Cái chết của 'cụ Rùa' trong đền Ngọc Sơn

Giáo sư Hà  Đình Аức, nhà  động vật học từng có khoảng 20 năm nghiên cứu vử rùa ở hồ Gươm, kể lại câu chuyện vử cái chết của cụ. à”ng cũng cảnh báo rằng nếu cụ Rùa còn lại hiện nay không được chữa trị kịp thời, thì cá thể rùa mai mửm lớn cuối cùng của hồ Gươm cũng sẽ ra đi.

Cái chết

Khoảng 10h sáng ngà y 2/6/1967, nhận được tin báo của người dân gần nhà  hà ng Thủy Tạ có nhiửu người đang xem cụ rùa nổi, cần giải tán gấp đử phòng máy bay của Mử¹ đến bắn phá, đội trưởng Аội cảnh sát hình sự Trần Phương cùng một trinh sát ra ngay hiện trường. Hai người thấy trên mai rùa có một đám bọt mà u hồng to như cái mũ sùi lên.

Аội trưởng Trần Phương yêu cầu mọi người giải tán, đồng thời lấy đòn gánh đuổi rùa ra xa bử, nhưng cụ rùa cứ tiến sát và o bử. Lúc nà y mọi người mới nhận ra đám bọt trên mai cụ là  máu và  cho rằng cụ bị thương do mảnh đạn từ hai ngà y hôm trước khi máy bay Mử¹ ném bom.

Аược tin cụ rùa gặp nạn, công ty thực phẩm đã tới ngử ý mua với giá 2,7 đồng mỗi kg. Khi công ty nà y đang khiêng cụ lên xe, thì nhận được chỉ thị của chủ tịch thà nh phố Trần Duy Hưng yêu cầu Sở công An, Sở Y Tế và  Công ty Công viên cây xanh bằng mọi cách phải cứu chữa vết thương cho Rùa Hồ Gươm “ một loà i động vật đã gắn với truyửn thuyết linh thiêng của lịch sử­.

Lúc nà y Аà i truyửn thanh Hà  Nội thông báo máy bay của địch đang tiến gần, yêu cầu người dân sơ tán xuống hầm để bảo đảm tính mạng. Còn hai chiến sĩ công an vẫn đứng trông cụ rùa.

Аúng lúc đó, một chiếc xe Tuử³ viên văn hoá của Аại sứ quán Liên Xô đỗ lại chỗ cụ Rùa bị thương, ông nà y rất ngạc nhiên khi nhìn thấy "một con rùa to đến thế nà y", và  muốn ghi lại hình ảnh của cụ.

Sau đó theo chỉ thị của thà nh phố, tất cả các bên thống nhất đưa cụ Rùa vử hồ nước trong công viên Bách Thảo, rồi lại đưa vử căn nhà  số 90 phố Thợ Nhuộm - di tích lịch sử­ - để các bác sĩ chữa trị.

"Các loại thuốc chữa cho cụ Rùa đửu là  thứ hiếm và  đắt đử, trong đó có một thùng thuốc kháng sinh pê-ni-xi-lin và  nước đá. Sống trong thời kử³ đó mới biết, loại thuốc kháng sinh đó quý hơn và ng, còn 8 cây nước đá thì đắt giá và  hiếm như thế nà o", giáo sư Аức nói. "Nhưng do vết thương quá nặng, nên cụ đã chết lúc 14h ngà y hôm đó".

Sau khi cụ Rùa chết, Ủy ban thà nh phố yêu cầu giải phẫu để tìm nguyên nhân. Cụ rùa dà i 2m10, chiửu rộng 1m20, nặng 250 kg, trên mai rùa có một lỗ thủng tròn, đường kính rộng 5cm, sâu 6 cm, xuyên thủng xuống phổi của rùa, gây mất nhiửu máu và  có thể là  nguyên nhân là m rùa chết.

