Thực hư việc thay đổi Cung Hoàng đạo

Аiửu nà y gây một tâm lý lo lắng cho rất nhiửu bạn trẻ, những người tin và  hay theo dõi các dự báo chiêm tinh.

Tin đồn có lẽ xuất phát từ một bà i báo nước ngoà i trên tử Dailymail (Anh). Theo đó, người viết cho rằng nếu chúng ta cảm thấy các dự đoán theo Cung hoà ng đạo đôi khi không chính xác có lẽ là  do chúng ta đã xác định nhầm Cung hoà ng đạo cho mình theo ngà y sinh.

Sau đó, bà i viết đưa ra một khung thời gian mới cho các Cung hoà ng đạo và  đưa thêm và o danh sách một Cung thứ 13 bên cạnh 12 Cung đã biết.

Thực tế đây là  một sự nhầm lẫn, hay có thể nói là  đánh tráo khái niệm dẫn đến sự hiểu lầm do thiếu thông tin. Аể giải thích tận gốc nguyên do của sự nhầm lẫn đáng tiếc nà y, chúng ta sẽ bắt đầu từ những vấn đử cơ bản nhất.

12 cung hoà ng đạo quen thuộc.

Thiên văn học và  chiêm tinh học

Thiên văn học (astronomy) là  môn khoa học tự nhiên có từ thời Cổ đại khi loà i người đã sớm quan sát bầu trời, theo dõi các thiên thể và  ứng dụng nó để là m lịch phục vụ cho nông nghiệp.

Khác với nó, chiêm tinh học (astrology) là  môn khoa học huyửn bí cho rằng vị trí và  sự chuyển động của các thiên thể có ảnh hưởng đến cuộc sống con người trên Trái đất.

Như vậy hai môn học nà y ngay từ đầu đã khác nhau vử bản chất và  mục đích dù phương pháp đửu có hoạt động quan sát từ bầu trời bằng mắt thường.

Sự phát minh ra kính thiên văn của Galile đã giải phóng khả năng quan sát bầu trời, vượt qua ranh giới sinh học của đôi mắt thường và  đưa thiên văn học tới những tiến bộ vượt bậc, từ 400 năm trở lại đây.

Còn chiêm tinh học, vì mục đích là  hướng đến sự dự đoán cuộc sống con người nên bầu trời không còn vị trí quan trọng nữa. Cả phương Аông hay phương Tây, các khoa học dự đoán có thể nói nhiửu đến các chòm sao nà y hay chòm sao khác nhưng các nhà  dự đoán học có thể không cần biết các chòm sao đó thực tế trên bầu trời như thế nà o. Thậm chí, chiêm tinh học chỉ được truyửn thụ qua sách vở thay vì bằng các thực nghiệm quan sát ngoà i bầu trời thực.

Kể từ đây, hai môn học nà y đã thực sự tách ra thà nh hai hướng riêng biệt, khác nhau cả vử mục đích lẫn phương pháp. Thiên văn học trở thà nh môn khoa học tự nhiên với phương pháp nghiên cứu khoa học thực nghiệm còn chiêm tinh học trở thà nh môn khoa học huyửn bí, một môn dự đoán học, tách rời hẳn khửi xuất phát điểm là  nửn tảng quan sát thực tiễn bầu trời.

Cung hoà ng đạo của chiêm tinh học và  Chòm sao hoà ng đạo của thiên văn học

Xuất phát từ việc quan sát bầu trời, con người nhận thấy Mặt trời hà ng năm di chuyển đúng một vòng trên bầu trời so với bầu trời sao (có chuyển động nà y là  do Trái đất quay một vòng quanh Mặt trời trong một năm). Аường đi nà y của Mặt trời vẽ nên trên bầu trời một đường tròn khép kín gọi là  đường Hoà ng đạo.

Bởi vì cả Hệ Mặt trời với các hà nh tinh đửu nằm gần như trên cùng một mặt phẳng quay xung quanh Mặt trờinên khi quan sát từ Trái đất, các hà nh tinh cũng di chuyển gần với đường Hoà ng đạo của Mặt trời với độ sai lệch tầm 8-9 độ.

Dải bầu trời mở rộng 8-9 độ ra hai bên đường Hoà ng đạo là  Hoà ng đới.

Hoà ng đạo (mà u đử) và  Hoà ng đới bao quanh.

Qua quan sát bầu trời, người cổ đại tưởng tượng ra các hình ảnh bằng cách nối các ngôi sao sáng lại với nhau, tạo thà nh các chòm sao trên bầu trời.

Thời Hy Lạp cổ đại, Ptolemy đã tổng kết được 48 chòm sao ứng với các nhân vật gắn với các truyửn thuyết của loà i người. Tuy nhiên, các chòm sao lúc đó không hử có một ý nghĩa khoa học nà o.

Аể tính lịch trong một năm, các nhà  thiên văn học cổ đại đã chia Hoà ng đới ra là m 12 phần bằng nhau gọi là  12 Cung hoà ng đạo, tính từ điểm Xuân phân (điểm trên Hoà ng đạo mà  Mặt trời đi tới và o ngà y Xuân phân).

Các Cung hoà ng đạo được gọi theo tên chòm sao nằm trên hoặc gần đường Hoà ng đạo, chiếm độ dà i lớn nhất của đường Hoà ng đạo trong cung đó.  (Và o thời điểm gần 3000 năm trước, điểm Xuân phân nằm ở gần chòm sao Bạch Dương (Aries) cho nên nó được tính là  Cung hoà ng đạo đầu tiên).

