Ca khúc Gần lắm Trường Sa: Chuyện kể của người trong cuộc
Truyện - Ngày đăng : 10:33, 12/04/2013
1. Khi sáng tác "Gần lắm Trường Sa", nhạc sĩ Hình Phước Long không nghĩ một ngà y nà o đó, ông lại trở thà nh "công dân danh dự của Trường Sa", như Bộ đội Trường Sa đã trìu mến suy tôn. Tháng 8/2011, cụ bà Huử³nh Thị Qua, Việt kiửu quê Nha Trang, hiện định cư ở nước àšc xa xôi, đã cùng con cháu trong gia đình góp số tiửn tương đương 7 triệu đồng, thông qua người bà con ở Nha Trang, gửi tặng tác giả "Gần lắm Trường Sa" - nhạc sĩ Hình Phước Long. Mới đây, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã ký quyết định tặng thưởng nhạc sĩ Hình Phước Long - tác giả ca khúc "Gần lắm Trường Sa" cùng 15 ca khúc khác viết vử Trường Sa Huân chương Lao động hạng ba.
Những ngà y ấy, công tác ở Phòng Văn hóa - Thể thao huyện Cam Ranh (tỉnh Khánh Hòa), mỗi khi được nghe bộ đội Lữ đoà n 146 Hải quân kể vử đời sống, tâm tư lính đảo Trường Sa, rồi được xem phim tà i liệu "Tổ quốc nơi đầu sóng" của Hãng phim Quân đội nhân dân, nhạc sĩ Hình Phước Long rất xúc động. Nhạc sĩ thầm hứa sẽ viết một ca khúc tặng bộ đội Trường Sa như một lời tri ân.
Năm 1982, trong dịp tập huấn sáng tác ở Nha Trang, một chiửu dạo biển, bất chợt nhìn thấy một nữ sinh vận áo dà i trắng phấp phới tóc thử, vẻ cô đơn tư lự nhìn xa xăm ra biển, nhạc sĩ thầm nghĩ, nếu có người yêu ở Trường Sa, em có nghe lời tâm tình theo sóng biển vọng vử? Cảm xúc vụt dâng trà o, lời ca, giai điệu đến dễ dà ng, bà i hát hoà n tất trong vửn vẹn hơn một giử đồng hồ: "Mỗi cánh thư vử từ đảo xa/ Anh thường nói rằng Trường Sa lắm xa xôi/ Nơi anh đóng quân là một vùng đảo nhử/ Bên đồng đội yêu thương/ Chỉ có loà i chim biển/ sóng vỗ điệp trùng quanh gà nh trúc san hô/ Trường Sa ơi!/ Biên đảo quê hương/ Đôi mắt biên cương vẫn sáng long lanh giữa sóng cuồng bão giật/ Đảo quê hương/ Anh vẫn đêm ngà y giữ biển khơi/ Thương nhớ sao vơi người chiến sĩ Trường Sa ơi!/ Không xa đâu Trường Sa ơi!/ Không xa đâu Trường Sa ơi!/ Vẫn gần bên anh vì Trường Sa luôn bên em/ Vẫn gần bên em vì Trường Sa luôn bên anh"... Bà i hát viết vử người lính, nhưng không mang kết cấu âm hưởng hùng tráng như thường thấy, mà giai điệu và lời ca như tâm tình, lắng đọng thiết tha, giản dị, dễ hát, phảng phất chất dân ca, phản ánh chân thà nh tình cảm của chiến sĩ nơi tiửn tiêu xa xôi của Tổ quốc.
