Nguyễn Việt Chiến chiêm nghiệm 'Tổ quốc nhìn từ biển'
Truyện - Ngày đăng : 14:30, 03/06/2011
Dưới đây là cuộc trò chuyện giữa nhà thơ Nguyễn Việt Chiến với VnE.
- Sau khi được đăng tải trên báo Thanh Niên, bà i thơ Tổ quốc nhìn từ biển của ông được lan truyửn mạnh mẽ trên mạng. à”ng có thể chia sẻ vử sự ra đời của bà i thơ?
- Sau khi bà i thơ Tổ quốc nhìn từ biển đăng trên báo Thanh Niên ngà y 29/5, tôi cũng không ngử nó lại có sức lan tửa nhanh đến thế. Bà i thơ đã được rất nhiửu trang mạng điện tử trong và ngoà i nước cùng hà ng nghìn blog đưa lại.
Người ta vẫn nói, nhà thơ thường có những câu thơ tiên tri. Tôi nghĩ giản đơn hơn, nhà thơ phải nói lên tiếng nói của nỗi đau và khát vọng dân tộc mình. Tổ quốc nhìn từ biển là bà i thơ đầu tiên tôi viết sau chuỗi ngà y hoạn nạn. Ba tháng sau khi trở vử tiếp tục nghử báo tại Báo Thanh Niên, tháng 4/2009, tôi được mời đi dự trại sáng tác văn học của Quân đội Nhân dân Việt Nam tại Hạ Long. Trại sáng tác do Tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp với Cục chính trị quân chủng Hải quân tổ chức với đử tà i sáng tác "Biển, đảo và người chiến sĩ hải quân với sự tham gia của đông đảo các cây bút sung sức trong và ngoà i quân đội. Hôm khai mạc trại sáng tác, một sĩ quan cao cấp của quân chủng hải quân đã nói chuyện cả một buổi sáng với các nhà văn vử tình hình biển - đảo của chúng ta hiện nay. Có lẽ đã rất lâu, tôi và một số nhà văn mới tiếp cận được những thông tin có thể gọi là khá nhạy cảm và nóng bửng từ nhiửu phía vử đử tà i nà y.
Tôi nghĩ, đối với những người cầm bút hôm nay, vượt lên trên tất cả vấn đử thời sự nhạy cảm ấy là tình yêu Tổ quốc. Tình yêu đó được nuôi dườ¡ng trong tâm hồn mỗi con người Việt Nam qua nhiửu thăng trầm, và hình như lại đang được khơi dậy trong những tháng năm nà y. Chính tình yêu đó đã thôi thúc tôi viết bà i thơ Tổ quốc nhìn từ biển ngay trong ngà y đầu dự trại sáng tác văn học Hạ Long.
 |
| Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến trong một chương trình đọc thơ. |
- à”ng sáng tác bà i thơ trong bao lâu?
- Tôi viết bà i thơ khá nhanh. Tôi dự trại viết có một ngà y, hôm sau phải vử Hà Nội vì có công việc báo chí. Trên đường vử, có nhà văn quân đội hửi tôi: à”ng đi dự trại sáng tác có một ngà y thì liệu viết được gì?. Tôi tự tin nói: Tôi sẽ có một bà i thơ để đời vử đử tà i biển - đảo vì tôi đã nghĩ ra một tứ thơ khá hay và độc đáo. Điửu quan trọng là vốn sống văn học đã được tích lũy nhiửu năm và trên hết là tà i năng, sự hứng khởi và tấm lòng của người cầm bút đối với đất nước. Chỉ cần một buổi sáng nghe lãnh đạo hải quân thuyết trình vử những hiểm họa đang rình rập đất nước, tôi đã thấy mình như lên cơn sốt, muốn viết ngay một khúc tráng ca vử những người con của Tổ quốc đã hy sinh ở Hoà ng Sa và Trường Sa. Bà i thơ tôi hoà n thà nh trong có một ngà y.
- Tâm trạng của ông khi viết ra những câu thơ trong "Tổ quốc nhìn từ biển"?
- Đó là sự thao thức, bồn chồn trước những hiểm họa đang đến gần trên các vùng biển đảo của Tổ quốc thân yêu. Đất nước của chúng ta liên miên trận mạc suốt bao đời, những nỗi đau thương chiến tranh còn ghi dấu nơi rừng sâu, biển thẳm. Và qua nhiửu thế kỷ, hà ng triệu người con ưu tú của dân tộc chúng ta đã dâng hiến tuổi thanh xuân của mình, đã vĩnh viễn nằm dưới cử để gìn giữ non sông nà y, để mang lại tự do và hạnh phúc cho thế hệ mai sau... Những cảm xúc trên đã thao thức trong tôi suốt một ngà y dà i ở trại sáng tác văn học Hạ Long.
- Những câu thơ nà o khiến ông phải day dứt nhất khi viết ra?
- Ngay câu thơ đầu tiên mở đầu bà i thơ Tổ quốc nhìn từ biển tôi đã phải cân nhắc rất kử¹, nâng bút lên, đặt bút xuống nhiửu lần. Câu thơ nguyên bản ban đầu là : Nếu Tổ quốc bị xâm lăng từ biển / Có một phần máu thịt ở Hoà ng Sa - ba chữ bị xâm lăng ở đây nghe có vẻ rất phù hợp vì Hoà ng Sa của ta bị chiếm cứ rồi. Nhưng sau khi xem xét lại, tôi cho rằng, nếu để ba chữ bị xâm lăng ở đây thì câu thơ nghe có vẻ hơi nặng nử, nên tôi quyết định thay ba chữ ấy bằng đang bão giông. Do vậy khi in ra, câu thơ chính thức trên mặt báo là : Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển / Có một phần máu thịt ở Hoà ng Sa. Tương tự như vậy, có nhiửu câu thơ khác tôi cũng phải suy ngẫm và xem xét khá kử¹ trước khi cho công bố.
 |
| Bản nhạc phổ lời bà i thơ "Tổ quốc nhìn từ biển". |
- Bà i thơ đã được nhạc sĩ Phạm Minh Thuận phổ nhạc. à”ng nhận xét thế nà o vử bản nhạc nà y?
