Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan: Là m dân mới được nghe thật lòng
Tin tức - Ngày đăng : 21:09, 11/07/2012
Cũng giống như bất kử³ người dân nà o, tôi luôn trăn trở với công việc của đất nước và tha thiết mong muốn nước nhà ngà y cà ng phát triển. Hiện nay nước ta đang phải đối mặt với không ít khó khăn thách thức, đứng trước những bước ngoặt mới, có bình tâm được không? Hơn thế nữa, thế giới đang thay đổi rất nhanh chóng, sâu rộng, vậy VN sẽ định vị như thế nà o, là m sao có thể thử ơ được? Các phương tiện thông tin đại chúng là nơi có thể bộc bạch những điửu mình bức xúc nhất với hi vọng đông đảo độc giả, khán giả chia sẻ và những người cần biết sẽ biết thêm một luồng suy nghĩ nữa.
Tôi chọn con đường là m người tự do 
* Sau khi rời ghế lãnh đạo, nhiửu chính khách thường tham gia các hội nghử nghiệp, còn ông thì sao?
- Tôi chọn con đường là m người tự do. Nhiửu hội, trường, viện, các doanh nghiệp trong và cả ngoà i nước có mời tôi tham gia hoặc là m cố vấn nhưng tôi đửu từ chối và trả lời vui rằng không có gì để được vấn và không dại gì mà cố.
Thật ra tôi không muốn bị rà ng buộc, vả lại thông tin, kiến thức cũng cạn dần, khó bử góp phần thực chất được. Ngay việc tham gia hội thảo, diễn đà n, tôi cũng chỉ chọn cái nà o thấy mình thật sự có thể đóng góp được mới tham gia. Tôi dà nh nhiửu thời gian đi giảng bà i ở Học viện Ngoại giao và một số lớp, trường khác để truyửn lại kiến thức và kinh nghiệm của mình cho các thế hệ sau, đồng thời cũng buộc trí não không lão hóa quá nhanh.
Điửu vui nhất là qua các hoạt động đó cảm nhận được niửm hứng thú, không khí đối thoại cởi mở và sôi nổi của các sinh viên.
* So với thời kử³ ông tham gia lãnh đạo Chính phủ, dường như hiện nay ông đã có suy nghĩ thoáng hơn?
- Vạn vật biến động không ngừng. Thời điểm tôi là m trong Chính phủ chưa vấp phải lạm phát cao, sự phát triển kinh tế tuy ẩn chứa nhiửu khiếm khuyết nhưng tương đối ổn định, nay tình hình có khác. Chúng ta đang chứng kiến nhiửu sự đổi thay khách quan cả ở trong lẫn ngoà i nước, nhận thức con người cũng không đứng yên, có thể trước kia chỉ nhận thức được đến đó thôi, nay nhận thức rõ thêm. Vả lại trước kia là m quan, dù muốn hay không người dân cũng khó bộc bạch hết nỗi lòng với mình nên không thể biết hết được.
Khi vử là m dân, có thể tiếp xúc với nhiửu tầng lớp xã hội khác nhau nên nghe được tiếng nói thật lòng. Có ba yếu tố khách quan như vậy chứ không phải khi vử nghỉ rồi thì đổi gió, đổi cử gì đâu.
* Xin được hửi thật: Mọi người đã nói với ông điửu gì vử những vấn đử quốc kế dân sinh hiện nay? Có điửu gì vử bộ máy quản lý hà nh chính các cấp mà trước đây ông chưa được nghe?
- Là m sao kể hết được, ai ai cũng ta thán vử khó khăn đời sống và là m ăn, đâu cũng không hà i lòng vử nạn tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mà gay gắt nhất là sự thất thoát khủng ở một số tập đoà n nhà nước. Gặp bà con trồng nhãn lồng nghe than rằng thu hoạch xong chẳng lãi lời là bao, những người lái taxi kêu giá xăng cao và đi đâu cũng cấm đoán, doanh nghiệp kêu trời vử lãi suất ngân hà ng, thanh niên chất vấn vử công ăn việc là m nếu không có quan hệ... Phần nhiửu chẳng quan tâm mấy đến các câu chuyện cao siêu vử sự ổn định vĩ mô, tăng trưởng hợp lý.
Còn vử bộ máy hà nh chính thì nhiửu người ta thán rằng có những việc không thấy bà n tay quản lý của chính quyửn địa phương đâu, nhưng nếu người dân cần cái gì thì lại phải qua nhiửu bà n tay. Vẫn tình trạng nhà ta ta cứ xây, ông quy tắc có xuất hiện thì chỉ cần là m việc là xong, nắp cống mất gần hết, hè đường thì được các ông phường cho thuê là m bãi đỗ xe cả...
