Аưa văn học Việt Nam ra thế giới - muộn còn hơn không

Theo nhà  văn Hòa Bình, từ trước tới nay, những tác phẩm văn học Việt Nam được dịch ra tiếng nước ngoà i chủ yếu là  do mối quan hệ của chính các tác giả. Do đó, số lượng tác phẩm được dịch rất ít và  nhử lẻ nên cũng chỉ như muối bử biển.

Hướng đi đúng

Hiện có nhiửu NXB rục rịch tìm hướng đi mới bằng cách dịch tác phẩm văn học Việt ra tiếng nước ngoà i. Cụ thể là  NXB Trẻ lần đầu tiên tung ra bản tiếng Anh của tác phẩm Vừa nhắm mắt vừa mở cử­a sổ của nhà  văn trẻ Nguyễn Ngọc Thuần (Open the window, eyes closed). Аây có thể được coi là  cuộc thử­ nghiệm đầu tiên của một NXB nội.

Khi biết có cuộc thử­ nghiệm nà y hầu hết các nhà  văn, dịch giả đửu rất vui. Giử đây cái gì chúng ta cũng có thể xuất khẩu được, văn học cũng là  một mặt hà ng cần được xuất khẩu. Chúng ta có hà ng đấy chứ.

Việc giới thiệu văn học Việt ra với thế giới sẽ thúc đẩy những người cầm bút tự tin hơn. Giới thiệu một tác phẩm ra nước ngoà i cũng đồng nghĩa với giới thiệu văn học Việt, cây bút Việt. Và  khi được mọi người biết đến, bản thân các tác giả sẽ được mời đi khắp nơi và  vị thế cũng sẽ khác hơn. Việc là m của NXB Trẻ là  rất tốt và  kịp thời. Không có bắt đầu thì sao có phát triển, dịch giả Thúy Toà n khẳng định.

Cuốn sách Open the window, eyes closed (Vừa nhắm mắt vừa mở cử­a sổ) của Nguyễn Ngọc Thuần đã được dịch ra tiếng Anh và  phát hà nh tại nhiửu nước trên thế giới.

Nhà  văn Quang Thiửu thì nói: Con đường để hiểu vử lịch sử­, văn hóa của mỗi dân tộc là  thông qua văn học. Không những thế, thông qua văn học ta cũng biết yêu thương các dân tộc khác. Chẳng hạn, bạn chưa biết đến 1 đất nước nà o đó, nhưng qua tác phẩm nà o đó của họ, bạn sẽ hiểu được đất nước, văn hóa, con người họ. Аây là  cầu nối, cử­a thông quan trọng nhất, nhịp cầu bắc qua tất cả tâm hồn nà y đến tâm hồn khác, từ nửn văn hóa nà y đến nửn văn hóa khác.  

Cuộc thử­ nghiệm cam go

Tuy nhiên, để là m được việc nà y không dễ dà ng. Bởi theo dịch giả Thúy Toà n, hiện có nhiửu tác phẩm Việt rất hay, nhưng chọn để dịch thì bản thân tác phẩm đó phải có giá trị. Nhiửu nhà  văn khác cũng cho rằng, muốn là m tốt thì người là m phải nhận biết được văn học Việt trên thế giới hiện nay ra sao và  có vị trí đến đâu. Từ đó mới có thể hoạch định kế hoạch rõ rà ng.

Nhà  văn Nguyễn Quang Thiửu cho biết, công việc nà y các nước trên thế giới đã là m từ rất lâu còn chúng ta mới chỉ phụ thuộc và o các cá nhân hay một NXB nà o đó mà  thôi. Chính vì thế cần phải có chủ trương lớn. Cái khó nhất hiện nay là  những người có khả năng dịch của Việt Nam không nhiửu và  nếu có thì cũng không hứng thú, bởi, là m ra in ở đâu, ai trả tiửn? Dịch một cuốn sách rất mất công nên chỉ có ai thật đam mê mới là m và  như vậy sẽ không được bao nhiêu. Dịch giả Thúy Toà n cho rằng, cần phải tìm hiểu kử¹ đối tượng mình định đưa hà ng.

Cũng theo bà , để là m được điửu nà y khó thật đấy nhưng không có nghĩa là  bử. Hãy cứ vừa là m vừa học, vừa điửu chỉnh. Bà  chia sẻ Nước nà o cũng có chính sách quảng bá và  có đầu tư bà i bản trong vấn đử nà y. Do đó nếu muốn là m tốt chúng ta phải có định hướng. Tức là  ngoà i cá nhân ra thì nhà  nước phải có chính sách đầu tư. Chẳng hạn như Liên Xô trước đây, họ đầu tư cho vấn đử nà y rất lớn và  hiện nay Hà n Quốc có cả một Quử¹ dịch Văn học Hà n Quốc ra tiếng nước ngoà i. Rồi Ba Lan, cứ 2-3 năm lại tổ chức một cuộc hội thảo quy tụ hà ng nghìn dịch giả khắp đất nước vử tham dự để đánh giá công lao, giúp cho những người dịch hoạt động tốt....

The sorrow of war (Nỗi buồn chiến tranh) của Bảo Ninh là  một trong số ít những tác phẩm văn học Việt Nam được dịch ra tiếng nước ngoà i.

ĐV