- Thật ra, tôi không biết ký xướng âm và cũng chỉ nghe nhạc sĩ Phạm Minh Thuận hát cho nghe đôi câu qua máy điện thoại nên cũng chưa dám có nhận xét gì vử bản nhạc phổ bà i thơ của tôi. Điửu quý giá là tấm lòng của người nhạc sĩ phổ thơ tôi. Nhạc sĩ Phạm Minh Thuận cho rằng Bà i thơ nà y đã quá nổi tiếng rồi nên khi phổ nhạc cũng phải cân nhắc lắm. Tuy nhạc sĩ đã cắt bử một số đoạn trong bà i thơ và có sửa một số chữ, nhưng nhìn chung vẫn giữ được cái tinh thần cốt lõi của bà i thơ.
- Tổ quốc và đất nước là nguồn cảm hứng lớn trong thơ ông. Sau Thời đất nước gian lao, ông lại tiếp tục gây xúc động với Tổ quốc nhìn từ biển. Theo ông, điửu quan trọng nhất để những bà i thơ Tổ quốc trở nên gần gũi, đi và o lòng người là gì?
- Có người cho rằng, có thể tình yêu Tổ quốc đồng nghĩa với trách nhiệm công dân của mỗi một con người trước số phận của dân tộc, của đất nước mình. Thôi, xin hãy bớt nói những điửu lớn lao, những lời vĩ đại như vậy. Chúng ta là con dân của đất Việt, ông cha ta từ ngà n năm trước đã lên rừng, đã xuống biển để khai phá, dựng xây non nước nà y. Và , biển đảo ấy là một phần gia tà i nghèo khó mà ông cha ta tự ngà n xưa đã không tiếc máu xương, công sức để giữ gìn, để truyửn đời lại cho cháu con hôm nay.
Có thể nói, khi viết bà i thơ nà y, tôi đã vượt được qua nỗi đau đời thường của riêng mình để nghĩ vử Tổ quốc, để xúc động theo cách một nhà thơ khi cảm nhận tự do trong mỗi ngà y đang sống. Không hiểu đấy có phải là điửu đáng mừng hay đáng lo, bởi bà i thơ đầu tiên khi tôi trở lại cầm bút lại là bà i thơ viết vử Tổ quốc - một đử tà i lớn lao. Tôi nghĩ rằng hình tượng Tổ quốc trong thơ tôi (và trong thơ của nhiửu nhà thơ Việt Nam yêu nước) là một chủ đử bất tận, có tính sử thi xuyên suốt qua nhiửu năm tháng. Điửu quan trọng là nhà thơ phải thở hơi thở đời sống của dân tộc mình và trái tim nhà thơ phải đập cùng nhịp với những khổ đau, mơ ước của nhân dân mình.
Tổ quốc nhìn từ biển Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển Có một phần máu thịt ở Hoà ng Sa Ngà n năm trước con theo cha xuống biển Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa Đất Tổ quốc khi chập chửn bóng giặc Các con nằm thao thức phía Trường Sơn Biển Tổ quốc chưa một ngà y yên ả Biển cần lao như áo mẹ bạc sửn Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển Mẹ à‚u Cơ hẳn không thể yên lòng Sóng lớp lớp đè lên thửm lục địa Trong hồn người có ngọn sóng nà o không Nếu Tổ quốc nhìn từ bao quần đảo Lạc Long cha nay chưa thấy trở vử Lời cha dặn phải giữ từng thước đất Máu xương nà y con cháu vẫn nhớ ghi Đêm trằn trọc nỗi mưa nguồn chớp bể Thương Lý Sơn đảo khuất giữa mây mù Thương Cồn Cử gối đầu lên sóng dữ Thương Hòn Mê bão tố phía âm u Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích Những đau thương trận mạc đã qua rồi Bao dáng núi còn mang hình goá phụ Vọng phu buồn vẫn dỗ trẻ, ru nôi Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa Đã mười lần giặc đến tự biển Đông Những ngọn sóng hoá Bạch Đằng cảm tử Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng Thương đất nước trên ba ngà n hòn đảo Suốt ngà n năm bóng giặc vẫn chập chửn Máu đã đổ ở Trường Sa ngà y ấy Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân Nếu Tổ quốc neo mình đầu sóng cả Những chà ng trai ra đảo đã quên mình Một sắc chỉ vử Hoà ng Sa thuở trước * Còn truyửn đời con cháu mãi đinh ninh Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát Máu xương kia dằng dặc suốt ngà n đời Hồn dân tộc ngà n năm không chịu khuất Dáng con tà u vẫn hướng mãi ra khơi (Trại viết Văn nghệ Quân đội Hạ Long 4/2009) Nguyễn Việt Chiến ---------- * Mới đây người dân huyện đảo Lý Sơn đã tìm thấy một sắc chỉ của vua triửu Nguyễn năm 1835 cử dân binh ra canh giữ đảo Hoà ng Sa. |