Làng đàn bà đánh dậm
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 10:11, 08/03/2011
"Thân cò" lặn lội
Sau nửa ngà y dầm mình trong nước lạnh khắp các kênh mương để dậm tôm cá, bà Lương Hoa, 61 tuổi, nhà ở xóm Tân Hợp, thôn Võ Lao (còn gọi là là ng Sà o) lại vai vợt, tay giử, cuốc bộ bảy cây số vử nhà . Hôm nay bà đánh được khá, nên vử sớm để chiửu còn đi cấy. Sau một thoáng bỡ ngỡ khi có người lạ hửi vử nghử, bà trải lòng tâm sự: "Đây là nghử truyửn thống của phụ nữ quê tôi. Trong gia đình, tôi là đời thứ 5 đánh dậm. Ngà y xưa khó khăn các cụ nhà tôi 70-80 tuổi vẫn đi đánh dậm".
Bà Lương Hoa chỉ tay ra xa, nơi thấp thoáng có người đang mải miết đạp nước nói: "Chỉ cần thả dậm xuống mương, ruộng, dùng chân đạp mạnh cái đà m đạp, tôm, cá, cua, lươn nghe tiếng đạp nước oà m oạp sợ hãi sẽ rúc và o trong dậm. Lúc nà y thì nhấc dậm lên và nhặt tôm cua cá và o giử đeo quanh lưng".
 |
| Bà Lương Hoa, xóm Tân Hợp: Đây là nghử truyửn thống của phụ nữ quê tôi. |
Cùng với thời gian, nguồn tôm, cá tự nhiên ở quê ngà y cà ng cạn kiệt, người là ng Sà o phải đi đánh dậm xa hơn. Một ngà y bắt đầu với người phụ nữ đánh dậm là ng Sà o từ 3 giử sáng (nếu là mùa hè) và 4 giử (nếu là mùa đông), các bà , các chị khoảng 2-3 người một nhóm đi bộ 5-7km, nhiửu người có xe đạp thì đi xa hơn đến các huyện Mử¹ Đức, Phú Xuyên, Hà Đông...thả dậm quanh các mương, nơi ngập nước. Đánh được bao nhiêu lại mang lên các chợ quê bán luôn sau đó mới vử nhà . Cũng có người đi xa hơn, họ thuê nhà trọ đánh dậm khắp một vùng khi nà o hết cá, tôm mới chuyển tới khu vực khác.
Gần đây, một nhóm chị em còn ra cả phố để đánh dậm. Họ đánh ở ven khu vực Hồ Tây, lâu lâu lại "nhảy" xe buýt "vử thăm" là ng. "Nếu chăm chỉ, mỗi ngà y một người đánh dậm cũng kiếm được dăm bảy chục ngà n, có khi gặp may được cả trăm ngà n. Nhưng nghử nà y cực lắm, nắng mưa dãi dầm, quanh năm lội nước vì thế mà chân tay ai nấy đửu thô kệch, tróc vảy.
Trời nắng nóng đã vậy, những khi mưa to, giá rét phải dầm mình dưới nước thì quả là cực hình. Có lẽ vì thế mà người là m nghử nà y mười người thì cả mười đửu gặp các bệnh phụ khoa, thấp khớp"...- chị Đỗ Thị Gái cho chúng tôi hay.
Không biết dậm, khó lấy chồng
Trời đã quá trưa, mưa phùn lấm đất. Theo chân các bà , các chị đi đánh dậm, chúng tôi vử là ng Sà o. Con đường đất vượt cánh đồng vử là ng ngà y mưa nhầy nhụa, trơn trượt. Là ng Sà o hiện lên trước mắt chúng tôi với những ngôi nhà nhử bé, tuửnh toà ng cho thấy đời sống người dân nơi đây vẫn còn nhiửu khó khăn. Các cụ cao niên ở là ng kể rằng, ngà y trước trong là ng có cây gạo cổ thụ cong cong hình con tôm. Một lần, có ông thầy người Tà u tình cử qua đầu là ng, chỉ và o cây gạo mà phán: Chừng nà o cây gạo còn thì là ng nà y chưa hết nghử đánh dậm.
Không biết có phải vì lời nguyửn đó hay vì lý do gì, mà hà ng trăm năm nay, hầu hết phụ nữ là ng Sà o đửu theo cái nghiệp dầm mình trong nước để kiếm cơm. Đã có thời cả là ng không kể già , trẻ, gái, trai đửu tham gia và o đội quân đánh dậm và nó được coi là "tiêu chí" chọn vợ của người là ng Sà o. Và nếu là gái là ng Sà o mà không biết đánh dậm thì khó mà lấy được chồng bởi nó tuy đơn giản nhưng lại thể hiện sự khéo léo, cần cù, chịu khó của người phụ nữ.
Theo ông Phan Văn ử”n, trưởng xóm Tân Hợp, thôn Võ Lao, khoảng những năm 1980 vử trước, 100% số hộ dân ở là ng Sà o sống bằng nghử đánh dậm, nhưng nay số người theo "nghử" đã giảm nhiửu. Người còn giữ nghử chủ yếu tập trung và o nhóm phụ nữ trung tuổi. Cả thôn hiện có 70 phụ nữ chuyên nghử đánh dậm, 100 người chuyên đi mò cua bắt ốc và khoảng 10 người đi bắt ếch. Khoảng 70% số hộ dân còn lại trong là ng đã chuyển sang là m nón.
Từ khi học là m nón phụ nữ có nhiửu thời gian ở nhà với gia đình hơn, không như trước đây, đến là ng Sà o chỉ gặp đà n ông, người già hoặc trẻ con, còn phụ nữ đi đánh dậm cả ngà y. Chia tay chúng tôi, bà Lương Hoa nói: "Có lẽ tôi là đời cuối cùng của gia đình 5 đời đánh dậm vì hiện tại các con tôi không ai nối nghiệp mẹ. Kể cũng phải bởi cái nghử nà y vất vả, không hợp với lớp thanh niên".
Tuy dù không có người "kế nghiệp" song trong ánh mắt bà Hoa lại ánh lên niửm vui bởi đây là nghử kiếm cơm quá đỗi nhọc nhằn và có phần không còn phù hợp với người phụ nữ năng động của thời hiện đại.