Cùng lúc, ca sĩ Anh Đà o từ Phòng Văn hóa - Thông tin Cam Ranh đã đầu quân vử Đoà n Ca múa Hải Đăng (tỉnh Phú Khánh). Với chất giọng dân ca trời phú, Anh Đà o là ca sĩ đầu tiên được chọn thể hiện bà i hát.
|
| Ca sĩ Anh Đà o và nhạc sĩ Hình Phước Long tại cuộc họp mặt truyửn thống Bộ đội Trường Sa (Nha Trang, tháng 2/2012). |
2. Ca sĩ Anh Đà o kể: Năm 1983, Trường Sa được biên chế hà nh chính vử tỉnh Phú Khánh. Tháng tư cùng năm, cùng với các nam nghệ sĩ của Đoà n Ca múa Hải Đăng, chị và nữ ca sĩ Hồng Vũ được cử đi cùng đoà n lãnh đạo tỉnh và Quân chủng Hải quân theo tà u chở... nước ngọt ra tiếp nhận huyện đảo Trường Sa vử với tỉnh Phú Khánh. Tà u chật kín, đủ thứ vật dụng, hà ng hóa tiếp tế cho bộ đội nơi đảo xa. Tối đến, sóng liên tiếp đánh, nước biển từng đợt táp vô khoang. Bầy lợn trên tà u hoảng sợ, rống lên inh ửi suốt đêm, không tà i nà o ngủ được.
Ra đến đảo, tận mắt cùng cán bộ, chiến sĩ ta vật lộn với sóng gió, trong hoà n cảnh cái gì cũng đơn sơ, tạm bợ, thiếu thốn mọi bử (nhà chỉ huy cũng thưng bằng cót), mới cảm nhận được sự hy sinh vô cùng cao cả của những người lính Trường Sa. Nước ngọt, rau xanh quý như và ng, nhưng cái thiếu nhất vẫn là hơi ấm từ đất liửn. Nghe có văn công, lại có cả nữ ca sĩ Anh Đà o ra đảo, anh em vô cùng háo hức. Từng nghe Anh Đà o hát "Gần lắm Trường Sa" trên radio, cán bộ, chiến sĩ trên đảo háo hức dõi tìm. Đã ba mươi năm, Anh Đà o vẫn nhớ như in những bà n tay đen chắc, thô ráp của lính đảo cứ như níu kéo chẳng muốn rời khi bắt tay, đặc biệt là khi đoà n công tác giã từ đảo ra vử...
Vừa đổ bộ lên đảo Trường Sa lớn, chẳng chử đến tối biểu diễn, Anh Đà o liửn "mất hút". Chị tranh thủ đến từng điểm chốt phòng thủ hát cho chiến sĩ. "Vốn liếng" mang theo có cả các bà i dân ca như "Người ở đừng vử", "Giận mà thương"... nhưng lính đảo chỉ "nghiện" mỗi "Gần lắm Trường Sa". Trên đường tới các chốt, bộ đội cứ gà o lên từ xa: "Anh Đà o ơi! Và o đây, bọn anh có rau xanh nà y!".
Ấn tượng nhất là lần ra đảo thứ 2 và o tháng 5/1988, sau trận chiến khốc liệt bi tráng 14/3. Lúc đó, tình hình Trường Sa vẫn còn rất căng thẳng. Biết tin tỉnh tổ chức đoà n ra thăm Trường Sa, mặc nhiửu người can ngăn, Anh Đà o xin gặp bằng được "bố" Võ Hòa - Chủ tịch UBND tỉnh - để nằng nặc xin đi. "Bố" cứ hửi đi hửi lại: "Thiệt hả con?". "Tiếng hát át tiếng bom mà bố! Anh em bộ đội đang đau đồng đội hy sinh, con xin ra, góp sức vá "vết thương lòng chiến sĩ" - Anh Đà o nà i nỉ. Chuyến đi ấy có cả Tư lệnh Quân chủng Hải quân kiêm Tư lệnh Vùng 4 Hải quân Giáp Văn Cương và Lữ trưởng 146 kiêm Chủ tịch Huyện đảo Trường Sa - Đại tá Phạm Công Phán. Dấu vết cuộc chiến còn hằn trên các đảo. Vừa đặt chân lên cầu cảng Trường Sa lớn, Anh Đà o đã già n giụa nước mắt. Cán bộ chiến sĩ ra đón cũng cúi xuống cố giấu nước mắt. Tranh thủ ban ngà y, Anh Đà o đi hát phục vụ cán bộ, chiến sĩ trên từng đảo nhử, nổi có, chìm có.
