Tại sao vua bà  Chiêu Hoà ng không được thờ trong tôn miếu nhà  Lý?

Tuy là  một vị vua chính thức của vương triửu nhà  Lý, một vương triửu rực rỡ của nước Аại Việt, nhưng Lý Chiêu Hoà ng đã không được sử­ sách công nhận một cách công bằng.

Nhiửu giả thuyết

Theo một số người, vì vua bà  đã để mất ngôi nhà  Lý, nên bị coi là  mang tội với dòng họ, không được thừa nhận và  phải thử riêng. Song, cũng có nhiửu ý kiến cho rằng, do quan niệm trọng nam khinh nữ tồn tại trong xã hội phong kiến, bà  là  nữ vương nên không được thử chung với các bậc tiên vương. "Ngôi đửn được xây dựng từ thời phong kiến mang đậm ảnh hưởng của đạo Khổng, đạo Nho, vì thế, phụ nữ cũng ít được coi trọng và  phải chịu nhiửu thiệt thòi...", tiến sĩ Phật học Thích Аức Thiện lý giải.

GS Sử­ học Vũ Văn Ninh nêu quan điểm, có thể vì bà  là m vua trong 2 năm, nhưng do còn nhử, nên không có công lao gì với đất nước. Hơn nữa, vử sau bà  đã nhường ngôi vua, rồi lại bị phế ngôi hoà ng hậu, trở thà nh công chúa và  cuối cùng, "xuất giá tòng phu" và  không còn là  người trong cung thất nhà  Lý.

Tượng thử vua bà  Lý Chiêu Hoà ng ở đửn Rồng.

Nhà  giáo nhân dân Nguyễn Аức Thìn, Trưởng ban Tuyên truyửn của đửn Аô, người đã viết một số cuốn sách vử các triửu vua nhà  Lý, đưa ra các giả thiết: Lý Chiêu Hoà ng không được thử ở đửn Аô, có thể vì bà  chỉ là m vua 2 năm, mà  trong thời gian đó, do bà  mới 7-8 tuổi, nên không nắm thực quyửn. Hơn nữa, khu đất Lý Thái Tổ chọn để xây dựng đửn Аô được Thiửn sư Lý Vạn Hạnh cho rằng là  nơi hội tụ của thiên khí, đất gối đầu của 8 con rồng, cũng là  mảnh đất ở thế "Liên hoa bát diệp", tức là  bông sen có 8 cánh, nên đửn Аô chỉ có thể thử có 8 vua, chứ không phải là  9 vị.

Trước đó, cũng có thông tin truyửn miệng rằng, khi ở tuổi 61, Lý Chiêu Hoà ng trẫm mình tự vẫn ở Thanh Hóa, rồi thi hà i bà  được chuyển vử quê hương. Trên đường đi, qua một bãi đất thì kiệu không thể khiêng đi được nữa, nên mọi người cho rằng, đó là  ý muốn của Lý Chiêu Hoàng, nên đã dựng Long Miếu thử bà  tại đó, nay gọi là  đửn Rồng. Tuy nhiên, câu chuyện nà y không thuyết phục vì không có tà i liệu nà o ghi chép. Hơn nữa, bà  đã có những năm cuối đời hạnh phúc và  bình an bên tướng Lê Phụ Trần và  2 người con thà nh đạt, nên chẳng có lý do gì để bà  phải tự vẫn.

Vẫn có nơi thử khác

Bằng sự cảm thông và  cái nhìn cởi mở, từ xưa tới nay, nhân dân ta đánh giá cao sự cống hiến của vua bà  Lý Chiêu Hoà ng cho sự bình yên của đất nước. Bà  được nhân dân một số nơi tôn vinh, thử phụng. Lý Chiêu Hoà ng còn có nơi thử ở giữa nội thà nh Thăng Long, đó là  đửn là ng Yên Thà nh - nay là  khu vực có phố Phan Huy àch, có đoạn Nguyễn Trường Tộ, một đoạn phố Hà ng Bún.

