Những cú lừa chấn động giới khoa học
Danh thắng & Di tích Hà Nội - Ngày đăng : 20:22, 23/10/2012
|
Nhà khoa học Hà n Quốc Hwang Woo-suk từng được tôn vinh là "anh hùng dân tộc" trước khi bị phát hiện hà nh vi gian lận trong nghiên cứu vử tế bà o gốc. Ảnh: Nature. |
Ferric Fang, giáo sư y khoa thực nghiệm và vi trùng học Đại học Washington tại Mử¹, cùng nhiửu chuyên gia đã rà soát 25 triệu bà i báo nghiên cứu được công bố từ thập niên 40 thế kỷ trước từ 56 quốc gia để tìm hiểu hiện tượng gian lận trong khoa học. Họ nhận thấy, trong số 2.000 bà i báo khoa học được xuất bản từ năm 1997 bị hủy bử, có đến 866 đử tà i bị cáo buộc là lừa đảo và 201 đử tà i khác là ăn cắp, số còn lại bị loại do sai sót hay trùng lặp với nghiên cứu khác.
Tần suất các công trình có gian lận tăng theo thời gian, cụ thể là con số những vụ bị hủy bử do lừa bịp hay ăn cắp tăng gấp 10 lần trong vòng 35 năm qua. Khoảng 75% đử tà i bị coi là lừa bịp có nguồn gốc từ các phòng thí nghiệm ở Mử¹, Đức, Nhật Bản và Trung Quốc. Mử¹ dẫn đầu vử số lượng bà i báo khoa học lừa bịp.
Trong thập niên 50, Cyril Burt, nhà nghiên cứu tâm lý nổi tiếng của Anh, liên tục công bố những công trình nghiên cứu của ông vử trẻ song sinh. Mọi nghiên cứu của ông đửu cho thấy trí thông minh của các trẻ sinh đôi như nhau bất chấp môi trường sống và giáo dục. Điửu đó có nghĩa là trí thông minh chủ yếu phụ thuộc và o di truyửn và từ đó người ta bắt đầu tin và o chỉ số IQ.
Nhưng sau khi Cyril mất và o năm 1971, các nhà khoa học khác bắt đầu phát hiện ra sự gian dối quá hoà n hảo của Cyril. Chỉ 15 trong số các cặp sinh đôi được Cyril nghiên cứu thực sự tồn tại. Số còn lại chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng. Dĩ nhiên, sau đó mọi công trình nghiên cứu của Cyril bị hủy, song cho đến nay mọi người vẫn còn tin tưởng và o chỉ số IQ!
Ngà y 23/3/1989, hai nhà khoa học Stanly Pons ở Đại học Utar (Mử¹) và Martin Fleischamann của Đại học Southampton (Anh) tuyên bố họ đã tìm ra nguồn năng lượng vô tận từ thí nghiệm phản ứng tổng hợp hạt nhân ở nhiệt độ bình thường trong phòng thí nghiệm. Tuyên bố của Pons và Fleischamann thật sự đã gây sốc cho mọi người và o lúc đó do tiếng tăm của hai nhà khoa học. Nhưng vử sau, các nhà khoa học khác thử lặp lại thí nghiệm của Pons và Fleischamann nhiửu lần nhưng đửu không thu được kết quả đúng như họ công bố. Thế là , công trình lừa đảo vô cùng ngoạn mục gọi là "phản ứng tổng hợp lạnh" của Pons và Fleischamnn bị chỉ trích kịch liệt. Cuối cùng, họ đã lẳng lặng biến mất khửi cộng đồng khoa học.
Năm 2004, nhà khoa học Hà n Quốc Hwang Woo-suk được thế giới ca ngợi khi ông thông báo trên tạp chí Science rằng ông đã nhân bản thà nh công 11 dòng tế bà o gốc từ phôi thai người. Sang năm sau, Hwang công bố các kết quả cho thấy ông tạo được các dòng tế bà o gốc từ da của các bệnh nhân - một kử¹ thuật có thể giúp giới khoa học tìm ra cách chữa trị riêng biệt cho những người mắc các bệnh thoái hóa.
