Phố ông Đồ: Đắng với chuyện Xin-Cho
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 11:22, 28/02/2011
Là một trong những ông đồ đầu tiên mang bút nghiên ra hè phố, Đà o Thái Hồng Phúc thấu hiểu hơn rất nhiửu người cái chuyện Xin-Cho chữ thời hiện đại. Cái nghiệp bút nghiên như gắn với con người ông đồ đã không còn trẻ nà y, bởi bén nghiệp từ lúc còn rất nhử. Cái thuở còn lên 5, lên 6, khi mà cả xã hội với tất cả mọi người quay quắt với tem, với phiếu thì cậu trai nhử Hồng Phúc lại mê mải với những ông đồ múa bút trên sân Thái Học ở Quốc Tử Giám. Rồi cái chuyện viết lách thư pháp dính và o anh cho đến tận bây giử. Trong độ tuổi chưa hẳn già cũng không còn trẻ, anh nghiửn ngẫm: Ngà y ấy cũng bởi ám ảnh bởi những con chữ, mình bử bao nhiêu công sức tầm sư học đạo. Ngẫm ra thì được cũng nhiửu, mà mất cũng không ít.
Phố ông đồ ngà y nay xôm tụ hơn. Người xin chữ, người cho chữ cũng đông đúc hơn, nhiửu thà nh phần hơn. Người viết chữ có từ ông đồ già râu tóc bạc đến ông đồ trẻ quần jeans, áo bạc. Người đến xin có người đi xe máy, có người xênh xang ôtô, cũng có người khắc khổ tất bật với áo dà i, quần ngắn... Nhưng với ông đồ Phúc: Đã ít nhiửu mất đi cái nét đẹp của xin cho. Ngà y xưa muốn đến xin chữ của một cụ đồ già , người chuộng chữ cũng phái sắm cái lễ mâm xôi, con gà ... nên ngà y nay để giản tiện hơn, không ai đem xôi, đem gà mà dùng tiửn, dùng USD để xin thì cũng không có gì là quá đáng.
Nhưng đắng lòng bởi những rao giá, bán-mua. Thời nay đôi khi người đi xin chữ không phải vì họ hiểu, không phải vì họ thích, mà có khi Phú quý sinh lễ nghĩa, có chút tiửn rồi cũng muốn giương lên với thiên hạ ta già u, ta sang để đi kiếm chữ vử treo. Xin chữ, cho chữ là một nét văn hóa. Đôi khi chẳng cần xin, thấy người có duyên sẵn lòng ngả giấy, quyệt bút viết tặng. Cũng có người đem đến bạc triệu xin 3 chữ cũng xin kiếu, lắc đầu đuổi vử vì người không có tâm ông đồ Phúc nói.
Hửi chuyện mấy năm gần đây cái tiếng phố à”ng Đồ không còn xa lạ, có người chỉ cười mỉm. Nụ cười nhiửu ý nghĩa. Người ta cười bởi vui, cứ mỗi độ xuân vử, cái nét đẹp mà nhà thơ Vũ Đình Liên đã từng hoà i niệm, luyến tiếc đang được hậu bối tiếp tục. Người ta cười bởi buồn, cái nét đẹp ấy đã có chút vẩn bởi kinh tế thị trường. Còn không Xin-Cho, bởi nhiửu khi đúng nghĩa hơn là Mua-Bán!
