống cấp và hư hửng nhiửu. Đời sống vật chất không dư giả thì người dân có muốn gìn giữ, tu bổ những kiến trúc cổ cũng lực bất tòng tâm.
Rồi ông phấn khởi khoe, trước là ng Cựu chỉ do đồng chiêm trũng, mỗi năm chỉ cấy có một vụ cuộc sống trăm bử khó khăn. Nhưng giử thì khác rồi. Mỗi năm người là ng tôi cấy hai vụ, sắp tới, xã đang có chủ trương cấy vụ ba - vụ Đông Xuân và hướng thêm một số nghử phụ cho bà con.
Là ng Cựu có tiửm năng du lịch rất lớn, nhưng lạ một điửu, những con người hồn hậu, hiếu khách ấy không có nhu cầu là m thương mại. Họ sẵn sà ng mời khách lạ thăm thú, chiêm ngườ¡ng, sáng tác bằng những thịnh tình rất đỗi chân thà nh.
Đến là ng Cựu, đằm mình trong từng con ngõ nhử lát đá tảng xanh, thả chân trần để cảm nhận sự mát lạnh của đá hay mân mê cả tiếng đồng hồ chỉ để chiêm ngườ¡ng cái cổng là ng phủ đầy rêu phong, những viên gạch hằn lên mà u thời gian... mới thấy hết được cái giá trị kiến trúc của một ngôi là ng biệt thự cổ, nơi đô thị hóa hay kinh tế thị trường còn ở xa xa ngoà i cổng là ng.