Ngoà i ra, ơ thôn Thái Аường (xã Mai Lâm, huyện Аông Anh, Hà  Nội) cũng có ngôi đình thử Lý Chiêu Hoà ng. Sử­ liệu ở là ng cho thấy: và o thời Lý, đất Thái Аường nằm ở bử Bắc sông Аuống, tiện việc giao thương, các vua Lý đã lập một vườn hoa lớn tại đây, gọi là  Hoa Lâm. Tại Hoa Lâm có lập Thái Аường (ngôi nhà  thử lớn) để thử thân mẫu Lý Công Uẩn. Bà  là  người họ Phạm, quê ở Thái Аường. Hà ng năm, tôn thất nhà  Lý đửu tụ họp vử đây tổ chức ngà y giỗ Tổ.

Sau sự kiện Trần Thủ  Аộ cho sập bẫy ở Hoa Lâm, người Thái Аường có lập ban thử trên nấm mồ chung của tôn thất nhà  Lý. Lý Chiêu Hoà ng được tôn là m thà nh hoà ng là ng. Аến thời Thà nh Thái (1889-1907) vì kiêng húy, Thái Аường đổi gọi là  Thái Bình. Аình Thái Bình thử bà  được khởi dựng từ lâu đời. Dấu tích ngôi đình hiện nay được dựng và o năm Ất Tửµ (1905). Аình có 5 gian 2 dĩ, các cột cái, cột quân bằng gỗ lim một vòng tay ôm không hết. Ở các đầu dư chạm rồng ổ, rồng chầu. Ở gian giữa, trước hậu cung có bộ ván thượng dân gian quen gọi là  mà n giếng trang trí rất cầu kử³.

Hiện nay, ở hậu cung đình Thái Bình, trên ban thử đặt ba pho tượng, ở chính giữa là  tượng vua bà  Lý Chiêu Hoà ng; hai bên là  tượng Trần Thủ Аộ và  Trần Cảnh. Ba pho tượng nà y của ông bà  Bẩy (ở phố Hà ng Chiửu) công đức năm 1980.

Hãy trả lại sự công bằng cho vua bà 

PGS Sử­ học Lê Văn Lan cho rằng, việc Chiêu Thánh lên ngôi hoà ng đế, rồi lấy chồng và  nhường ngôi cho chồng, đửu diễn ra bằng các nghi thức Nhà  nước hết sức long trọng và  được chính sử­ ghi chép. Rõ rà ng, việc bà  giữ ngôi vua đã được nhà  nước đương quyửn thừa nhận, theo đúng các thủ tục của Nhà  nước Аại Việt, được xã hội công nhận và  được chính sử­ lưu truyửn. Vì vậy, cần có cách nhìn nhận đúng đắn vử việc Lý Chiêu Hoà ng đã là  vua của triửu Lý, để đưa bà  vử đửn Аô thử phụng.

TS Nguyễn Аức Nhuệ, Trưởng phòng Nghiên cứu lịch sử­ địa phương - chuyên ngà nh (Viện Sử­ học Việt Nam), nêu ý kiến: Lý Chiêu Hoà ng đã là  một vị vua của triửu Lý, được triửu đình công nhận và  chính sử­ còn dà nh hẳn một kỷ để viết vử bà , do đó, việc đưa bà i vị bà  để thử cùng các bậc tiên vương là  việc hậu thế nên là m. Nếu lấy lý do bà  là  nguyên nhân thay đổi vương triửu Lý để không thử bà  ở đửn Аô, là  không sòng phẳng.

Ngoà i ra, theo các nhà  nghiên cứu, nếu vì quan niệm trọng nam khinh nữ của xã hội phong kiến dẫn đến việc không thử Lý Chiêu Hoà ng ở đửn Аô, thì giử đây, xã hội cũ đã bị xóa bử, quan niệm đó cần được thay đổi hoà n toà n. Chúng ta đang sống trong thời đại bình quyửn với cách nhìn lịch sử­ khách quan, độ lượng, mới mẻ và  đúng đắn, thì lẽ nà o, vẫn tiếp tục duy trì quan điểm xưa cũ, để vị vua cuối cùng của nhà  Lý mãi phải chịu sự bất công?

ĐVO