Nhớ chợ trên đất Thăng Long xưa
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 14:54, 09/06/2011
Chỉ tính riêng nội thà nh từ thế kỷ 17-18 đã có và i chục chợ, trong đó có nhiửu chợ nổi tiếng, từng đi và o văn học dân gian như: Bán mít chợ Đông, bán hồng chợ Tây/ Bán mây chợ Huyện/ Bán quyến chợ Đà o....
Chợ Đồng Xuân
Chợ Đông (tức chợ Cầu Đông, khu vực giáp Ngõ Gạch, Hà ng Đường), chợ Tây (khu vực bến xe Kim Mã), chợ Huyện (khu vực Nhà Thử Lớn), chợ Đà o (chính là phố Hà ng Đà o). Rồi đến các chợ Cửa Nam (ngã tư Cửa Nam), chợ Đình Ngang, chợ à”ng Nước (à” Đống Mác), chợ Mới (Hà ng Chiếu), chợ Đông Thà nh (Hà ng Vải “ Hà ng Gà ), chợ Yên Thọ (à” Cầu Dửn), chợ Yên Thái (Bưởi)... Đứng đầu các chợ nà y cả vử địa thế lẫn tiếng tăm là chợ Đồng Xuân. Có câu: Vui nhất là chợ Đồng Xuân/ Kẻ buôn, người bán xa, gần thảnh thơi....
Ngoà i chợ, Hà Nội còn có 36 phố phường tập trung sản xuất và bán một mặt hà ng
Ngoà i các chợ trên, đô thà nh Hà Nội còn có ba mươi sáu phố phường tập trung sản xuất và bán một mặt hà ng. Chẳng hạn: Hà ng Thùng, Hà ng Bút, Hà ng Tre/ Hà ng Vôi, Hà ng Giấy, Hà ng The, Hà ng Gà ....
Ngoà i chợ, phố nghử còn có khá đông chợ lưu động, không tên (chợ cóc ngà y nay), đó là những người buôn bán rong, vặt vãnh... Họ tụ họp bán hà ng ở tất cả mọi nơi có người qua lại. Người bán hà ng không cần lửu che, ghế ngồi. Hà ng hóa để trong một vuông vải hay cái thúng, cái rổ, cái mẹt... thậm chí bà y ngay trên mặt đất, nửn gạch...
Chợ thường được lập lên ở những nơi giao thông thuận tiện và họp luân phiên định kử³
Chợ thường được lập nên ở những nơi công cộng, ở các cửa ô, cửa thà nh, bến sông, bử kênh... nơi thuận tiện giao thông đi lại, để trao đổi mua bán. Thời gian họp chợ, văn bản chính thức đầu tiên của Nhà nước phong kiến ghi trong sách Hồng Đức thiên chính thư đã nêu ra nguyên tắc: chợ họp xen kẽ và luân phiên định kử³, tránh trùng nhau, nhưng không ghi rõ thời gian cách nhau giữa hai phiên chợ bao nhiêu ngà y. Cuối thế kỷ XIX, mới có ý kiến cho rằng, chợ trên đất Thăng Long “ Hà Nội cứ 5 hoặc 6 ngà y họp một phiên (trừ ngà y Hội hoặc Tết có thể mở thêm phiên). Chợ họp từ 7 giử sáng đến 2 hoặc 5 giử chiửu. Các mặt hà ng buôn bán ở chợ rất phong phú, hấp dẫn, giá rẻ như: gạo, cá (cá tươi. cá mắm, cá khô), thịt lợn, thịt trâu, thịt bò (có cả thịt chó, thịt mèo...), rau tươi, quả chín, tơ lụa, đồ trang sức, kim hồn, đồ đòng, đồ sứ, già y dép, quần áo, cà y cuốc, các loại vải vóc thông dụng mà người dân quen gọi là hà ng tấm, các loại thuốc chữa bệnh thông thường (thuốc men, thuốc bắc), giấy viết các loại... Những mặt hà ng nà y đửu do là ng, xã quanh kinh thà nh trồng cấy, sản xuất đem và o thà nh đổi chác, bán mua. Trong số nà y có gạo tẻ nhiửu nhất, không những đủ cung cấp cho Thăng Long mà còn có khả năng bán cho nhiửu nơi trong vùng...
Chợ ở nông thôn đặt dưới quyửn kiểm soát của địa phương nơi đặt chợ. Ở nội thà nh thuộc quyửn quản lý của Nhà nước...
Nhằm bảo đảm an ninh “ trật tự cho chợ búa, luật pháp Nhà nước ngăn cấm việc người trông coi cho dân buôn bán là m sai quy định như buôn gian, bán dối, nhũng nhiễu, đầu cơ tích trữ. Người là m sai (kể cả viên chức Nhà nước) đửu bị trừng trị nghiêm khắc từ đánh trượng, bêu danh ở chợ, phạt tiửn, nghiêm trọng có thể bị xử tội theo Luật Hình sự...