Chỉ và o mấy tử giấy mửng, ông đồ Phúc rộn rà ng: Ngà y xưa, hà ng chập, hà ng chồng báo cũ được đem ra sử dụng để luyện chữ. Luyện ngà y, luyện đêm, chẳng khổ luyện như người xưa treo tóc lên trần nhà thì cũng không mất ít thời gian để vững tay múa bút. Bởi ngoà i hoa tay chưa đủ, người viết thư pháp còn phải hiểu, phải thông cái ngữ nghĩa chữ mình viết ra, còn phải rèn luyện cho tay, nét bút mạnh, viết mà như múa, nét nhử nét lớn đửu, đẹp, vuông vức. Đấy là chưa nói chuyện nét chữ còn có cái hồn. Nói ngà y xưa nghe xa xôi quá, nhưng với những người đang ngồi viết chữ ở đây thì quả thực ngà y ấy những người học chữ Hán như chúng tôi khác xa một trời một vực. Ấy bởi vì học cả chục năm trời đâu đã đủ tự tin vác nghiên, vác bút ra để khoe với thiên hạ để xin, để cho. Nhưng bây giử: có những người mới học đôi ba tháng đã mang bút ra với đời! Người ta tự tin, người ta có khiếu hơn chăng, ông đồ Phúc chỉ cười, mân mê hai viên bi sắt luyện tay!
Festival Huế năm 2004, Đà o Thái Hồng Phúc đoạt giải nhất Tà i năng Thư pháp trẻ toà n quốc. Hồi ấy còn đĩnh đạc áo quần là lượt, nhưng đến nay thì cái vẻ ấy cũng dần mất đi, thay và o là nét phong trần, cái nét bùi bụi pha chất đường phố. Nhưng chỉ có nét bút vẫn vậy, vẫn bay, vẫn tròn, vẫn có hồn để đôi khi có người chạy xe qua phố thấy ông đồ múa bút lại quay xe đến ngắm, nhìn. Nghiên bút cũng không còn đủ, nhưng kiến thức xã hội, bạn bè đồng đạo cũng có thêm nhiửu. Mang nghiên, mang bút xuống phố cũng để giao lưu, để học hửi. Xuống phố từ 1998, hơn 10 năm qua, đủ thời gian để nghiửn ngẫm và chứng kiến cái nét đẹp xin-cho dần mai một: Đà nh rằng đó là xu thế xã hội, nhưng cũng buồn bởi ngà y nay cái chuyện Xin-Cho đã bị thị trường hóa quá nhiửu. Cũng bắt đầu thấy chán. Chán bởi thấy có người xếp bút, xếp nghiên ra rồi... ngồi tô chữ. Chán bởi có người cả năm chẳng sử đến tử giấy, cây bút nhưng cuối năm cũng dọn chiếu ra ngồi để mong kiếm chút tiửn và lên mặt... với đời. Tự thấy mình có tội (??) bởi: Là một trong những người đầu tiên mang bút, nghiên ra hè phố.... à”ng đồ Phúc bất đắc chí tâm sự.
Đi được hơn nửa cuộc đời rồi ngẫm mới thấy Thú chơi cũng lắm công phu chẳng bao giử sai, Được nhiửu mất cũng không ít. Chuyện gia đình tan vỡ cũng một phần bởi cái thú đam mê, cũng bởi không chịu chia sẻ với cuộc sống. Để đến bây giử, mỗi lần xếp bút nghiên ra phố lại thấy hiu hắt buồn: Thư pháp là sản phẩm trí tuệ của con người, có cũng có thể trở thà nh hà ng hóa. Đúng lắm chứ!
Đường phố vẫn đông người qua, dù là ông đồ thật, ông đồ giả, dù là vẽ chữ, viết chữ hay tô chữ thì cái phố à”ng Đồ đã được vinh danh vẫn đã và sẽ tồn tại. Dù có thương mại hóa, dù có xô bồ đến mấy thì ở đâu đây người ta vẫn tìm thấy những nét đẹp còn lưu lại. Nhưng biết đâu sang năm, nhìn sang bên đường người ta lại thấy thiếu vắng, thiếu vắng cái nét phiêu phiêu của ông thầy đồ chẳng còn trẻ vẫn tự đắc với danh hiệu tự phong, bởi rất nhiửu người treo chữ của mình trong nhà . Thiếu vắng cái chiếu của ông đồ Phúc, bởi trong câu chuyện, đôi lần ông chép miệng: Lên Thiửn viện Vân Sơn-Tam Đảo để chép kinh, luyện chữ. Cũng để ngẫm cái sự đời!