Chuyện ở Ba Vì: Cả là ng mang giấc mộng đại gia

Chu Quyến (Chu Minh, Ba Vì, Hà  Nội) nằm bên sông Hồng. Tiếng máy hút cát xình xịch, tiếng đe búa đóng tà u, tiếng động cơ máy xúc, xe tải, công nông... hỗn độn, đinh tai nhức óc, cứ như một công xưởng lớn. Tôi ghé thăm cơ ngơi của anh Hải, người có mười mấy năm bôn ba ngược xuôi theo đuổi giấc mộng và ng.

Theo anh Hải, trước kia dân Chu Quyến khá giả lắm, cả là ng buôn gỗ lậu từ các tỉnh miửn núi như Sơn La, Phú Thọ, Lai Châu, Tuyên Quang, Yên Bái... Gỗ từ Chu Quyến được chuyển đi các vùng khác. Bãi sông bên là ng Chu Quyến như một bến cảng trung chuyển. Nhà  nhà  buôn gỗ, người người buôn gỗ.

Những bộ phận của thuyửn đãi và ng để trên đường là ng Chu Quyến.

Thế nhưng, năm 1989, Nhà  nước đóng cử­a rừng, nghử vận chuyển, buôn lậu gỗ bị ghép và o dạng tội phạm hình sự, người dân Chu Quyến sinh ra thất nghiệp. Cả là ng đói dà i cổ, thanh niên trai tráng bử là ng lang bạt khắp nơi. Thế rồi, một ngà y Аỗ Trung Hải, vác vử 3kg và ng ròng khiến người dân lóa mắt. Khát vọng là m già u hừng hực cháy trong lòng những chà ng trẻ trong là ng. Аể khai thác và ng dưới sông, công cụ quan trọng nhất là  thuyửn chuyên dụng, mà  việc đóng một con thuyửn là  điửu không khó gì với dân đóng thuyửn chuyên nghiệp Chu Quyến.

Một xưởng đóng thuyửn đãi và ng rất lớn ở xã Chu Minh, cung cấp cho người Chu Quyến.

Chu Quyến còn có hẳn một ông vua đóng tà u Nguyễn Bá Khoa. Xưởng đóng tà u của anh Khoa nằm ngay bử đê của thôn. Những con tà u trọng tải cỡ vạn tấn là  điửu đơn giản với Khoa. Khoa đã cùng Hải và  một và i anh em ở thôn khăn gói quả mướp dong tuyửn sang tận Trung Quốc để mua một con thuyửn đãi và ng vử là m mẫu. Ngà y cũng như đêm, đám thợ miệt mà i nghiên cứu, chế tác. Thuyửn đãi và ng khá đặc biệt, gồm bốn khoang ghép lại thà nh hai con thuyửn riêng biệt, song được cột chặt lại với nhau, có chiửu dà i khoảng 20 mét, chiửu rộng độ 4 mét.

Ròng rọc cùng những chiếc gầu sẽ múc cát sửi lẫn và ng từ đáy sông lên.

Cát sửi trôi qua máng, hạt và ng sẽ đọng lại.

Một bên đặt chiếc máy nổ hà ng ngà n mã lực, một bên dà nh cho đám thợ là m công việc xả nước, xối cát, đãi và ng. Phía giữa hai con thuyửn là  một khoảng trống. Ròng rọc được gắn những chiếc gầu (họ gọi là  xẻng) lớn quay tròn kéo cát sửi và  và ng từ đáy sông lên. 5 chiếc thuyửn đầu tiên hạ thủy, đó là  ngà y đáng nhớ với dân Chu Quyến. Hai chục thanh niên, trong đó Hải đứng đầu đã cùng anh em ngược sông Hồng tiến vử hướng Phú Thọ, Yên Bái, Là o Cai, rồi tửa đi các dòng sông nhánh.

Những dòng sông dữ dằn ẩn chứa trong mình biết bao của cải. Mới ngà y đầu ra quân mà  anh em đã trúng lớn. Sau hai tháng thử­ nghiệm, họ đã đem vử là ng và i kg và ng cám.

Thuyửn đãi và ng đã hoà n thiện, đang để bên đường ở Chu Quyến.

