Trần Hoà ng Thiên Kim: ˜Nhà  thơ buồn vì độc giả thử ơ™

- Chị mới xuất bản tập ký chân dung nhân vật ành đèn và  ô cử­a. Dường như công chúng đã quá quen với việc các nhà  báo viết chân dung rồi sau đó tập hợp lại để thà nh sách. Chị cũng đi theo lối mòn đó?

- Thực ra, người là m nghử viết ai cũng muốn lưu giữ những gì mình viết được theo một cách nà o đó. Ngà y xưa, thời công nghệ số chưa phát triển, cha anh chúng ta thường cắt các bà i báo rồi lưu giữ cẩn thận trong hồ sơ. Thời hiện đại thì chúng ta sử­ dụng máy tính để lưu giữ. Với tôi, những bà i ký chân dung vử người nổi tiếng là  một cách để đóng góp và o dòng chảy của văn học nghệ thuật một thời kử³. Аối với tôi, nó lớn hơn một bà i báo vì bản thân tôi khi viết vử một ai đó thường khai thác người ta ở một khía cạnh con người nhất, không phải ở cái bử nổi của sự nổi tiếng được nhiửu người biết đến mà  ở phần chìm, phần trắc ẩn, ít được chia sẻ nhưng lại góp phần nhận diện chân dung họ một cách toà n diện nhất. Qua tập sách nà y, tôi mong muốn những ai cần tìm hiểu vử những nhân vật của công chúng sẽ tìm được một phần tư liệu giúp ích cho bà i viết sau nà y của họ.

Nhà  thơ, nhà  báo Trần Hoà ng Thiên Kim.

- Một điửu dễ nhận thấy là  trong số 33 chân dung trong ành đèn và  ô cử­a thì phần lớn không phải là  những nhân vật hot hiện nay mà  đửu là  những người đã mãn chiửu xế bóng. Lý do nà o khiến chị tìm đến họ?

- Các chân dung tôi viết trong tập nà y chủ yếu là  các nhân vật có tuổi như Giáo sư, Tiến sĩ, Nghệ sĩ nhân dân Аình Quang, Giáo sư Hà  Minh Аức, nhà  văn Tô Hoà i, các nhà  thơ Xuân Tâm, Phạm Ngọc Cảnh, Vũ Tú Nam... Họ là  những người một thời vang bóng, là  thế hệ giao thời giúp chúng ta có sự liên hệ với những cây đại thụ trong là ng văn đã khuất. Những kỷ niệm, những câu chuyện, những chi tiết đời thường... là  những thứ khó mà  tìm được bằng các công cụ tìm kiếm thông thường, dù công nghệ Internet có phát triển đến đâu đi chăng nữa. Những nhà  văn được coi là  cũ nà y, là  những người có thực tà i, họ đã là  những dấu ấn không thể không nhắc đến của văn học thế kỷ 20. Ngoà i ra có một và i đạo diễn nổi tiếng và  cũng toan vử giࠝ như Khải Hưng, Quốc Trọng, NSƯT Hoà ng Cúc... Vì thế, tôi tìm đến để nghe họ chia sẻ những nỗi niửm đã qua, xem họ đang sống thế nà o, ngẫm ngợi ra sao trước những đổi thay lớn mạnh của cuộc sống. àt ra điửu đó có thể giúp ích cho một số nhận diện nà o đó vử đời sống văn học, nghệ thuật của thế kỷ 20.

- Dân là m chân dung nhân vật của là ng báo đồn thổi, ai mà  được Trần Hoà ng Thiên Kim chọn phửng vấn thì dù có đang nằm dưới mồ cũng phải bật nắp ván thiên dậy để trả lời. Nên hiểu lời đồn ấy theo hướng nà o?

- Аấy là  cách nói ngoa dụ hơi... kinh dị thì phải. Tôi coi đây là  một lời khen quá lời! Thực ra, tôi là  người yêu nghử và  kiên trì. Khi chọn nhân vật để phửng vấn, tôi đã gặp phải những khó khăn ban đầu. Khó khăn vì những nhân vật ấy đã được khẳng định tên tuổi của mình rồi, có hay không có bà i báo của tôi thì họ cũng đã là  những người được cả một thế hệ thừa nhận. Người cẩn thận hơn ngại tiếp đón phóng viên trẻ vì họ không tin tưởng, sợ sự sơ sẩy câu chữ có thể đổ xuống sông xuống bể cả một đời cống hiến. Tôi biết nhiửu trường hợp như vậy. Bởi vậy mà  khi nhận được lời đử nghị được phửng vấn của phóng viên trẻ, có nhiửu nhân vật đã từ chối.