Khi mổ thi thể không thấy có mảnh đạn, đầu đạn nà o, trong bao tử­ rùa vẫn còn năm con cá mè dà i khoảng 40 cm và  mười hòn sửi đá to bằng trứng gà , trứng vịt. Những hòn đá nà y chính là  công cụ nghiửn thức ăn để nuôi sống cụ rùa bao năm. Chuyên gia giải phẫu xác định tuổi của rùa thuộc loại cụ ông, có độ tuổi trên 900 năm.

Ngay tối hôm đó, Аội trưởng công an Trần Phương nhận lệnh cấp trên tìm ra ai là  người đã gây ra vết thương trên mai cụ rùa.

Kết quả điửu tra cho thấy trước đó hai ngà y, Quốc doanh Cá (thuộc Công ty thực phẩm Hà  Nội là  đơn vị nuôi cá tại hồ ở thà nh phố) tổ chức đánh bắt cá và  thuê một số người ngoà i kéo lưới. Theo thông tin từ một số nhân viên Quốc doanh Cá, trong thuyửn có người tên là  Thư, quê ở Thái Bình, khi đang thả lưới thì lưới mắc phải một vật gì đó rất to và  nặng, không thể kéo lên được.

Theo lời các nhân chứng, khi ông Thư phát hiện ra đó là  con rùa lớn bị mắc chân và o lưới, ông gỡ mãi không ra, thậm chí còn bị cụ rùa kéo cả thuyửn đi. Nếu ông buông tay thì mất lưới, không đánh được cá, có khi còn chìm cả thuyửn, nên ông Thư ghìm rùa và o cạnh thuyửn, lấy xà -beng đâm mạnh và o mai rùa, do thọc sâu quá nên phải khó khăn lắm ông mới rút xà  beng ra được. Thủ phạm là m chết rùa đã được xác định và  sẽ bị truy tố theo pháp luật.

à”ng Thư biết chuyện sợ quá nên trốn biệt tăm. Lúc đó tình hình chiến tranh bắn phá ác liệt, nên người ta không là m to chuyện, sự việc bị bử qua và  không ai nhắc tới.

Tiêu bản trưng bà y

Giáo sư Аức cho biết, sau cái chết của cụ Rùa hồ Gươm, Ủy ban hà nh chính Hà  Nội đã chỉ đạo các cơ quan chức năng giữ là m tiêu bản. Nhiệm vụ nà y được giao cho Hợp tác xã Quyết Thà nh do ông Vũ và  ông Nguyễn Văn Ty phụ trách.

"Khi là m tiêu bản, người ta mổ bụng, lấy toà n bộ phần thịt và  nội tạng, rồi lột, xử­ lý da bằng phooc-môn. Bước tiếp theo là  dựng bộ xương bằng khung sắt, nhồi bông là m phần thịt, bọc bộ da lên và  dùng các dầu bóng tạo vẻ ngoà i như thế, giáo sư Аức cho biết, dựa theo lời kể của ông Nguyễn Văn Cường, con trai ông Nguyễn Văn Ty.

Tiêu bản Rùa cho đến nay vẫn được kiểm tra và  bảo dườ¡ng định kử³. Hiện nay nhiệm vụ tu bổ tiêu bản được giao cho do Bảo tà ng động vật, khoa Sinh học, trường АH Khoa học tự nhiên Hà  Nội. à”ng Vũ Ngọc Thà nh, người đảm trách việc tu bổ, cho biết nguyên liệu ông thường dùng để gắn những vết nứt, những vết tróc trên thân cụ rùa gồm thạch cao, latex, keo 502.

Trong đợt kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, Hà  Nội mới đây, cụ cũng được phục chế, tu sử­a các chi tiết bị xuống cấp ở mũi, miệng.

Аiửu gây khó khăn cho việc bảo tồn tiêu bản cụ rùa là  một số người đi lễ nhét tiửn và o tủ kính, tạo điửu kiện cho nấm mốc phát triển.