Cả thôn điên cuồng với giấc mộng và ng. Họ đổ xô đi đóng thuyửn, sắm máy. Người nà o có tiửn thì đóng thuyửn rồi thuê thợ hoặc kéo cả gia đình ngược sông. Những gia đình vốn mửng thì góp tiửn mua chung. Người không có tiửn thì mang sổ đử đi cắm ngân hà ng. Mỗi chiếc thuyửn giá độ 300-500 triệu đồng, thậm chí cả tỷ đồng, tùy chất lượng, tính năng và  độ lớn. Mỗi chuyến đi đửu có tổ chức, người đứng đầu.

Trước khi khai thác, các thợ và ng Chu Quyến phải là m luật với địa phương và  đám đầu gấu của vùng đất đó. Dân Chu Quyến đi đến đâu thì ở đó nhất định có và ng. Nói như một người dân thì... ngử­i nước thấy và ng(?!). Những bãi và ng lớn mà  người dân Chu Quyến in dấu chân như Bắc Uân, Bản Xe, Bãi 27, rồi Hát Dọ... ở tận Lai Châu, Sơn La. Và ng hết, họ lại kéo nhau ngược lên phía Bắc, phía Tây, phía Аông.

Thuyửn đãi và ng trên các dòng sông chủ yếu là  của người Chu Quyến.

Dòng sông Lô, sông Gâm, sông Аuống, sông Аà , sông Mã... nơi đâu cũng in dấu chân người Chu Quyến. Họ dong thuyửn đến tận thượng nguồn sông Аà , rẽ và o các nhánh sông suối giáp biên giới Trung Quốc để khai thác. Có những địa danh họ đặt chân tới thuộc huyện Mường Nhé (Аiện Biên), cánh quê tới 600km.

Những đội tà u đi xa như thế thường rất ít khi vử, có khi và i năm mới vử một lần. Mùa lũ, họ neo thuyửn và o một bến nà o đó và  tạm ngừng công việc khai thác. Аội tà u khai thác ở sông Hồng thì vử quê nghỉ ngơi, tránh lũ và  tranh thủ sử­a sang cho chuyến đi sau. Mỗi năm họ thường nghỉ hai hoặc 3 tháng lũ, từ tháng 6 đến tháng 8.

Và o mùa lũ, những con thuyửn đãi và ng neo đậu ở nơi an toà n. Ảnh chụp trên sông Đà  đoạn Quử³nh Nhai, Sơn La.

Hiện tại, ở sông Hồng và  các nhánh có khoảng 100 chiếc thuyửn khai thác và ng của dân Chu Quyến và  độ 100 chiếc nữa đang rong ruổi ở Sơn La, một số và o tận trong Huế, Quảng Nam tìm miửn đất hứa. Như vậy, cả thôn Chu Quyến có hơn 200 chiếc thuyửn cùng với khoảng 600 con người kể cả già  trẻ, gái trai đang lang bạt kử³ hồ nơi thượng nguồn các dòng sông hung dữ.

Trong những chuyến ngược sông Đà  xa xôi vùng cực Bắc, hễ thấy chiếc thuyửn đãi và ng nà o lênh đênh trên sông, tôi ghé và o hửi, thì đửu nhận được thông tin rằng, họ chính là  người Chu Quyến. Không kể ngà y đêm, trên những dòng sông ấy tiếng máy nổ xình xịch, tiếng nước xối à o à o, những bóng người nghiêng ngả chắt chiu từng hạt và ng nuôi mộng già u sang.

Một con thuyửn đãi và ng của người Chu Quyến đang khai thác trên sông Bứa, đoạn qua huyện Thanh Sơn, Phú Thọ.

Cát được xúc lên từ độ sâu 5 - 20 mét đổ lên tà u và  được vòi nước rử­a trôi qua máng. Những hạt và ng có khối lượng riêng nặng đọng lại nơi đáy máng, cát sửi trôi xuống sông. Cứ như thế, mỗi ngà y một con thuyửn với và i con người lại rử­a trôi hà ng ngà n khối cát sửi mong giữ lại được và i chỉ và ng. Ngà y nà o vớ được mử lộ thiên kiếm và i cây ngon ơ, song cũng có nhiửu ngà y chỉ được và i phân thì không bõ tiửn dầu. Và ng ngà y một ít, giấc mộng ngà y một xa, người dân Chu Quyến lại dong thuyửn đến những chân trời mới. Hải nói với tôi rằng: Người Chu Quyến như những gã giang hồ đầy mơ mộng, lãng mạn và  phiêu lưu, chừng nà o chưa hết và ng, chưa vỡ mộng thì người Chu Quyến chưa chùn bước, dừng chân.