Tôi cũng không phải là  ngoại lệ. Аiửu nà y sẽ khiến nhiửu phóng viên nản và  có tâm lý dễ là m khó bử. Tôi thì khác, tôi kiên trì thuyết phục vì trước khi phửng vấn, tôi đã biết đích xác tôi cần gì ở nhân vật của mình, tôi tìm hiểu vử họ để có một cách nhìn mới. Hoặc là  do khả năng thuyết phục hoặc một sự chia sẻ nà o đó nên hầu hết nhân vật tôi gặp, sau đó đã dốc bầu tâm sự chân thà nh và  thay vì sự từ chối ban đầu, cuộc phửng vấn của tôi kéo dà i dăm ba tiếng đồng hồ là  chuyện bình thường. Tôi nghĩ rằng, là m việc gì cũng phải tận tâm, tận lực, kể cả đó đơn giản chỉ là  một bà i báo.

- Người ta thường nói, văn là  người, và  tôi đồ rằng mọi người sẽ chử đón những câu chữ nảy tưng tưng vốn là  đặc sản của Trần Hoà ng Thiên Kim đời thường, nhưng khá bất ngử, ành đen và  ô cử­a lại có âm hưởng lắng đọng. Tại sao vậy?

- Tôi thường viết vử những người nghệ sĩ, mà  nghệ sĩ thì có vinh quang đấy nhưng cũng đầy những nỗi niửm không dễ gì chia sẻ cùng ai. Cuộc đời họ cũng gặp nhiửu trắc trở dù nhiửu hay ít, bởi vậy, viết vử họ tôi muốn lắng nghe góc khuất ấy để độc giả phần nà o hình dung được con đường thà nh bại của một nhân vật tưởng như chỉ trải hoa hồng nhưng cũng nhiửu cay đắng, mất mát. ành đèn và  ô cử­a cũng là  hiện trạng không gian viết của tôi. Tôi thường viết vử đêm ở phòng là m việc, khi mọi thứ xung quanh yên tĩnh và  bao trùm bởi bóng tối, đối diện với tôi lúc ấy là  một ô cử­a sổ, một ánh đèn bà n mà u và ng nhạt, nhạc không lời vặn nhử và  nhân vật của mình. Những lúc đó, trang viết thường không vui được. Một phần nữa do hầu hết nhân vật của tôi đửu đã già , mà  người già  thì ít chuyện vui, khi ngoái đầu nhìn lại quá khứ thì câu chuyện cà ng có thêm nhiửu tâm trạng. Tôi nghĩ rằng, nếu muốn tìm niửm vui, độc giả sẽ tìm đến chuyện hà i để đọc, còn khi đọc chân dung có lẽ họ sẽ phải đối diện với một nốt lặng nà o đó của một kiếp sống.

- Là m việc tại một tử báo được cho là  sống được (báo Công An Nhân Dân), cơ duyên ấy đã đem đến cho chị nhiửu thứ, từ nhà  cử­a, thu nhập và  ngay cả vị thế trong báo giới, chị lý giải những may mắn nà y như thế nà o?

- Có lẽ cũng chỉ giải thích bằng hai chữ may mắn ấy thôi. Lẽ dĩ nhiên, ngoà i may mắn, biết nắm bắt cơ hội, còn phải do mình nỗ lực. Có thể nói, tôi chăm chỉ là m việc, và  để hoà n thà nh công việc của mình, nhiửu khi tôi đã phải nỗ lực gấp đôi so với những gì mình phải là m. Tôi ít thời gian rỗi để đi chơi, buôn dưa lê kiểu phụ nữ mà  suốt ngà y cắm cúi và o cái mà n hình máy tính hoặc lao đi trên những con đường để tìm kiếm đử tà i, nhân vật của mình. Nhưng tôi thấy hạnh phúc vì điửu đó.

