Hoài niệm về tết Trung thu xưa
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 11:43, 27/09/2012
Nhớ vử tết Trung thu xưa của Hà thành, cụ Phạm Văn Bửu (ngõ 262A, Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết, mỗi dịp Trung thu vử, gia đình nà o cũng tự là m đồ chơi trống bửi, là m đèn con thử, đèn ông sao, đèn kéo quân..., rồi tặng cho con, cháu.
Đêm Trung thu, đám trẻ tập trung tại sân nhà văn hóa, bà y cỗ trông trăng, ăn bánh nướng, bánh dẻo, sau đó, chơi những trò chơi dân gian như ô ăn quan, kéo co, đánh quay, cướp cử, nhảy dây, đánh khăng, cà kheo, ném còn, vẽ mặt nạ. Đợi đúng lúc trăng lên cao, sáng rõ nhất, trẻ em sẽ múa lân, hát và ngắm trăng phá cỗ rồi đi rước đèn Trung thu khắp các ngả đường.
Theo cụ Bửu, dịp Trung thu xưa, đồ chơi hầu hết được là m bằng những vật dụng đơn giản, dễ kiếm chứ không mà u mè, sang trọng, hiện đại như bây giử. Những lon bia rạch và i đường rồi ép xuống theo chiửu dọc thà nh lồng đèn, rồi lon sữa bò đục lỗ gắn và o một cái cây đẩy đi. Đèn ông sao, mặt nạ thì được là m bằng tre, gốm với đủ hình dáng, kích cỡ, mà u sắc. Tuy không sang trọng nhưng bọn trẻ con vẫn thích thú.
Tò he và đèn ông sao là một trong những đồ chơi truyửn thống trong đêm trung thu
Bà Nguyễn Thị Ngọc Nga (50 tuổi, phố Hà ng Buồm, Hà Nội) kể lại: "Phong tục, tập quán, nét văn hóa của Trung thu Thủ đô xưa khác bây giử nhiửu lắm. Mấy năm nay, dịp Trung thu, đưa đứa cháu gái qua phố Hà ng Mã (Hà Nội), không khí tấp nập, đồ chơi Trung thu bà y la liệt song tìm mửi mắt cũng chẳng thấy bóng dáng đồ chơi dân gian, thay và o đó là những đồ ngoại quốc xanh đử như súng ống, siêu nhân, bắn nhau chí chóe".
"Và o tết Trung thu, những mâm quả bà y ban thử đêm trăng rằm, tà u thủy, loại đồ chơi được nhiửu trẻ em ngà y xưa ưa thích rồi mặt nạ nặn từ đất, đèn ông sao, là m đèn tôm cá, xe đạp và tò he truyửn thống thường là thứ không thể thiếu. Thế nhưng, mấy đứa cháu bây giử được bố mẹ đưa đi công viên, và o nhà hà ng ăn món Tây, chơi các trò chơi hiện đại có thu tiửn. Tôi đồng ý rằng hiện nay đất chật, người đông, muốn có sân chơi để các cháu chơi những trò dân gian không phải dễ nhưng các nhà văn hóa hoà n toà n có thể là m được, bà Nga than thở.
Trao đổi với PV Người đưa tin, PGS.TS Lê Quý Đức (Viện Văn hóa Phát triển, Học viện Chính trị - Hà nh chính Quốc gia Hồ Chí Minh) cho rằng, việc hô hà o gìn giữ trò chơi dân gian không thể nói rồi để đó mà phải đi kèm hà nh động thiết thực.
Hiện nay, số nghệ nhân là m đồ chơi dân gian còn khá ít, số hậu thế học nghử, truyửn nghử hiếm hoi, nguy cơ nhiửu trò chơi dân gian trong tết Trung thu mất vĩnh viễn là rất cao. Đại diện các nhà văn hóa cần quan tâm, động viên, khích lệ và hỗ trợ các nghệ nhân truyửn nghử cho lớp trẻ.
Dịp Trung thu, hãy cho các bé hóa trang thà nh các nhân vật truyửn thống như chú Cuội, chị Hằng, thử ngọc. Cho các bé rước đèn ông sao quanh phố, trông trăng và giảng giải để các bé hiểu nghĩa của trông trăng là gì, hiểu ý nghĩa của trò chơi dân gian dịp Trung thu, bà y cỗ Trung thu, hát trống quân.
Nếu là m được điửu đó thì sẽ không bị đi chệch ra khửi quử¹ đạo của khẩu hiệu xây dựng và phát triển nửn văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Cũng theo PGS.TS Lê Quý Đức, chương trình giáo dục của nhà trường quá nặng là m cho trẻ còn rất ít thời gian chơi. Dưới tác động của đô thị hóa, không gian của trò chơi dân gian bị thu hẹp và thay và o đó là các loại hình trò chơi hiện đại mang nặng tính cá nhân.
Qua trò chơi, mối quan hệ giữa các thế hệ trong từng gia đình, giữa cá nhân và cộng đồng, giữa cộng đồng với xã hội cà ng thêm thắt chặt. "Sẽ thật là có lỗi nếu như chúng ta không biết dạy cho trẻ những trò chơi dân gian", ông Đức nhận xét.
"Mỗi dịp tết Trung thu vử, tuy đã ở độ tuổi thất thập cổ lai hy nhưng các bạn già chúng tôi vẫn thường hoà i niệm vử những trò chơi dân gian cổ xưa, truyửn thống rồi nuối tiếc. Những trò chơi đó, câu hát đồng dao và cả những lời hát ru của bà , của mẹ lẽ ra phải theo đám trẻ suốt cuộc đời nhưng giử đến cả bố mẹ chúng cũng chẳng còn quan tâm", cụ Viễn (Hà ng Mã, Hà Nội) chia sẻ.