Vũ Văn Thoan Một chặng đường thơ
Tác giả - tác phẩm - Ngày đăng : 16:30, 11/08/2021
Chân trời thi ca không lúc nào không rộng mở và đón đợi hào phóng đối với tất cả những ai kỳ vọng và tìm đến nó với tấm lòng say mê chân thành, coi thi ca là sản phẩm tinh thần dung dưỡng cảm xúc, thanh lọc tâm hồn, vươn tới Chân - Thiện - Mỹ. Vũ Văn Thoan đến với thi ca bằng tấm tình và niềm khát khao tự thân như thế. Anh say mê chân thành và sáng tác miệt mài không ngơi nghỉ hết sức đáng yêu, với hy vọng và niềm khát khao góp một tiếng thơ cho đời. Chẳng thế mà chưa đầy 9 năm, khởi nghiệp từ năm 2013 đến nay 2021, anh đã cho ra mắt bạn đọc 9 tập thơ và 6 trường ca. Chính thành quả sáng tạo đó đã khẳng định Vũ Văn Thoan đang vào độ bừng khởi về cảm xúc và sung mãn về bút lực.
Vũ Văn Thoan Tuyển Một - Thơ là một tuyển thơ do tác giả tự tuyển chọn từ 9 tập thơ đã xuất bản trước năm 2020: Tri âm - Nxb Quân đội Nhân dân, 2013; Nghĩa tình - Nxb Quân đội Nhân dân, 2014; Về sông Sen - Nxb Hội Nhà văn, 2015; Nổ và soi - Nxb Hội Nhà văn, 2016; Nỗi riêng - Nxb Hội Nhà văn, 2017; Mấy nỗi còn xanh - Nxb Hội Nhà văn, 2018; Dấu mùa - Nxb Hội Nhà văn, 2019; Gói chiều - Nxb Hội Nhà văn, 2020; Mùa bay vàng cánh ong - Nxb Hội Nhà văn, 2020, và một số bài thơ anh mới sáng tác gần đây. Theo tôi, đây là sự ghi nhận và khẳng định một chặng đường thơ của nhà thơ Vũ Văn Thoan. Nếu tác giả nhận chân giá trị đích thực của chặng này như nó có, chắc chắn sẽ là tiền đề mở ra cho chặng sau một Vũ Văn Thoan mới mẻ hơn. Tôi tin như thế và hy vọng như thế!
Tuyển thơ của Vũ Văn Thoan gồm 384 bài thơ, với khá nhiều thể loại khác nhau, tạo nên sự phong phú và đa dạng về hình thức thể hiện. Thơ Thoan lại nghiêng hẳn về truyền thống, gắn chặt với hồn cốt và điệu thức dân tộc, nhất là ở thể thơ lục bát. Nhiều bài thơ ngắn, thậm chí rất ngắn, bày tỏ cảm xúc và suy ngẫm một cách trực tiếp, khiến người đọc dễ tiếp cận, dễ cảm nhận. Phải chăng đó là một ưu trội của đoản thi Vũ Văn Thoan?
Dưới đây, tôi xin bày tỏ đôi điều cảm nhận của riêng mình về giá trị nhân văn của Vũ Văn Thoan - Tuyển Một - Thơ, giá trị căn cốt tạo nên con người thơ Vũ Văn Thoan, tức là giá trị nội dung của Tuyển thơ.
Trong thơ Vũ Văn Thoan luôn có hai con người: con người quê lúa Thái Bình và con người bộ đội cụ Hồ gắn bó với nhau, nông sĩ và chiến sĩ hòa quyện trong tâm hồn một thi sĩ. Hai con người đó tạo nên một tâm hồn thơ, một giọng thơ Vũ Văn Thoan, mà tôi xin được gọi là “lời tình” trong thơ Thoan. Khởi đầu là Lời - Kinh Thánh đã nói như vậy. Có thể nói “lời tình” quán xuyến trong toàn bộ Tuyển thơ của Vũ Văn Thoan. Đó chính là lời trái tim của Vũ Văn Thoan đối với nơi mình sinh thành, những miền quê mình đi qua và những con người mình yêu thương, gắn bó.
Con người quê lúa Thái Bình, với Vũ Văn Thoan trước hết là quê hương Tiền Hải, bởi “Tình người quê, đất men say/ Hồn làng nước ủ xưa nay trong ngoài”. Đó là nơi tạo nên con người và dung dưỡng tâm hồn Vũ Văn Thoan. Còn con người bộ đội cụ Hồ lại chính là môi trường quân đội, nơi nuôi dưỡng và đào luyện anh trở thành một Đại tá - Giám đốc Công ty Vật liệu nổ công nghiệp: “Vũ Văn Thoan thuốc nổ/ Ông Giám đốc - Đại tá/ Với cuộc đời Yêu - tin/… Yêu quê hương xứ sở/ Dâng tiếng nổ bình yên/ Ta người lính nổ mìn dựng xây Tổ quốc/ Nao nức lòng! Đường rộng mở tương lai”. Chính “tiếng nổ bình yên” đó đã tạo nên tiếng nổ tâm hồn, tiếng nổ của một trái tim bảo vệ Tổ quốc, thể hiện trách nhiệm và lòng tự hào trên cương vị nghề nghiệp của một chiến sĩ bộ đội Cụ Hồ. Hai con người ấy hòa quyện vào nhau trong cuộc đời và trong thơ Vũ Văn Thoan.
