Báu vật của là ng
Media - Ngày đăng : 11:44, 14/12/2011
Ở là ng thuần nông Siêu Quần, đi trên con đường nối với trung tâm xã Phong Bình, huyện Phong Điửn, tỉnh Thừa Thiên - Huế đâu đâu người ta cũng nhìn thấy những hà ng cây lộc vừng thẳng tăm tắp, xanh ngắt chạy dọc bử đê hay giữa cánh đồng lúa. Hà ng trăm cây hai tay ôm không xuể, cao hơn chục mét, vử xù xì đầy rêu mốc với hình thế rất đẹp như bao trọn cả là ng Siêu Quần.
Chuyện ngà i khai canh
à”ng Trần Thanh Hóa, trưởng là ng Siêu Quần, cho biết là ng có đến 5 hà ng lộc vừng với các tên gọi do ông cha đặt từ thời xa xưa: duồng (hà ng) Bạn, duồng Na, duồng Nọ, bà u Rộng, bà u Tranh. Số lượng cây lộc vừng lên đến hà ng ngà n, trong đó có khoảng 1.000 cây trên 500 năm tuổi, đường kính gần 0,5 m; cây nhử và i chục năm tuổi, đường kính khoảng 0,2 - 0,3 m thì đếm không xuể.
Một cây lộc vừng thuộc loại đại thụ ở cuối là ng Siêu Quần được người dân giữ gìn hà ng trăm năm nay
Người khai canh vùng đất nà y năm xưa đã biết Siêu Quần là nơi cồn bãi, nước bao xung quanh và năm nà o cũng bão lũ triửn miên nên trồng cây lộc vừng để bảo vệ là ng. à”ng nội, cha tôi và những người già trong là ng nói rằng tên của những duồng lộc vừng là do người xưa đặt và tồn tại đến bây giử. Đó là báu vật của tổ tiên để lại cho chúng tôi - ông Hóa cho biết.
Một câu chuyện luôn được người dân là ng Siêu Quần truyửn miệng là việc ngà i khai canh kêu gọi người dân trồng lộc vừng. Cách đây trên 500 năm, ngà i khai canh đã khuyến khích người dân trong là ng ai trồng được nhiửu lộc vừng sẽ được thưởng gạo, thưởng áo. Dân là ng đua nhau đi trồng nhưng chỉ được ngà i thưởng gạo, còn áo thì chử mãi chẳng thấy.
Đến một thời gian lâu sau, và o một ngà y mùa đông lạnh giá, người dân ra khửi là ng cà y cấy và không chịu nổi những cơn rét buốt xương nhưng khi trở vử thì cảm thấy rất ấm áp. Từ đó, người dân mới hiểu ra rằng cái áo mà ngà i khai canh treo thưởng chính là những duồng lộc vừng nay đã tốt tươi.
Chở che, cứu đói
Trong ký ức tuổi thơ của bà Nguyễn Thị Mùng (83 tuổi, mẹ ông Hóa) là những chuỗi ngà y gắn bó với cây lộc vừng. Bà Mùng kể: Hồi đó, cứ mỗi lần ra đồng thả trâu xong là lũ trẻ chúng tôi tìm đến những cây lộc vừng để chơi đùa. Có hôm mải chơi mà quên vử nhà , chúng tôi nghỉ trưa ngay dưới gốc cây. Còn đến mùa thi cử thì lũ học trò cả là ng dắt nhau ra đó học bà i.
Đi gần hết cuộc đời, bà Mùng chứng kiến không biết bao nhiêu cây lộc vừng già cỗi lụi tà n để nhường chỗ cho các cây non vươn mầm sự sống. Qua nhiửu cuộc chiến tranh và biết bao mùa bão lũ, bà Mùng cùng người dân Siêu Quần đã thấy được tầm quan trọng của cây lộc vừng và họ cà ng khâm phục vử sự tính toán tà i tình của ông cha.
Và o thời chống Pháp, dưới những tán lộc vừng là những căn hầm bí mật của các chiến sĩ cách mạng ẩn nấp để kháng chiến. Còn và o thời chống Mử¹, là ng Siêu Quần tập trung nhiửu đơn vị bộ đội, dân quân du kích, họ chiến đấu dưới sự che chở của cây lộc vừng. Dù quân đội Mử¹ không biết bao lần ném bom, tưới xăng đốt nhưng cây lộc vừng vẫn vươn lên sống mãnh liệt.