Tối đến, tại đảo lớn, anh em chiến sĩ tập trung nghe hát. Trước giử biểu diễn, Anh Đà o và Hồng Vũ tranh thủ đi tắm để hóa trang. Nhà tắm được che tạm bằng vải bao bố, cao đến cổ, trong sân khuôn viên nhà chỉ huy. Xa hơn một chút, khuôn viên nhà chỉ huy cũng được che bao bố cao khoảng 1 mét, để đỡ lốc cát. Đứng bên ngoà i nhà tắm, trong lúc canh chừng cho Hồng Vũ tắm trước, Anh Đà o quay vử phía trước xem bộ đội đang lục tục kéo tới, xếp hà ng chỉnh tử chử biểu diễn, nhẩm lại các bà i sẽ hát.
Ra sân hát, là ca sĩ chuyên nghiệp nhưng lần đầu tiên Anh Đà o bỗng thấy run trước hà ng trăm con mắt, nhưng cùng một ánh mắt. Biết khó hát trọn nổi "Gần lắm Trường Sa", Anh Đà o xin hát bà i khác, anh em nhất định không chịu. Anh Đà o xin chỉ đọc lời ca, anh em vẫn không chịu, cứ cổ vũ "Anh Đà o hát đi!". Đà nh liửu hát "Gần lắm Trường Sa", nhưng mới đến câu "Anh thường nói rằng Trường Sa lắm xa xôi!", cả người hát lẫn người nghe cùng òa khóc, phải xin đổi ca sĩ. Lấy lại bình tĩnh, Anh Đà o ra hát lại "Gần lắm Trường Sa", mới được hai câu, lại nghẹn ngà o không thể tiếp tục. Anh Đà o xin anh em: "Anh Đà o không hát được đâu". Rồi lại ra, đà nh xin hát "Người ở đừng vử", đến cuối bà i, nghẹn ngà o "Người ở... em vử"...
Chuyến ra Trường Sa lần 2 (1988), Anh Đà o nhớ mãi lần đến đảo Nam Yết. Hát xong ở sân tập trung, Anh Đà o và o nhà chỉ huy, nghe ngăn bên có tiếng rên. Nhìn qua khe cót, thấy có người nằm trong mùng. Nhẹ bước sang dỡ mùng, Đảo phó chính trị Lê Quang Vinh nghe động mở mắt. Anh Đà o xưng danh. Anh Vinh thửu thà o: "Mong văn công 4 tháng nay, nhưng cả tuần nay sốt quá, không ra được". Lau mặt cho anh, Anh Đà o động viên: "Em hát nhé, "Giận mà thương", hay "Người ở đừng vử?". Anh Vinh đòi "Gần lắm Trường Sa". Ngăn bên, các chỉ huy từ sân đi và o, nghe Anh Đà o hát cho anh Vinh, nhắc nhau đừng gây tiếng động. Anh Vinh bảo: "Anh ốm vẫn được nghe Đà o hát, hạnh phúc lắm, có lẽ mai sẽ khửi". Chia tay Nam Yết, anh Vinh còn rất yếu, đứng dựa bên cửa nhà chỉ huy, ánh mắt cứ dõi theo...
Đến đảo chìm Tiên Nữ, Anh Đà o xin được ở lại với anh em đang chốt giữ trong một cái sà lan nổi. "Bố" Phán không cho phép, nói tình hình không đảm bảo (lúc đó tà u đối phương luôn rình rập khiêu khích). Đi xuồng cao su và o, đúng lúc anh em lấy gạo nấu cơm. Nhìn xoong gạo lẫn quá nhiửu thóc, Anh Đà o giật mình, già nh nhặt, được hơn nửa lon thóc, bèn gói cất. Gặp "bố" Cương, Anh Đà o đưa ra trách: "Đất liửn lúc nà o cũng nói "Vì Trường Sa thân yêu" mà thế nà y đây "bố"? Gạo thế nà y ăn được không hở "bố"? "Bố" Cương hửi: "Ở đâu vậy?". "Ở Tiên Nữ". "Bố" kêu Lữ trưởng Phán đến, nói: "Anh Đà o "thưa" tôi đây nà y". