ẩm thực: Nét đẹp văn hóa đất Kinh kỳ
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 16:03, 28/04/2011
Văn hóa Thăng Long - Hà Nội là hội tụ kết tinh, giao lưu và lan tửa văn hóa các vùng miửn. Văn hóa ẩm thực cũng vậy. Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc nhận định: Hà Nội là nơi bốn phương hội tụ, lại giao lưu với cả nước ngoà i cho nên đã tiếp thu nhiửu tinh túy của mọi miửn, cả văn minh tinh thần lẫn vật chất trong đó có nghệ thuật ẩm thực.
Hà Nội ở trung tâm đồng bằng nên nhiửu nguyên liệu từ nông, ngư nghiệp đến sơn hà o hải vị cũng vử đây. Đặc biệt nhiửu món ăn ngoại quốc như: lạp sườn, ngẩu pín, thịt kho tà u, mử³ vằn thắn, bít tết, xúc xích... cũng du nhập và được Việt hóa được chế biến có hương vị riêng, khác hẳn quê hương chúng.
Ẩm thực hà thà nh đã đạt tới đỉnh cao (ảnh minh họa)
Nhà nghiên cứu Lý Khắc Cung thừa nhận: Nghệ thuật tổng hợp và tà i chế biến một số món ăn, đồ uống của Thăng Long - Hà Nội đã đạt tới đỉnh cao thửa mãn được yêu cầu nhiửu mặt của hoạt động ăn uống của cộng đồng để trở nên những quốc hồn, quốc túy 1000 năm văn hiến. Thật hiếm có thà nh phố nà o có nhiửu tên phố, tên đường gắn liửn với những cái tên gợi hồn ăn uống như Hà Nội đến vậy. Nà o phố Chả Cá, Hà ng Cháo. Nà o phố Hà ng Mắm, Hà ng Muối, Hà ng Đường...
Nhiửu tên phố, tên là ng chỉ cần nghe đến là người ta đã liên tưởng tới những món ngon đặc trưng của nơi đó, như bánh tôm Hồ Tây, bún chả Hà ng Mà nh, bánh cuốn Thanh Trì, bánh dà y Quán Gánh... Qua bao thăng trầm của thời gian, những biến cố của lịch sử, những cái tên thân quen của những món ngon Hà Nội từng đi và o ca dao tục ngữ: Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì/ Tương bần, húng Láng còn gì ngon hơn hay Giò Chèm, nem Vẽ, chuối Sù, Bánh cuốn Thanh Trì, bánh dà y Quán Gánh, Dưa La, cà Láng, tương Bần/ Nước mắm Vạn Vân, cá rô Đầm Sét... vẫn đủ sức gợi nhớ trong lòng những người xa xứ bởi những hương vị đặc biệt không trộn lẫn và không dễ tìm thấy ở chốn khác...
Nhắc đến ẩm thực Hà thà nh không thể không nhắc tới những món ngon mà từ lâu đã trở thà nh thương hiệu của ẩm thực Hà thà nh: Bún chả, nem rán, phở, bánh cuốn, chả cá Lã Vọng, bún thang, bún ốc... Vẫn là những nguyên liệu bánh phở, nước dùng, thịt bò, thịt gà nhưng phở Hà Nội có một hương vị riêng không thể trộn lẫn. Chả cá Lã Vọng cũng là món ăn đặc biệt của Người Hà Nội, nó nổi danh đến mức tranh đoạt được cả tên gọi cổ truyửn của dãy phố Hà ng Sơn. Bánh cuốn Hà Nội cũng thế, nói đến bánh cuốn Hà Nội là nhớ ngay đến ngay tới là ng ven đô xa xưa được coi là cái nôi của bánh cuốn: Thanh Trì. Là ng bên bử sông Hồng có nghử tráng bánh độc đáo. Bánh mửng tang như tử giấy, trong như men sứ, không một gợn chua, vị bánh chua, bột mịn và dẻo...
Bún chả chẳng đâu ngon bằng ở kinh đô
Còn bún chả, cứ nghe nhà văn Thạch Lam thì rõ: Phải, cái thức quà tầm thường đó, sáu tỉnh đường trong, bốn tỉnh đường ngoà i, chẳng có đâu ngon bằng ở kinh đô. Ai cũng phải công nhận như thế, hay ít ra những người sà nh thưởng thức. Một ông đồ cuồng chữ ở nhà quê, một hôm ông khăn gói lên Hà Nội, đã phải ứng khẩu đọc hai câu thơ như thế nà y, khi ngửi thấy mùi khói chả: Ngà n năm bửu vật đất Thăng Long / Bún chả là đây có phải không?
Bên cạnh những thứ ăn ấy, Hà Nội cũng có loại quà bánh riêng. Chè có chè bà cốt, chè con ong, chè hạt sen, chè cốm, chè kho, chè hoa cau... Bánh có bánh cốm, bánh xu xê, bánh gai, bánh khúc, bánh khảo, bánh gio... Nhà văn Vũ Bằng bảo rằng cốm Vòng quả là thứ quà đặc biệt nhất trong mọi thứ quà Hà Nội “ đặc biệt vì cứ mỗi khi thấy gió và ng hiu hắt trở vử thì lại nhớ đến cốm, mà đặc biệt là khắp các nẻo đường đất nước chỉ Hà Nội là có cốm thôi. Cũng là quà nhưng ở Hà Nội chế biến tinh tế hơn, các gia vị được giảm vừa độ, ngay cả nước chấm cũng được pha chế khéo léo.
Có người nhận xét: Nếu người miửn Nam ăn lấy chất, hay nhậu lai rai, món ăn miửn Trung dung dị, ẩm thực xứ Huế cầu kử³, bà y biện kiểu cách, món nhiửu, lượng ít thì ẩm thực Hà Nội khiêm nhường, lịch lãm, hợp khẩu vị từng buổi, từng mùa. Sản vật phong phú của các vùng xung quanh đửu chuyển vử Hà Nội, mùa nà o thứ ấy. Người Hà Nội có điửu kiện để chế biến ra nhiửu món ăn ngon, biết cách ăn vừa ngon, vừa đẹp. Cách ăn uống của người Hà Nội được duy trì và phát triển hà ng nghìn năm và trở thà nh một truyửn thống. Nói cách khác Chính phong cách ẩm thực của người Hà Nội đã nâng văn hóa ẩm thực Hà Nội lên tầm cao hơn.
Cố giáo sư Trần Quốc Vượng khi bà n vử văn hóa ẩm thực Việt Nam và Hà Nội đã có lời kết rằng: Quy luật lớn nhất của Thăng Long “ Đông Kinh “ Hà Nội là hội tụ, kết tinh, lan tửa. Thạch Lam đã gọi chợ Đồng Xuân thời ông là cái bụng của Thà nh phố và những ai đã hơn một lần đến chợ Đồng Xuân thì sẽ hiểu khái niệm ngà n năm văn vật.... Trong những ngà y Đại lễ kỷ niệm sự kiện Thăng Long “ Hà Nội tròn nghìn tuổi, một Liên hoan ẩm thực hoà nh tráng đã được tổ chức tại khuôn viên của công viên nước Hồ Tây. Hình ảnh chợ Đồng Xuân đã được chọn là m biểu tượng của ẩm thực miửn Bắc, và tại đây một lần nữa những món ngon đồ uống đặc sắc của ẩm thực Hà thà nh được tôn vinh giúp cho du khách hiểu rõ hơn vử một nét đẹp văn hóa trên mảnh đất tròn nghìn năm tuổi.