Không những che chở cho là ng, lộc vừng đã cứu đói cho người dân Siêu Quần và o những ngà y giáp hạt. Bà Mùng kể rằng và o thời chiến tranh, người dân Siêu Quần không thể sản xuất, nhà cửa thường xuyên bị giặc đốt. Gạo thà nh tro, khoai sắn không có, người dân Siêu Quần ra rừng lộc vừng ngắt lá non vử phơi qua nắng nhai sống hoặc nấu canh ăn tạm qua ngà y. Tôi có 6 người con, chồng chết sớm vì giặc Mử¹ giết hại, nhử cây lộc vừng mà con cái tôi sống sót qua những tháng ngà y bom đạn chiến tranh - bà Mùng tự hà o.
Dẫn chúng tôi đi xem những duồng cây lộc vừng, ông Nguyễn Văn Thuận không ngớt lời ca ngợi vử báu vật của là ng. Nếu là ng Siêu Quần ni không có lộc vừng thì chắc không thể chịu nổi với gió bão được, nhà cửa e không đứng vững mô - ông Thuận khẳng định.
à”ng Thuận cho biết năm 1985, cơn bão Cecil đổ bộ và o tỉnh Thừa Thiên “ Huế rất mạnh. Dù nhiửu ngôi là ng xung quanh bị bão tà n phá tan hoang nhưng là ng Siêu Quần được lộc vừng chở che nên không hử hấn gì. Năm 1999, cơn lũ lịch sử khiến nước sông à” Lâu dâng cao nhấn chìm tới nóc, nhiửu căn nhà bị sập khi nước chưa rút. Trong sự nguy nan, cây lộc vừng trở thà nh chỗ trú ngụ cho người dân để chử lực lượng cứu hộ tới ứng cứu. Cũng và o cơn lũ đó, có rất nhiửu người dân ở thôn Vĩnh An, xã Phong Bình bị nước cuốn trôi nhưng may mắn dạt và o những rừng cây lộc vừng nên được người là ng Siêu Quần cứu sống “ ông Thuận nhớ lại.
Là ng triệu phú
Vì lẽ đó, dù là ng Siêu Quần hiện còn có gần 70 hộ nghèo và cận nghèo, chiếm gần 45% tổng số hộ của là ng nhưng không ai muốn bán báu vật đi để cuộc sống bớt khó khăn. à”ng Hóa nhẩm tính: Một cây lộc vừng có giá thấp nhất cũng 20 triệu đồng, cao thì cả 100 triệu, nếu bán đi thì người nà o của là ng ni cũng sẽ trở thà nh triệu phú. Là ng sẽ có rất nhiửu tiửn để là m đủ thứ việc nhưng chúng tôi quyết giữ nguyên vẹn báu vật của ông cha cho đời con cháu, là giữ chiếc áo cho là ng, mất lộc vừng thì là ng cũng mất.
Để bảo vệ được lộc vừng, từ xưa, Siêu Quần đã có tục lệ nếu ai chặt phá dù một cây cũng bị cả là ng bắt phạt nhốt một ngà y, đến khi người nhà ra bảo lãnh mới được thả. Chưa hết, người vi phạm phải soạn một mâm cau, trầu, rượu đưa ra trình là ng để nhận tội và mong là ng tha thứ. Còn từ năm 2003, trong hương ước của là ng cũng đã quy định rằng người nà o ở Siêu Quần chặt phá, bán trộm lộc vừng mà bị là ng bắt được thì ngoà i hình phạt theo pháp luật quy định còn phải có mâm cau, trầu, rượu đến đình là ng xin lỗi.
Và o năm 2007 trở lại đây, nhiửu người lạ tới săm soi rừng lộc vừng của là ng Siêu Quần, không mua được thì những người nà y tìm cách bứng trộm. Để đối phó với nạn trộm lộc vừng, Siêu Quần đã lập ra đội tuần tra bảo vệ và o ban đêm với trụ cột chính là các cán bộ là ng. Nhưng để đối phó với bọn trộm xảo quyệt, đầy tinh vi thì việc bảo vệ thà nh công như ngà y hôm nay của là ng là nhử và o người dân. Chúng tôi thường tuyên truyửn bảo vệ lộc vừng tại các cuộc họp chi bộ, họp dân, và o các buổi sinh hoạt của các hội người cao tuổi, thanh niên, phụ nữ. Ngay cả trẻ em cũng có nhận thức rất cao trong việc nà y “ ông Hóa cho biết.
Theo quy định của là ng, chỉ những cây bị gió bão đánh bật gốc mới được bán. Tuy nhiên, muốn bán thì Siêu Quần phải tổ chức họp dân, công khai người mua và tất cả số tiửn bán được phải sử dụng và o lợi ích của toà n dân là ng. Sau khi bán, là ng còn là m một mâm lễ gồm cau, trầu, rượu đến cúng tại gốc cây đó và trồng lại một cây khác.