Theo các tà i liệu mà  giáo sư Hà  Đình Аức lưu trữ được, trong hồ Gươm từng có 4 cụ rùa. Hai cụ đã chết trong thời gian không xác định; cụ thứ ba hiện còn tiêu bản trong đửn Ngọc Sơn, và  cụ cuối cùng đang sống trong hồ.

"Hiện cụ rùa đang sống trong hồ Gươm bị thương rất nặng, nếu không có biện pháp chữa trị kịp thời, cụ rùa cuối cùng của hồ Gươm cũng sẽ ra đi", giáo sư Аức lo lắng.

Cụ rùa cuối cùng

Thà nh phố Hà  Nội mới đây lập Ban chỉ đạo vử cứu rùa hồ Gươm sau khi các nhà  khoa học và  quản lý cùng lên tiếng tìm cách cứu chữa cho "cụ". Thời gian gần đây, sự xuất hiện của rùa trên mặt nước hồ thu hút sự chú ý đặc biệt của công chúng và  giới khoa học, bởi tần suất cao bất thường cùng những vết thương trên thân thể cụ. Ngoà i vết thương do lườ¡i câu chùm gây ra trên mai từ trước, trong lần nổi lên mới đây cụ rùa để lộ vết thương trên cổ.

Các nhà  khoa học lo ngại rằng cụ rùa đã vấp phải các vật sắc nhọn trong hồ, hoặc bị cản do những đường ống cao su nổi trên mặt hồ. Giáo sư Аức thậm chí cho rằng rùa tai đử - loà i xâm lấn có tính tạp ăn - đã gặm cái mai mửm của rùa hồ Gươm.

Trong cuộc hội thảo hôm 15/2 nhằm tìm cách cứu chữa rùa, một số nhà  khoa học khác nêu khả năng cụ bị bệnh nấm hoặc viêm hô hấp do môi trường sống ô nhiễm. Trong khi giới chuyên gia trong nước ủng hộ giải pháp đưa rùa lên bử để chữa vết thương và  tạo điửu kiện là m sạch hồ, các chuyên gia nước ngoà i e ngại điửu đó sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hà ng ngà y của cụ. Аại diện chương trình bảo tồn rùa châu à (ATP) bình luận rằng đưa cụ lên bử chỉ nên được tính đến như là  giải pháp cuối cùng.

Thà nh phố Hà  Nội dự kiến sẽ thực hiện kế hoạch bắt rùa tai đử và o tháng tới. Hiện các lồng bẫy rùa tai đử đang được thử­ nghiệm ở hồ khác, nếu cho kết quả tốt sẽ đem ra dùng ở hồ Gươm.

Dự kiến đến tháng ba, ban chỉ đạo sẽ thống nhất với các nhà  khoa học và  cơ quan chuyên môn để thống nhất cách cứu chữa vết thương cho cụ rùa.

Rùa ở hồ Gươm được cho là  một trong bốn cá thể thuộc loà i nà y còn sót lại trên thế giới. Trong số nà y có hai con ở Trung Quốc, một con ở hồ Аồng Mô, Hà  Nội. Rùa hồ Gươm năm ngoái được tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế (CI) xếp và o danh sách loà i đang có nguy cơ tuyệt chủng mức cao.

Cho đến nay, các chuyên gia chưa xác định được tuổi thọ cũng như giới tính của cụ rùa hồ Gươm. Trước nguy cơ tuyệt chủng của loà i nà y, nhiửu người dân đặt câu hửi tại sao không tìm cách duy trì hậu duệ của cụ. Tuy nhiên khả năng nà y chưa được các nhà  khoa học bà n tới.

Аối với người Việt Nam, rùa hồ Gươm nổi tiếng vì gắn với truyửn thuyết vua Lê Lợi trả gươm cho rùa thần sau khi đánh thắng giặc, thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc.

Vnexpress