Có khi chỉ vì một thủ tục hà nh chính đơn giản nhưng người dân rất vất vả, bị hà nh hạ. Tôi có bà bạn học, ông chồng là đại tá quân đội chẳng may qua đời mà không khai tử được chỉ vì phường bảo hết tử khai tử rồi. Lúc bấy giử Phó chủ tịch Quốc hội Đặng Quân Thụy từng là bạn chiến đấu tới thăm biết chuyện bèn truy thì lại được giải quyết! Đó, những chuyện không thể tin được vẫn diễn ra hằng ngà y, là m người dân rất bức xúc.
Khen hay chê là chuyện bình thường
* Đọc các bà i viết của ông, dễ dà ng cảm nhận được người viết đang rất nóng lòng trước những bộn bử của đất nước hôm nay?
- Bức xúc lắm mới viết chứ. Viết ra chưa biết độc giả đón nhận thế nà o nhưng ít nhất cũng nói lên được tâm tư của mình. Tất nhiên tôi không bao giử đặt mình và o tâm thế người ngoà i cuộc để nói. Năm ngoái tôi có viết bà i vử vấn đử đầu tư công, đử cập tình trạng đầu tư theo phong trà o.
Trước khi phân tích căn nguyên của vấn đử và gợi ý giải pháp, tôi đã bộc bạch rằng: Viết bà i nà y, tôi không nghĩ mình là người ngoà i cuộc mà phần nà o đó còn là một tội đồ, vì từng tham gia điửu hà nh Chính phủ nhưng bản thân chưa nhận thức được đầy đủ tình hình và chưa đóng góp hữu hiệu và o việc hạn chế, ngăn chặn tình trạng hao công tốn của đó.
* Vậy khi được nghe nói thật thì ông thường xử lý thông tin như thế nà o để đưa và o bà i viết của mình?
- Tôi thường cố thẩm định xem những điửu người ta nói là cá biệt hay phổ biến rồi đối chiếu với các văn kiện xem có khớp không, sau đó nêu ý kiến đử xuất tại các cuộc hội thảo, họp hà nh và nếu tiện thì viết bà i.
* Với những bà i viết của mình mà được xuất phát từ suy tư của người dân bình thường, ông thấy độc giả đón nhận và phản hồi như thế nà o?
- Thật khó tự đánh giá, vả lại bạn đọc ở khắp mọi nơi, là m sao mình biết được hết? Tuy nhiên cũng có những ý được hưởng ứng như vấn đử vử đầu tư theo phong trà o, tái cấu trúc kinh tế, sử dụng nhân tà i, nhiệt huyết và sự tỉnh táo trong quan hệ quốc tế, trong ngoại giao khó có được chuyện hậu sinh khả úy... Nhiửu người đã trực tiếp gặp, bà y tử đồng tình, còn những người không tán thà nh chắc không ít nhưng có lẽ thấy tế nhị nên không nói thẳng với mình.
* à”ng nghĩ sao nếu có độc giả chê bà i viết của nhà báo Vũ Khoan?
- Điửu đó là rất bình thường, không như vậy mới lạ! Ngay trong gia đình cũng ít khi đồng thuận hoà n toà n nữa là trong xã hội.
Tôi chỉ xin hai điửu: Một là , tôi không phải là nhà báo, những bà i viết chỉ là bộc bạch ý kiến bạn đọc mà thôi, có chê trách gì xin không lấy thước đo áp dụng với nhà báo; còn những ý kiến chia sẻ có người đồng tình, có người không là lẽ tự nhiên. Hai là , xin không gắn với các cương vị cũ của tôi, nay tôi chỉ là thường dân, hãy suy xét như ý kiến của một người dân.
* Theo ông, đâu là nguyên nhân chính khiến những bức xúc trong xã hội từ chuyện lớn đến chuyện nhử chậm được giải quyết?
- Cơ chế trách nhiệm không rõ. Cái gì cũng đổ cho người khác và ai là m gì cũng chả là m sao. Cái đó mà không giải quyết được thì bộ máy sẽ còn như thế. Bao giử người cán bộ, công chức ý thức thật sự rằng người dân đóng thuế để nuôi anh, giao cho anh là m nhiệm vụ đó mà anh không hoà n thà nh thì phải bị nghiêm trị, nếu chỉ kiểm điểm, rút kinh ngiệm chung chung thì chẳng bao giử lập lại được trật tự trong bộ máy.
* Là m thế nà o để sửa đổi được cơ chế trách nhiệm?
- Cơ chế do con người là m ra, tất cả đửu trong tay chúng ta, vấn đử là có quyết tâm chính trị để là m không. Tôi thấy Quốc hội lần nà y có cái rất hay là xem xét việc bử phiếu tín nhiệm hằng năm đối với những người được Quốc hội bầu và phê chuẩn. Việc nà y rất đáng được hoan nghênh, nếu là m được thì buộc cán bộ ngay ở cấp cao phải tăng cường trách nhiệm hơn nữa trong công việc chung, từ đó tạo ra sự chuyển động tích cực của toà n bộ hệ thống.