Lời tự thú của thi sĩ Xuân Diệu
Truyện - Ngày đăng : 09:06, 28/04/2011
Một loạt bà i thơ thể hiện tình cảm yêu mến, nồng thắm giữa hai người khiến dư luận không thôi bà n tán vử quan hệ giữa họ...
Xuân Diệu và vợ chồng Huy Cận - Xuân Như tại chiến khu Việt Bắc (Ảnh tư liệu của ông Cù Huy Hà Vũ)
Em rể thà nh "chà ng thơ"?!
Gần như suốt cả cuộc đời, Xuân Diệu và Huy Cận luôn song hà nh bên nhau như hình với bóng. Huy Cận từng có thời kử³ trở thà nh em rể của Xuân Diệu khi lấy Ngô Xuân Như, em gái Xuân Diệu là m vợ. Nhưng từ trước đó, và o những năm 30 của thế kỷ trước, họ đã quen nhau khi cả hai còn là học sinh trung học ở Huế.
Trong khoảng thời gian từ năm 1939 đến năm 1940, Xuân Diệu và Huy Cận sống cùng nhau tại ngôi nhà ở số 40 Hà ng Than, Hà Nội. Ngà y ấy, họ sống trong căn phòng trên gác, phía dưới là gia đình nhà thơ Lưu Trọng Lư. Kháng chiến chống Pháp bùng nổ, Xuân Diệu và Huy Cận lại có thời gian gắn bó cùng nhau trên chiến khu Việt Bắc.
Sau năm 1954, đôi bạn thơ lại sống cùng nhau trong căn nhà ở 24 Cột Cử (nay là phố Điện Biên Phủ, Hà Nội). Gia đình Huy Cận ở trên gác còn Xuân Diệu sống phía dưới. Huy Cận đã tả sự sóng đôi nà y trong thơ: "Đêm đêm trên gác đèn chong /Cận ngồi cặm cụi viết dòng thơ hay/ Dưới nhà bút chẳng rời tay /Bên bà n Diệu cũng miệt mà i trang thơ/ Bạn từ lúc tuổi còn tơ /Hai ta hạt chín trong mùa nắng trong/ ành đèn trên gác dưới phòng/ Cũng là đôi kén nằm trong kén trời".
Cách xưng hô "hai ta" nà y được dư luận trên văn đà n Việt Nam cho là "lạ" bởi người Việt thường hay dùng từ đó để chỉ cặp đôi trong tình yêu đôi lứa.
Sau nà y, trong bà i "Nửa thế kỷ tình bạn" in trong tập Xuân Diệu - con người và tác phẩm, Huy Cận kể: "Tựu trường năm 1936, chúng tôi gặp nhau lần đầu tiên ở trường tú tà i Khải Định, Huế. Anh Diệu học năm thứ 3, tôi và o học năm thứ nhất. Hai đứa đọc thơ cho nhau nghe, và đồng thanh tương ứng, kết bạn với nhau gần như tức khắc. Năm 1937, anh Diệu ra Hà Nội học trường Luật và viết báo, tôi học năm thứ hai ban tú tà i.
Anh Diệu và tôi viết thư cho nhau hà ng tuần. Năm 1938 tôi ra sống với anh Diệu ở chân đê Yên Phụ... Rồi tựu trường năm 1939, Huy Cận và Xuân Diệu sống ở tầng gác nhà số 40 Hà ng Than. Đến cuối năm 1940, Xuân Diệu đi là m tham tá thương chánh ở Mử¹ Tho, chúng tôi tạm xa nhau, buồn đứt ruột, hà ng tuần viết thư cho nhau, có tuần, hai ba lá thư".
Đến mùa hè năm 1942, Huy Cận đậu kử¹ sư canh nông và cuối năm bắt đầu đi là m. Xuân Diệu liửn điện hửi Huy Cận: Diệu từ chức được chưa?, Huy Cận liửn trả lời: Từ chức ngay, vử ngay Hà Nội. Thế là họ trở vử sống cùng nhau trên gác ngôi nhà số 61 phố Hà ng Bông, Hà Nội và tiếp tục là m thơ.
Bà i thơ "Mai sau" của Huy Cận cà ng thể hiện tình thân thiết, thương yêu của hai người: "Chiửu nay đây nửa thế kỷ hai mươi/ Viết dăm câu tôi gửi lại và i người/ Những thế hệ mai sau, là m bè bạn/ Hỡi ai đó, có nhớ lòng Huy Cận/ Gọi gió trăng mà thử thẻ lời trên/ Rất thương yêu, xin nhớ gọi giùm tên/ Rất an ủi của bạn chà ng: Xuân Diệu".
Vậy là , hai thi sĩ tri ân, gắn bó, chung sống bên nhau suốt gần nửa thế kỷ mãi cho đến năm 1985 khi Xuân Diệu mất. Viết vử tình yêu, tình cảm gắn bó ấy, chính Huy Cận nhiửu khi cũng thấy là m lạ: "Hai đứa rồi ra nghĩ cũng kử³/ Thương nhau hơn ruột thịt dường ni/ Mà đà n mỗi đứa riêng âm sắc/ Cuộc sống muôn mà u lặp lại chi!". Và o lúc 7 giử 40 phút ngà y 18/12/1985, Xuân Diệu mất, đúng lúc ấy, Huy Cận đang ở Dakar (Senegal) đột ngột bị xuất huyết nặng.
Người vợ duy nhất trong 6 tháng của Xuân Diệu, nữ đạo diễn Bạch Diệp cũng khẳng định vử tình cảm sâu sắc, mối quan hệ gắn bó, khăng khít vô cùng giữa Xuân Diệu và Huy Cận.
Lời "tự thú" của thi nhân?
Tình cảm giữa hai người đà n ông được Xuân Diệu thể hiện nổi bật nhất trong bà i thơ "Tình trai"; "Tôi nhớ Rimbaud với Verlaine/ Hai chà ng thi sĩ choáng hơi men/ Say thơ xa lạ, mê tình bạn/ Khinh rẻ khuôn mòn, bử lối quen/ Những bước song song xéo dặm trường/ Đôi hồn tươi đậm, ngát hoa hương/ Họ đi tay yếu trong tay mạnh/ Nghe hát ân tình giữa gió sương/ Kể chi chuyện trước với ngà y sau/ Quên ngó môi son với áo mà u/ Thây kệ thiên đường và địa ngục/Không hử mặc cả, họ yêu nhau".
Không ít dư luận cho rằng, đó là lời "tự thú" của "ông hoà ng thơ tình" Xuân Diệu trước những lời đồn thổi vử giới tính của ông xuất hiện suốt từ thập niên 30 thế kỷ trước. Người ta cho rằng, thi nhân tà i hoa Xuân Diệu đã mượn chuyện tình giữa hai nhà thơ đồng tính Rimbaud và Verlaine để thể hiện sự đồng điệu, quan điểm vử những tình yêu không giới hạn, vượt ra khửi khuôn khổ hà khắc của xã hội. Paul-Marie Verlaine là một trong những nhà thơ lớn của Pháp thế kỷ XIX. à”ng từng có những năm tháng tình ái với nhà thơ trẻ Arthur Rimbaud.
Đây là quãng thời gian Verlaine viết những bà i thơ hay nhất của mình. Mối tình trai giữa hai thi nhân nổi tiếng rốt cuộc không thoát khửi ánh mắt hiếu kử³ của dư luận. Không dễ dà ng được chấp nhận và o thời bấy giử, họ đã quyết định rời Paris, đến London tận hưởng cuộc sống như những người bạn đi du lịch cùng nhau.
Trong một lần giận dỗi giữa hai người, Rimbaud đã viết hà ng chục bức thư cầu xin Verlaine trở lại. Trong đó, có những câu ông viết: "Anh nghĩ là đi với người khác đời anh sẽ hạnh phúc hơn ư?" hay "Chỉ có sống cùng tôi, anh mới có được tự do thôi".