Hà nh trình tìm nơi vua Trần Nhân Tông băng hà 

Ngủ lại chùa Hồ Thiên một đêm, sớm hôm sau, tôi và  anh Tuấn “ người dẫn đường, tiếp tục cắt rừng nhằm hướng đỉnh Vây Rồng. Theo anh Tuấn, nếu đi liên tục thì mới kịp vử Trại Lốc, chứ cứ vừa đi vừa vạch vẽ từng lùm cây bụi cử tìm phế tích, thì có mà  cả tuần không đi hết được các di tích ở sườn Tây Yên Tử­ nà y. Anh Tuấn bảo: Chỗ nà o cũng bị giật mìn, bị đà o phá, đập nát như nhau mà  thôi, cổ vật quý hiếm đửu đã mất sạch sẽ cả rồi, nên có tìm hiểu nữa thì cũng chỉ có vậy mà  thôi.

Người dẫn đường và  phóng viên trên hà nh trình từ Hồ Thiên lên núi Vây Rồng.

Lời anh Tuấn thật đau lòng, khiến tôi chẳng còn hy vọng gì tìm được một di tích nguyên vẹn. Con đường từ núi Phật Sơn lên đỉnh Vây Rồng, nơi có am Ngọa Vân nổi tiếng, có rừng trúc Phật hoà ng Trần Nhân Tông hóa trong thế sư tử­ tọa khá dốc. Cuốc bộ đến bở hơi tai thì lên đến một đỉnh núi. Аỉnh núi nà y khá lạ, chả có cây cối gì, chỉ có những bãi cử và  những tảng đá khổng lồ xám xịt lô nhô cùng với gió thổi như bão. Anh Tuấn bảo, nơi nà y người dân gọi là  khu Аá Chồng.

Một góc núi Аá Chồng.

Аứng trên những tảng đá nặng cả trăm tấn ở khu Аá Chồng, có thể quan sát 3 hướng Аông, Tây, Nam với tầm nhìn rất rộng. Những ngà y trời trong xanh, có thể nhìn tới tận tỉnh Hải Dương và  rõ một một sườn Аông Yên Tử­ với thị xã Uông Bí dưới chân núi. Theo anh Tuấn, hồi các nhà  khoa học đà o bới ở khu vực nà y, anh cũng tò mò lên xem. Có nhà  khoa học nói với anh rằng, nơi đây từng là  một di tích lớn. Tôi nhìn quanh khu vực rộng mênh mang, chỉ thấy vương vãi một số tảng đá, chân đế, gạch ngói thời Trần, Lê, tuyệt nhiên chẳng còn dấu tích gì rõ rệt.

Từ núi Аá Chồng có thể quan sát được rất xa.

Sau nà y, đọc một số tà i liệu của nhà  khảo cổ Nguyễn Văn Anh (Viện Khảo cổ) mới biết rằng, khu vực Аá Chồng rộng mênh mông, hà ng chục ha, trên đỉnh một ngọn núi gọi là  Đèo Voi, từng là  khu vực đậm đặc các di tích. Các di tích phân bố kéo dà i từ chân núi lên đến đỉnh Аá Chồng cao 621m so với mực nước biển. Các kiến trúc bao gồm hồ nước, khu vườn tháp, khu trung tâm và  tịnh am. Khu vực nà y nằm trong quần thể Ngọa Vân am của sườn Tây Yên Tử­. Hiện tại, khu di tích khổng lồ, từng là  thắng địa bậc nhất Yên Tử­ nà y không còn dấu tích nà o rõ rệt, ngoà i hồ nước rộng 2ha trên đỉnh núi vẫn tồn tại hà ng triệu năm nay.

à”ng Thịnh bảo rằng, các di tích ở núi Аá Chồng đã bị phá sạch. 

Hồ nước là  nơi ông Thịnh lập cứ địa sinh sống. à”ng chủ gia trang trên đỉnh Yên Tử­ nà y trồng khoai môn, thả trâu bò, cá mú xuống hồ và  sống như một người rừng. Theo tà i liệu của nhà  khảo cổ Nguyễn Văn Anh, phía bử Tây Bắc của hồ nước, trên ngọn quả đồi từng là  một khu vườn mộ tháp có quy mô khá lớn. Tuy nhiên, ông Thịnh bảo, giử vườn mộ tháp ấy chỉ còn lại những tảng đá đổ vật ngang ngử­a. Bọn đà o trộm đồ cổ đã phá nát từ lâu rồi. Ngoà i vườn mộ tháp, thì khu vực Аá Chồng còn hà ng chục dấu vết di tích khác, gồm khu trung tâm, khu tịnh thất, vườn chùa, đặc biệt là  dấu vết các lò nung.

Như vậy, khu vực nà y ngoà i các di tích mộ tháp, am, chùa, còn là  khu vực công xưởng lớn, sản xuất các vật liệu kiến trúc phục vụ cho việc xây dựng hệ thống Ngọa Vân. Аứng ở khu vực Аá Chồng, nhìn vử hướng Аông, thấy có một ngọn núi mử ảo như bậc thang gồm 3 bậc. Nơi đó, trong chính sử­ ghi rằng, có một ngôi chùa mang tên Ba Bậc, nằm trên đường hà nh hương từ Tây sang Аông Yên Tử­ và  ngược lại. Tôi đã cuốc bộ dọc sườn đỉnh núi cheo leo, lên tận thượng nguồn suối Bạc và  suối Và ng, gọi là  Ngã Ba Mà i Dao để tận mắt ngôi chùa nổi tiếng, kết nối sườn Аông và  sườn Tây Yên Tử­. Tuy nhiên, thứ còn lại chỉ là  dấu vết các di vật. Ngôi chùa nổi tiếng khi xưa chỉ còn lại là  một nửn móng, gồm 3 lớp bó vỉa bằng đá cuội, cùng những chân tảng. Аạo tặc đã cơ bản phá xong ngôi chùa ngự trên lưng chừng dãy Yên Tử­ nà y.

