Y khoa, cảm tính và lý tính
Danh thắng & Di tích Hà Nội - Ngày đăng : 11:35, 30/11/2012
Con người y khoa, không phải khi nà o cũng duy trì được sự cân bằng cần thiết giữa lý tính và cảm tính khi hà nh nghử.
Hai cách nhìn trái ngược
S. là một đồng nghiệp trẻ của tôi. Cậu ấy thông minh, lễ phép, lại chịu khó đọc sách. Đà n em như vậy, ai mà không thương? Nên tôi đã dà nh hết sức mình để kèm cặp S., với tình huynh đệ mang tính truyửn thống của ngà nh y.
S. sẽ là một thầy thuốc tà i năng, nếu cậu ta không có một khuyết điểm chết người: nhạy cảm thái quá! Cậu ta run bần bật khi chọc dò tuỷ sống, vã mồ hôi như tắm (và như... bệnh nhân) khi khám một ca nặng, thậm chí rươm rướm nước mắt khi thấy bệnh nhân đau quằn quại.
Do đó, mặc dù quý gã đà n em thông minh, hiếu học, không ít đà n anh đã gắt gửng, quát tháo S. trong những đêm trực bệnh viện. Dưới mắt đà n anh, S. là một thầy thuốc gà mử vì đã để quá nhiửu cảm xúc chi phối việc hà nh nghử của mình.
Ngược lại, nhiửu bệnh nhân và gia đình của họ không ngớt lời khen ngợi S. như một thầy thuốc trẻ, già u y đức và không vô cảm, biết chia sẻ nỗi đau của đồng loại. Không ai biết, trong cái sự tình cảm của bác sĩ S., luôn luôn tiửm ẩn nhiửu nguy cơ và rủi ro nghử nghiệp.
Bệnh viện đâu phải sân khấu
Dù đọc từ năm thứ tư đại học, tôi vẫn chưa quên những lời căn dặn được viết trong một giáo trình nhi khoa của đại học Y Johns Hopkins: Khi bệnh nhân của mình ra đi, không một người thầy thuốc nà o không cảm thấy đau buồn. Nhưng nhiệm vụ tiên quyết của người thầy thuốc là phải gác nỗi đau buồn của bản thân lại, cho đến khi những nhu cầu của gia đình và bệnh nhân đã được giải quyết!.
Lời căn dặn đó, quả thực đã là m cho y khoa trở thà nh một nghử tuy đẹp đẽ, nhưng vô cùng khó nhọc. Một cách chuyên nghiệp, sinh viên y khoa phải được huấn luyện để biết kiửm chế cảm xúc, không để cảm xúc chi phối khi hà nh nghử. Một bác sĩ là nh nghử sẽ không hốt hoảng, không run rẩy, không hớt hơ hớt hải, không phí thời gian ân cần... khi bệnh nhân trở nặng. Người bác sĩ đó phải tỉnh táo, thậm chí lạnh lùng để nhanh chóng giải bà i toán cấp cứu trong đầu mình, cà ng nhanh cà ng tốt. Không có chỗ cho cảm xúc ở đây! Cà ng nhiửu cảm xúc chi phối, con người đang thoi thóp trước mặt cà ng ít có cơ may được cứu sống. Những thầy thuốc lâu năm đửu biết rõ sự lúng túng, rối trí của bản thân khi trực tiếp cứu chữa cho chính người thân của mình.
Tiếc thay, đôi khi sự tỉnh táo nghử nghiệp tối cần thiết đó lại bị ném đá dưới hai từ vô cảm. àt người hiểu rằng, nghĩa vụ cao nhất của người thầy thuốc vẫn là cứu chữa, hơn là biểu lộ cảm xúc. Bệnh viện không phải là sân khấu, nên cách biểu lộ cảm xúc của người thầy thuốc đôi khi không phù hợp với lòng mong đợi của công chúng. Một công chúng đã mệt mửi vì sự quá tải triửn miên ở các bệnh viện, vì nghi hoặc với một nửn y tế còn quá nhiửu tiêu cực và nhũng nhiễu. Cộng thêm với những thông tin, không phải khi nà o cũng khách quan và công bằng từ giới truyửn thông, một số người trong đám đông ấy, hoà n toà n thừa bạo lực và hiếu sát để đập phá bệnh viện, đâm chết nhân viên y tế...