Hải là  người nhìn thấy nghử và ng bạc bẽo nên rút lui sớm tìm hướng là m ăn khác và  bây giử đã khá yên vị ở chức giám đốc công ty khai thác cát, là m ăn chắc chắn và  ổn định hơn nhiửu.

Những con thuyửn đãi và ng tiếp tục được đóng, được cẩu lên ô tô...

Hải là  người bản lĩnh nên sớm nhận ra kết cục của những giấc mơ và ng. Mấy cân và ng đủ để đóng con tà u trọng tải ngà n khối cát và  một hệ thống ròng rọc kéo cát từ tà u lên bãi. Mấy ai có được ý nghĩ sáng suốt như Hải. Có và ng thì ăn chơi, những cuộc ăn chơi của dân đà o và ng kinh khủng thì phải biết.

Theo cái cách Hải thống kê thì từ năm 92 đến nay người dân chu Quyến đã đà o được cả chục tấn và ng, song và ng chẳng thấy đâu mà  chỉ thấy đói nghèo mãi đeo đẳng, rồi nghiện ngập, AIDS như cơn lốc trà n vử. Hải lý giải: Con người không có tri thức nên không biết chuyển hoá và ng thà nh những thứ có giá trị. Nếu dân Chu Quyến biết tích cóp thì chẳng có là ng nà o ở Xứ Аoà i già u bằng được. Quả thực tìm ra người Chu Quyến nà o học hết đại học thật hiếm. Hơn chục tuổi là  nghỉ học theo những con thuyửn ngược xuôi bươn bả quên ngà y tháng. Chưa đủ sức khửe thì phục vụ cơm nước hoặc là m những việc vặt. Những đứa trẻ muốn đi học cũng chẳng đi được. Bố mẹ chúng đửu lênh đênh, phiêu bạt, có khi cả năm không vử thì lấy ai kèm cặp, nuôi dườ¡ng, dạy dỗ.

Thuyửn đãi và ng được ô tô chở lên miửn núi để người Chu Quyến tiếp tục theo đuổi giấc mộng và ng.

Những ngôi nhà  cao tầng to vật vã là  của những tay trúng mánh lại biết chắt chiu, quý trọng hạt và ng. Số đó trong là ng đếm trên đầu ngón tay. Hầu hết toà n là  những ngôi nhà  ngói, nhà  rạ xiêu vẹo do đà o và ng không trúng hoặc trúng và ng song phá phách hết. Cuộc sống lang bạt nay đây mai đó, lại không có tri thức thì chuyện sa ngã và o thói ăn chơi sa đọa rồi hút chích là  điửu khó tránh khửi. Lúc trúng và ng thì ăn chơi tẹt ga, không trúng thì ăn và o hao mòn máy móc. Mỗi ngà y con tà u phải kéo lên thuyửn hà ng ngà n khối cát nên máy móc rất nhanh hửng, độ rung lớn cũng là m thuyửn nhanh tà n.

Theo sự tính toán của Hải thì tà u xịn cũng chỉ sử­ dụng được và i năm là  thà nh đống sắt vụn. Thế nhưng, trong hai năm đó phải tiêu tốn chừng 700 triệu đến 1 tỷ tiửn sử­a chữa, nâng cấp, đấy là  chưa kể tiửn xăng dầu. Chi phí lớn mà  và ng không khai thác được thì vỡ nợ là  cái chắc. Chu Quyến có đến và i chục thanh niên nghiện ngập, hút chích. Аám thanh niên nà y đửu là  dân từng đi đà o, đãi và ng song dính và o hê-rô-in nên phải bán thuyửn vử quê. Và  họ đã trở thà nh gánh nặng cho vùng quê nà y.

Mới đây, một số thuyửn của dân Chu Quyến đã trúng bưởng và ng ở thượng nguồn sông Mã và  sông Lam, họ đem vử hà ng chục kg và ng khiến người dân lại xôn xao với giấc mộng. Từ đầu năm, thôn đã đóng thêm hà ng chục chiến thuyửn. Những chiếc thuyửn nà y đửu to gấp đôi những chiếc thuyửn cũ và  có giá cả tỉ bạc. Canh bạc với và ng của người dân Chu Quyến lại thêm phần gay cấn...

vtc