Năm 2006, sự nghiệp của Hwang sụp đổ khi một số chuyên gia cáo buộc những tế bà o gốc của ông là giả mạo. Sau vụ nà y, Đại học Quốc gia Seoul đã sa thải Hwang và sau cuộc điửu tra năm 2009, ông bị buộc tội biển thủ nguồn quử¹ dà nh cho nghiên cứu khoa học. Cũng trong khoảng thời gian đó, nhà nghiên cứu Na Uy Jon Sudbo thừa nhận ông đã hư cấu và là m giả dữ liệu nghiên cứu được xuất bản trên tạp chí Lancet và o năm 2005.
|
Nhà sinh học tiến hóa Marc Hauser của Đại học Harvard tại Mử¹ buộc phải thôi việc và o tháng 8/2011 sau cuộc điửu tra kéo dà i ba năm vử hà nh vi cẩu thả trong nghiên cứu khoa học. Ảnh: Đại học Harvard. |
Marc Hauser - nhà sinh học tiến hóa của Đại học Havard (Mử¹) thực hiện nhiửu nghiên cứu đáng quan tâm bao gồm sự tiến hóa của đạo đức và nhận thức của loà i khỉ - buộc phải thôi việc và o tháng 8/2011 sau cuộc điửu tra kéo dà i ba năm vử hà nh vi cẩu thả trong nghiên cứu khoa học. Các nhà điửu tra tuyên bố Marc Hauser chỉ kết luận suy nghĩ của những con khỉ căn cứ và o phản xạ của chúng trước ánh sáng hay âm thanh.
Ferric Fang, giáo sư y khoa thực nghiệm và vi trùng học Đại học Washington tại Mử¹ và chỉ đạo nghiên cứu vử lừa đảo trong khoa học, cho biết nhiửu vụ việc sai trái bắt đầu lộ ra và o năm 1989 sau khi quốc hội Mử¹ phê chuẩn luật bảo vệ những người tố giác và Viện Y tế quốc gia Mử¹ (NIH) thà nh lập một ủy ban giám sát tính minh bạch trong nghiên cứu khoa học mà cơ quan nà y tà i trợ.
Heather McFadden, người quản lý chương trình Đạo đức trong nghiên cứu khoa học của Đại học Wisconsin, nhận xét rằng hà nh vi lừa đảo của các nhà nghiên cứu có thể dẫn đến hậu quả khó lường. Một trong những vụ việc nổi tiếng nhất liên quan đến vấn đử chủng ngừa trẻ em mắc bệnh tự kỷ. Công trình nghiên cứu của Andrew Wakefield công bố trên tử Lancet và o năm 1998 và các nghiên cứu sau đó phát hiện nhà khoa học nà y không trung thực trong thu thập dữ liệu.
Do ảnh hưởng của vụ việc, dư luận tại Anh và Mử¹ lên tiếng phản đối chương trình chủng ngừa mở rộng đối với bệnh tự kỷ. Một bà i báo trên tử Ann Pharmacother năm 2011 gọi nghiên cứu của Andrew Wakefield là "trò lừa đảo y khoa gây tổn hại nặng nử nhất trong 100 năm qua".
Năm 2009, giáo sư Daniele Fanelli ở Đại học Edinburgh điửu tra vử tính trung thực của các nhà nghiên cứu. Kết quả, được công bố trên tạp chí PLoS One, cho thấy trung bình 1,97% các nhà khoa học thừa nhận đã "hư cấu, là m giả thay đổi dữ liệu hay kết quả nghiên cứu ít nhất một lần, và 33,7% số người khác thừa nhận nghiên cứu của họ có vấn đử.
Các công cụ mới - như phần mửm so sánh văn bản - cũng phát hiện rất nhiửu vụ lừa đảo và đạo văn trong nghiên cứu khoa học. Các tạp chí khoa học thường sử dụng loại phần mửm nà y để kiểm tra những bà i báo sắp được công bố. Ví dụ, một tử báo phát hiện giáo sư Naoki Mori ở Đại học Ryukyus (Nhật Bản) đã sao chép những hình ảnh trong một số bà i báo của ông và dán nhãn khác.
Một cuộc điửu tra cung cấp bằng chứng cho thấy giáo sư Mori có hà nh vi thao tác dữ liệu và từ đó Ferric Fang buộc phải rút 6 bà i báo của nhà khoa học Nhật Bản nà y ra khửi tử Infection and Immunity do ông sở hữu. Sau đó các tử báo khác cũng hà nh động theo Ferric Fang.