Tất nhiên, thái độ chuyên nghiệp, không bộc lộ cảm xúc không đồng nghĩa với sự bử mặc, thô lỗ, kém lễ độ, hách dịch, vòi vĩnh... rất đáng bị nguyửn rủa, khinh ghét. Công chúng hoà n toà n có lý, và có quyửn mạt sát những thái độ như thế. Nhưng lắm khi, có những tình huống mà ngay chính những bậc tôn sư vẫn phải lườ¡ng lự khi phán quyết đúng sai. Y khoa là hữu hạn, con người y khoa cũng thế. Cà ng lâu năm trong nghử, cà ng thấu hiểu điửu đó, một thầy thuốc có tư cách sẽ rất thận trọng khi nói vử những rủi ro của đồng nghiệp. Chỉ có những thầy thuốc kém cửi vử chuyên môn và tự ti vử nhân cách mới cao giọng chỉ trích một đồng nghiệp không may. Vì ai dám chắc y nghiệp của mình sẽ không tì vết sai sót, lỡ lầm?
Hoà n toà n xác đáng khi công chúng luôn mong đợi từ nhân viên y tế một thái độ thấu cảm, chia sẻ. Và hữu lý không kém, khi những nhân viên y tế đó cũng cần sự thấu hiểu, khoan thứ cho những sai sót, bất trắc trong nghử nghiệp gian nan của mình...
Do đó, phán quyết vử số phận của một người thầy thuốc rủi ro nà o đó phải đến từ một hội đồng các chuyên gia y tế độc lập, khách quan, có uy tín vử chuyên môn. Không thể chôn sống một thầy thuốc không may mà chỉ dựa và o cảm tính, nghe kể, nghe đồn hay một và i mẩu tin đầy ác ý. Hãy nhớ lại cái chết do quá liửu thuốc an thần của siêu sao nhạc pop Michael Jackson. Cho đến khi được toà kết tội ngộ sát sau một cuộc điửu tra độc lập, nghiêm túc, nhiệm vụ của báo chí chỉ là đưa tin, không bình luận chuyên môn, không phân tích bệnh án, không giật tít đầy ác ý... Và trong hà ng triệu triệu người ái mộ Michael Jackson, không thấy ai đòi trả thù bác sĩ Conrad Murray cả.
Rõ rà ng, những thông tin đầy ác cảm và thù nghịch, khi được gieo trồng trên một nửn tảng đang cổ suý việc mắt đửn mắt, răng đửn răng, việc chém giết nhau từ một cái nhìn là điửu dễ hiểu. Nói chi đến việc hạ thủ thầy thuốc trong bệnh viện.
Cà ng không phải là sà n đấu
Ở Mử¹, vì khả năng lây nhiễm bệnh từ bệnh nhân hay các nguy cơ sinh học khác, nghử thầy thuốc được xếp và o một nghử nguy hiểm, bên cạnh nghử cứu hoả, cảnh sát. Sự nguy hiểm ấy, chắc không thấm tháp gì nếu cộng thêm cái hoạ bị hà nh hung, bị giết chết của người thầy thuốc Việt
Vì vậy, hoà n toà n xác đáng khi công chúng luôn mong đợi từ nhân viên y tế một thái độ thấu cảm, chia sẻ. Và hữu lý không kém, khi những nhân viên y tế đó cũng cần sự thấu hiểu, khoan thứ cho những sai sót, bất trắc trong nghử nghiệp gian nan của mình, thay cho thái độ miệt thị, lấy ân trả ân, oán đửn oán vẫn thấy!
Y khoa là khoa học của sự sống. Khoa học ấy là bất toà n. Khoa học ấy, từ thời cổ đại đã phải ngậm ngùi nhìn lại những thất bại của mình, từ sự chết của những đồng loại không may, để học cách đẩy lùi cái chết cho những người sau.
Nếu không, câu cách ngôn cổ xưa mà người ta viết trong nhà xác bệnh viện “ Mortui vivos docent! (người chết dạy kẻ sống) “ mãi mãi là điửu vô nghĩa.