Аến năm 1922, Hội nghị đầu tiên của Hiệp hội thiên văn học quốc tế đã quy ước ra 88 chòm sao theo các chòm sao truyửn thống và  hiện đại. Các chòm sao từ đây được hiểu theo nghĩa là  những phần bầu trời với các đường ranh giới xác định với nhau giống như các quốc gia trên Trái đất, che kín toà n bộ bầu trời.

Như vậy các chòm sao (kể cả tên gọi cùng hình ảnh tưởng tượng của chúng) đã mang ý nghĩa khoa học trong việc định vị một điểm nà o đó trên bầu trời. Theo đó, có 13 chòm sao bị đường Hoà ng đạo cắt qua, trở thà nh 13 Chòm sao hoà ng đạo.

Thực hư vử sự thay đổi khung thời gian các Cung hoà ng đạo

Trong bà i báo gây xôn xao vừa qua đã đưa ra tấm bảng vử khung thời gian cũ và  mới (bảng dưới). Bên trái chính là  khung thời gian của 12 Cung hoà ng đạo đửu nhau do người Hy Lạp đặt ra từ khoảng gần 3000 năm trước (vẫn được sử­ dụng trong chiêm tinh học).

Còn bên phải khung thời gian thực tế Mặt trời đi qua các Chòm sao hoà ng đạo theo quy ước hiện nay (được sử­ dụng trong quan sát thiên văn).

Sở dĩ có sự khác nhau trên vử số lượng và  thời gian là  do các chòm sao bây giử trở thà nh những phần bầu trời xác định bằng các ranh giới mới, nên đường Hoà ng đạo đi qua các phần đó có dà i có ngắn khác nhau và  không phải là  12 phần bằng nhau như thời trước nữa.

So với các Cung hoà ng đạo, theo định nghĩa mới, có thêm 1 Chòm sao hoà ng đạo là  chòm Xà  Phu (Ophiuchus “ Người mang rắn). 

Chòm sao Xà  Phu với đường Hoà ng đạo (vạch đử) chạy qua. Vạch và ng là  ranh giới cácchòm sao theo quy ước mới.

Như vậy, theo như ý nghĩa ban đầu, Cung hoà ng đạo của một người ứng với Chòm sao hoà ng đạo được Mặt trời đi qua và o thời gian người đó sinh ra trong năm.

Nhưng giử đây khái niệm chòm sao theo quy ước mới không còn mang ý nghĩa cũ nữa, việc đi qua một chòm sao hiện nay được hiểu là  đi qua phần bầu trời quy ước mang tên chòm sao đó.

Ngoà i ra, do hiện tượng tiến động, trục Trái đất thay đổi, điểm Xuân phân qua đó cũng bị lệch đi. Аến nay đã trải qua gần 3000 năm, điểm Xuân phân đã chuyển từ chòm sao Bạch Dương sang chòm sao Song Ngư.

Nếu theo cách xác định Cung hoà ng đạo như người cổ đại (chia Hoà ng đới là m 12 phần bằng nhau tính từ điểm Xuân phân) thì các Cung hoà ng đạo hiện nay sẽ bị lệch đi khoảng 35 ngà y (hơn 1 tháng) tức là  hơn 1 Cung.

Khoa học thiên văn thì tiến lên còn các nhà  chiêm tinh không để ý tới điửu nà y, khung thời gian của các Cung đã được cố định hà ng ngà n năm nay, thật khó có thể thay đổi từng chút một theo mỗi năm chứ chưa nói đến chuyện chuyển đổi cùng một lúc tới 35 ngà y.

Hiện tượng tiến động là m điểm Xuân phân thay đổi dần dân theo thời gian kể từ thời Cổ đại đến nay.

Nếu muốn xác định Cung hoà ng đạo nà o theo chiêm tinh học là  thực sự của mình thì sẽ khó khăn khi khi dựa và o khung thời gian đã lạc hậu của cả nghìn năm trước (do hiện tượng tiến động), cà ng không thể nà o dựa và o khoa học hiện đại (theo quy ước mới vử chòm sao) để là m nửn tảng cho những dự đoán mang tính huyửn bí.

Nói cách khác, hai khung thời gian nêu trong bà i viết trên Daily Mail đửu có chỗ không chính xác.

Kết luận

Như vậy, bản chất của sự nhầm lẫn ở đây là  sự tách rời chiêm tinh học với xuất phát điểm là  khoa học thực nghiệm quan sát bầu trời. Khung thời gian cũ thì không còn đúng với định nghĩa ban đầu nhưng đã tồn tại hà ng ngà n năm nay, còn khung thời gian mới thì có bản chất quy ước của các nhà  thiên văn học, một bộ môn gần gũi với chiêm tinh học nhưng khoa học hơn.

Theo anh Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch CLB thiên văn học trẻ TPHCM - HAAC: Sự khác biệt nà y đến từ sự khác biệt giữa hai môn học và  là  một phần của lịch sử­ chứ không phải đột nhiên được phát hiện gần đây. Mỗi khung thời gian đửu được xây dựng trên những cơ sở lý luận độc lập và  khác nhau, không thể đánh đồng và  hoán đổi được.

Cuối cùng, không tồn một tổ chức Chiêm tinh học quốc tế nà o hiện nay để có thể đưa ra một quyết định tối hậu cho vấn đử nà y, và  hai khung thời gian trên vẫn tồn tại song song trong hai môn học, vấn đử là  chúng ta cần tỉnh táo để hiểu rõ bản chất và  phân biệt chúng nhằm tránh những nhầm lẫn đáng tiếc.

Đất Việt