Ngọc Hà - Làng hoa làm đắm say lòng biết bao người
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 12:08, 31/01/2013
Ngọc Hà là là ng nhử, nhưng dân đông (năm 1926 có 990 nhân khẩu), đất thổ cư chiếm một tỷ lệ lớn, không có ruộng cấy lúa, chỉ có vườn để trồng hoa và rau nên vườn và nhà đan xen nhau. Nghử trồng hoa có từ lâu đời. Xưa kia, Ngọc Hà có rất nhiửu ruộng đất bử hoang. Vử sau, nhiửu quan lại khi vử hưu đã đến là ng mua đất là m nơi dườ¡ng lão, trồng hoa và cây cảnh để giải trí, từ đó hình thà nh nghử trồng hoa. Thời kử³ đầu, dân là ng chỉ trồng các loại hoa để cúng như mẫu đơn, hồng, huệ, sói, cúc, thiên lý. Hoa được xâu và o lạt thà nh trà ng hoa hoặc gói trong lá tươi buộc lạt.
Người bán hoa (thường là các cô gái) đem treo lên cửa các nhà đặt mua trước hoặc các nhà có điện thử. Đầu thế kỷ XX, người Pháp nhập các loại hoa ngoại (lay ơn, cẩm chướng, cúc ...) và rau ngoại đến Ngọc Hà để trồng, dùng và o các dịp lễ, tết theo lịch dương. Người Ngọc Hà dần tìm học được kử¹ thuật trồng các loại hoa nà y vừa để bán cho cả người Việt và người Pháp, vừa để chơi trong phòng khách nhà mình. Các quầy bán hoa bắt đầu mọc lên ở các ngã tư các phố Tây, tập trung ở khu vực Hồ Gươm và phố Hà ng Lược, chợ Đồng Xuân. Và o dịp Tết Nguyên đán, hình thà nh chợ hoa Cống Chéo - Hà ng Lược, chủ yếu do người là ng Ngọc Hà bán.
Ai còn ai mất?
Đến đình là ng Ngọc Hà , hửi ông Lùn trồng hoa, ai cũng biết. Không phải vì nhà ông già u có hay quyửn chức. Mà bởi bây giử, cả là ng hoa Ngọc Hà chỉ còn mình nhà ông giữ đất và còn đất để là m nghử. Trước cổng nhà ông có tấm bảng: à”ng Lùn: chuyên bán các giống cây hoa. Từ thời mà Ngọc Hà còn trăm loà i hoa, nhà ông đã chỉ chuyên tâm với nghử ươm cây giống. Tất cả các loại, từ hồng, cúc, thược dược, đến violet, lay ơn, đồng tiửn...đủ cả.
Cây của nhà ông còn theo chân người trồng đến các là ng hoa khác của Hà Nội và các tỉnh ven xung quanh. Thậm chí, người từ Vinh, Hà Tĩnh, Thanh Hoá...cũng nghe tiếng mà tìm đến.
Cái nghử nà y hơi ngược đời một tí. Nhà người ta thì háo hức trông từng nụ hoa, nhà ông lại phải cố trông đứng trông ngồi để cây đừng ra nụ. Cây giống mà ra nụ thì bán là m sao! Nhà người ta những ngà y cuối năm thì cả vườn rực rỡ muôn mà u, nhộn nhịp kẻ mua người bán. Nhà ông lại vắng hiu, gần như chỉ ngồi chơi không vì đến lúc đó thì còn ai mua cây giống nữa. Đợt bận rộn nhất trong năm của nhà ông Lùn là tháng 8, tháng 9. Người ta đổ xô đi mua cây giống để chuẩn bị cho vụ hoa Tết.
Thời gian chăm một cái (ươm) hoa giống chỉ khoảng chục ngà y, ngắn hơn nhiửu so với thời gian chăm cho cây ra hoa. Nhưng lại phải vất vả ngà y đêm để hãm cho cây không ra nụ, là m sao để cây khoẻ mạnh, mập mạp. Mang tiếng là nhà trồng hoa, lại ở trong là ng hoa mà cả năm, cả đời chẳng có bông hoa nà o trong vườn. Nhưng mà không có cây thì lấy đâu ra hoa. Mình là người ươm giống, giữ hoa từ mùa nà y sang mùa khác - Anh Bình, con trai ông Lùn, tâm sự.
Dĩ vãng phù hoa
à”ng là Nguyễn Văn Lùn. Cha của ông Lùn là ông Nguyễn Văn Bủ. Các con trai là Nguyễn Văn Bình và Nguyễn Văn Tươi. Gần một thế kỷ nay, cứ cha truyửn con nối mà giữ nghử trồng cây hoa giống. à”ng Lùn đã hơn 70 tuổi, không là m vườn nữa, mọi công việc giao hết cho hai anh con trai. Anh Bình lo giữ vườn ở bên Gia Lâm. Anh Tươi thì lo chăm cái vườn trong là ng Ngọc Hà và trên Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc).