Аỉnh Vây Rồng nhìn từ núi Аá Chồng.

Quay trở lại khu vực Аá Chồng, chúng tôi tiếp tục vạch rừng trúc mênh mang tìm những di chỉ khảo cổ ẩn hiện trong rừng già . 700 năm là  một khoảng thời gian rất dà i, đủ để những thân cây lớn lên, rồi đổ xuống nhiửu lần, tạo ra lớp mùn đất nhấn chìm những di tích quan trọng. Аây đó, bên con suối, hoặc chặt dây rừng lần theo những bậc đá rêu phong, tôi vẫn tìm thấy những dấu tích đổ nát của những am đá, những tháp đá, nửn cũ những công trình gạch đá 700 tuổi. Cả một thời đại huy hoà ng đã bị lãng quên, bị cử mọc bít lối một cách đau lòng. Vừa vạch trúc đi, tôi vừa tự hửi, không biết Аiửu Ngự giác hoà ng Trần Nhân Tông nằm chết ở đâu nếu không phải khu vực trúc ken dà y nà y? Chẳng có thứ cây gì mạnh mẽ như trúc. Hễ trúc đã mọc lên, thì đố cây gì sống được. Mặc dù có sức sống rất mãnh liệt, nhưng mỗi loà i trúc chỉ sống được ở một độ cao và  môi trường nhất định.

Một di tích còn khá nguyên vẹn của khu vực Ngọa Vân 3.

Suốt hai ngà y đi ròng rã, từ Аông sang Tây, rồi từ Tây sang Bắc, tôi thấy đây quả là  khu rừng trúc đẹp, với những thân trúc vừa phải, mọc ken đặc, mà  nhìn từ trên cao xuống, như mặt biển xanh nhấp nhô sóng khi những cơn gió núi thổi qua. Một thứ cảnh chỉ có thể tả bằng hai chữ: Tiên cảnh. Xuyên qua đại ngà n trúc tít hút, thì một không gian rộng lớn khá bằng phẳng hiện ra. Аó là  mửm một ngọn núi. Tại đây, vẫn còn dấu tích rõ rà ng của một tòa nhà  lớn. Xung quanh tòa nhà  chỉ còn lại 4 bức tường đá dà y là  hà ng loạt di chỉ, với những tảng đá chân cột thể hiện nơi đây từng là  những tòa ngang dãy dọc. Suốt hà nh trình dọc ngang Yên Tử­, có lẽ, đây là  một công trình mà  tôi thấy còn nguyên vẹn và  rõ rà ng nhất.

Rất nhiửu phiến đá chân tảng lớn còn sót lại ở Ngọa Vân 3.

Cho đến bây giử, chưa nhà  khoa học nà o dám khẳng định chính xác tên của quần thể di chỉ nà y. Nhà  khảo cổ Nguyễn Văn Anh cũng mới chỉ tạm gọi đây là  khu vực Ngọa Vân 3 mà  thôi. Theo đó, đây là  khu vực trung tâm của núi Vây Rồng, nằm ở độ cao trung bình 588m so với mặt nước biển. Аây là  khu vực có diện tích lớn nhất của khu Ngọa Vân và  là  điểm có mật độ di vật đậm đặc. Mặt nửn của khu vực rộng lớn nà y vẫn còn nguyên vẹn với hệ thống bó vỉa bằng đá gồm nhiửu cấp, cắt sâu và o sườn núi tạo thà nh bức tường vững chắc. Tòa nhà  bằng đá có mặt tiửn gồm 3 cử­a vòm cuốn, 4 hướng đửu có cử­a. Trên cử­a chính của tòa nhà  vẫn còn bức hoà nh phi đắp nổi hình chữ nhật, trong đử 3 chữ Hán là  Ngọa Vân tự. Hai cột ngoà i cùng có đôi câu đối, nhưng đã mử tịt, nên các nhà  khoa học cũng không thể đọc nổi.

Toà n cảnh khu vực Ngọa Vân 3, nơi từng có những di tích đồ sộ.

Tòa nhà  nà y chỉ mất phần mái, nên việc trùng tu rất khả thi. Việc bảo quản, giữ gìn tòa nhà  khửi sự phá hoại của những kẻ săn cổ vật là  việc rất cần thiết. Phía mặt tiửn của tòa nhà  là  một không gian rộng. Tại đây, rất nhiửu tảng kê chân cột khổng lồ , với đường kính u tròn lên tới gần 1 mét. Аiửu nà y chứng tử, nơi đây từng có những công trình rất đồ sộ, nguy nga. Theo nhà  khảo cổ Nguyễn Văn Anh, nơi đây có thể là  khu vực có quy mô lớn nhất của Ngọa Vân dưới thời Trần. Các nhà  khoa học đã tiến hà nh đà o thám sát trong khu vực, phát hiện vô số di vật thời Trần và  Lê. Những món đồ sà nh, gốm, sứ thu được khá nhiửu, mặc dù đạo tặc đã tà n phá di tích, đà o bới nham nhở khắp nơi trong suốt nhiửu năm ròng.

Còn tiếp...

vtc