- Từ ngà y chuyển sang là m báo, ít thấy tên chị dưới các bà i thơ. Mọi người cho rằng, quá nhiửu ấn phẩm bán được của Báo Công An Nhân Dân đã hút hết năng lượng của những người gắn bó với nó, có đúng như thế?

- Ai được trả lương cũng sẽ phải cố gắng là m việc để mình xứng đáng với đồng lương đó. Một đằng là  nghử, một đằng là  nghiệp. Nói rằng bận rộn không viết văn được là  không đúng, ngược lại, chính trong sự bận rộn của cuộc sống, cơm áo cuốn mình đi, mình lại có nhiửu xúc cảm hơn để viết. Аiửu quan trọng là  tâm thế viết ấy như thế nà o. Thơ ca là  thứ không phải cố gắng mà  được và  không phải ai cũng giữ được phong độ của mình đửu đửu trong cả một chặng hà nh trình, phải có lúc thế nà y, lúc thế khác, lúc gập ghửnh, lúc bằng phẳng, lúc thơ hay, lúc thơ dở, lúc trà n ngập cảm hứng và  lúc tắc tị trước ngòi bút... Tôi vẫn âm thầm viết, nhưng tôi tự nhận thấy mình chưa có đột phá, chưa tìm được những cái mới so với những gì trước đây mình đã là m thì phải biết dừng lại để ngẫm ngợi, để bồi đắp vốn tri thức. Dẫu là  gì tôi cũng đang cảm thấy mình đang trưởng thà nh lên từng ngà y khi là m việc tại báo.

Tập ký chân dung "ành đèn và  ô cử­a".

- Kể từ ngà y thơ Việt Nam 2007 đến nay không thấy chị xuất hiện lại tại sân thơ trẻ tại Văn Miếu nữa, trong khi rất nhiửu người trẻ là m thơ khác nhiệt huyết hăm hở trà n lên sân khấu. Chị cảm thấy ra sao?

- Tôi không thấy buồn. Không thể nói những người là m góc thơ ở Văn Miếu thì có nhiệt huyết, còn những ai không là m thì không có tình yêu cho thơ ca. Ngà y hôm đó, những nhà  thơ không phải là m cho mình, mà  là m cho độc giả. Tôi đử cao điửu đó nhưng thú thật, qua nhiửu lần hội thơ Văn Miếu, tôi để ý thấy nhà  thơ nhiệt huyết nhưng khán giả có vẻ thử ơ quá. Nếu có buồn thì tôi buồn vì điửu đó. Ngà y thơ năm nà o những người tham gia cũng chuẩn bị kử¹ lườ¡ng nhưng hiệu quả không cao. Tan cuộc những nhà  thơ ở lại dọn dẹp, xếp sắp, khuân vác, còn những người xem hội trở vử thì mỗi người một ý, họ cầu toà n rồi lắc đầu Chẳng có gì mới, hoặc Chán... Tôi thấy thương bạn bè mình, thương cả chính mình vì nếu mình có một góc thơ thì chắc cũng nằm chung trong một tình cảnh vậy thôi.

- Nỗi buồn đó tác động như thế nà o đến hà nh trình thi ca của chị?

- Những người là m thơ sẽ không là m thơ vì một Ngà y thơ duy nhất trong năm, cũng không thông qua sự việc của một Ngà y thơ để định giá lại mình. Tôi cho rằng, thơ ca là  niửm đam mê tự thân, nó được định đoạt khi một con người sinh ra chứ không phải là  thứ học mà  có thể thà nh được. Nếu không thể trở thà nh nhà  thơ thì tôi sẽ tìm một nghử khác chứ tôi không cố để viết. Hiện tại, tôi đang có rất nhiửu cảm xúc trong tâm hồn, trong trái tim và  chừng nà o những điửu thôi thúc ấy còn bật ra đầu ngọn bút thì mình cứ nhận lấy như một món quà  của số phận.

- Hiện tại chị đang ấp ủ âm mưu nà o với thơ?   - Tôi đang chuẩn bị bản thảo tập thơ mới và  sẽ in trong năm nay.  

eVan