à”ng Lùn bước và o nghử trong những năm là ng thịnh vượng nhất. Đó là quãng thời gian mà là ng hoa Ngọc Hà đã đi và o thơ ca. Nhà nhà trồng hoa, người người trồng hoa. Lúc ấy, nó không chỉ là một nghử mà là một đặc trưng, một "thương hiệu" của là ng. Người Hà Nội yêu quý và tự hà o vử mảnh đất nà y, bởi đây là một là ng hoa truyửn thống của đất kinh kử³.
à”ng Lùn chứng kiến đủ cả lúc thăng lúc trầm của nghiệp trồng hoa. Những năm tháng mà người ta nhổ đi từng bụi hoa, phá từng vườn hoa để bán đất, là m nhà . Cà ng nhiửu nhà cao tầng thì những tấc đất vườn cà ng ít dần đi, cho đến khi chỉ còn mình nhà ông giữ đất trồng hoa, khiến ông thấy xót xa.
Nhìn người ta phá vườn ông xót lắm! Nhưng chính bản thân ông không phải không có lúc sốt ruột khi nhìn xung quanh toà n nhà cao cửa rộng. Người ta chuyển sang buôn bán cái nọ cái kia, mà cũng nhiửu nhà phát tà i. Rồi tôi cũng vì thời cuộc mà bán đất bán vườn nhà mình đi. Chỉ giữ lại cho thằng con một khoảnh để duy trì nghử cây giống. Có lúc thấy ân hận, trách mình thì cũng đã bán mất rồi. Cũng may, những nhà mua đất, người ta chưa dùng đến nên lại mượn để trồng, coi như trông đất giúp người ta, ông Lùn buồn rầu nói.
Giử cả là ng chỉ còn hai anh con trai "sinh tử" với nghử. Nhiửu người khuyên các anh bử nghử, bán đất, chuyển sang là m cái khác. Thậm chí, không ít người bảo hâm! Anh Tươi tâm sự: Từ nhử đã theo bố là m vườn, quen nghử mà cũng quen mùi đất, không bử nó được. Với lại, nó còn nuôi được mình, thì sao phải bử nó! Chuyển sang nghử khác cũng chưa chắc đã khấm khá hơn, mà lại thấy tiếc cái nghử.
Chỉ 200 đồng/cây giống, nhưng mỗi năm mảnh vườn trong là ng (khoảng và i trăm m2) của anh Tươi cũng thu vử được gần 100 triệu đồng. Những khách quen từ đời ông anh, bố anh vẫn vử mua cây giống. Người mua ít thì và i nghìn cây, người mua nhiửu đến cả 5, 7 vạn cây. Thế là sống được. Có thể không già u có nhưng cũng chẳng bao giử sợ chết đói.
Còn anh Bình phải lặn lội sang Gia Lâm thuê đất vườn để là m giống hoa. Sau gần chục năm, khu vườn của anh chị đã trở thà nh vườn giống hoa cúc lớn nhất miửn Bắc. Nhiửu lúc cũng muốn có thể đầu tư thêm đất đai, phương tiện để trồng nhiửu giống hoa mới. Nhưng phần vì chưa đủ vốn, phần thì vẫn chỉ vì cái lợi trước mắt, ươm hoa cúc nhiửu người mua mà chẳng mất công quá.
Tôi biết ông cụ tôi vẫn đau đáu với nghử nà y, với cái là ng ngà y xưa. Và vẫn mong một ngà y nà o đó, vườn nhà tôi không chỉ là một khoảnh con con ươm hoa cúc. Giá mà tôi có thể gây được một trang trại ươm giống cây, chứ không chỉ là mấy đám vườn nhà như bây giử- anh Tươi hy vọng.
à”ng Lùn giử không đủ sức ra vườn nữa. Những kử¹ thuật chăm sóc cây chỉ ông biết cũng chưa kịp truyửn hết cho con cháu. Mà cũng truyửn để là m gì, vì những cây ấy giử các con ông có còn trồng nữa đâu!
Ngà y trước cả là ng trồng hoa, là m việc thấy vui lắm. Cái không khí của một là ng hoa bây giử không còn nữa, vì chỉ mỗi gia đình tôi còn theo nghử nà y. Giử đến lượt con tôi, cũng mong chúng nó theo được nghử. Nhưng có thể sẽ mãi chỉ có mình hai đứa nó. Là ng hoa Ngọc Hà sẽ chỉ là ký ức thôi - à”ng Lùn thở dà i./.