Đây là tâm hồn và tình cảm sâu nặng của Vũ Văn Thoan đối với quê hương Tiền Hải, Thái Bình. Trước hết là nỗi nhớ luôn bừng thức và dày vò trái tim một người con xa quê. Anh nhớ Đông Trung là nhớ một làng quê - nơi có người mẹ tảo tần qua tiếng gà và tiếng cá quẫy cầu ao:
Nghìn câu thơ không lấp đủ tiếng gà
Vạn áo cơm chẳng đắp bù sức khoẻ
Tiếng gà gọi tôi dậy cời bếp lửa
Trên đầu người, mây trắng xót xa bay.
Và:
Nhớ chi dáng mẹ thuở nào
Bậc trơn tiếng cá quẫy vào giấc chan.
Bởi đó là tiếng lòng sâu thẳm được thốt lên từ trái tim người lính từng trải gian lao:
Con đi… mưa núi gió ngàn
Trĩu vai cây súng thức tràn đỉnh sương
Dốc ghềnh đồng đội ngóng thương
Những ngôi sao gáy canh trường đợi ai.
Tiếp nối là nỗi nhớ những người em gái quê hương xinh đẹp, duyên dáng như bông lúa “liềm cong trăng xanh”:
Đồng làng em quê mẹ
Eo thon sững mùa nhìn
Áo dài ngây trong gió
Tình say nghiêng bóng tìm…
Kìa, lúa bông trĩu hạt
Làm liềm cong trăng xanh.
Bởi đó là miền quê Tiền Hải của anh, một miền quê “… sóng đêm về/ Vỗ quê miền gió mở…/ Trĩu vàng bông em nhớ/ Mùa hương tràn lớp mong”, kết nên nghĩa tình sâu nặng:
Gió mặn cả chiều Tiền Hải biếc
Áo em phấp phới mắt xanh quê
Dòng Sen ánh bạc lên màu nước
Ta thuộc lòng nhau giữa bộn bề.
Với nỗi nhớ ấy, với tình yêu ấy, Vũ Văn Thoan đã dành cho quê hương 100 cây dừa nghĩa tình bên dòng sông Sen. Những câu thơ bộc lộ chân thực tình anh:
Chúng tôi lớn lên từ giã dòng sông
Đánh giặc rồi dựng xây đất nước
Bóng mát dòng sông vẫn hằng khao khát
Trăm cây dừa toả bóng lung linh…
Trăm cây dừa dịu mát đường xuân quê mẹ
Trăm cây dừa tình nghĩa Đông Trung.
Đây là tình cảm và tâm hồn Vũ Văn Thoan đối với những miền quê, những vùng đất mà mình từng sống và đi qua “nơi ta đi đất đã hoá tâm hồn”. Thu Hà Nội vào thơ Vũ Văn Thoan là một mùa thu “Vàng dát tràn lá cây/ Hoa sữa say gió nổi”, cổ kính và trầm mặc, lắng hồn núi sông:
Sương giăng Dâm Đàm khói
Tóc phố nghiêng chiều mơ
Dáng xưa hồn liễu dậy
Nghe thu phảng nét mờ.
Hạ Long vào thơ Vũ Văn Thoan là niềm tự hào về hào khí cha ông:
Kiếm chĩa canh trời ba vạn mũi
Gà xòe cánh chọi giữa trùng khơi…
Nhớ hang giấu gỗ nơi Rồng hạ
Cọc nhọn nghiến, lim cắm Bạch Đằng.
Tây Bắc vào thơ Vũ Văn Thoan là một Tây Bắc hùng vĩ và đa tình:
Núi nhọn mây thác đổ
Giật cương hý chởm mùa
Váy lửng lừng hương gió
Vó ngựa bay mõ khua
Rừng say mùi thắng cố
Quyện ngả nghiêng lòng thung.
Với Vị Xuyên là sự hy sinh bất khuất, hiên ngang, “đá hóa người”:
Sống bám đá, hy sinh thành đá
Đất mẹ Vị Xuyên đá hóa người…
Rượu ngô cất hương thơm từ hốc đá
Thắng cố sôi chếnh choáng đất với trời.
Bốn mươi năm hôm nay về đủ quá.
Những sư đoàn mãi mãi tuổi đôi mươi…
Và đây là “lời tình” dành cho người mình yêu thương nhất “Em như hoa dẫn lối/ Thơm ngả đường anh đi”. Bởi, với Vũ Văn Thoan, “Em” như một tạo tác của trời trao, của duyên lành:
Như tự trời rớt xuống
Em rụng giữa ngày xanh
Chín vào trái thị trong anh
Bao nhiêu bí ẩn long lanh mỗi ngày.
Em trở thành “chiếc mỏ neo”, trở thành “dây buộc níu chiều bão giông”, để Vũ Văn Thoan - thi nhân thốt lời hẹn ước sâu nặng nghĩa tình:
Mấy mươi năm đã qua rồi
Mái nhà ta - những nụ cười em xây
Chông gai mấy độ vơi đầy
Vẫn vẹn tròn những tháng ngày yêu thương
Duyên lành xe tự gió sương
Kiếp sau dẫu cách mười phương cũng về.
Còn có thể viết nhiều nữa về Tuyển thơ này. Nhưng tôi xin phép dừng tại đây. Rất mong được bạn đọc yêu thơ đồng cảm và chia sẻ.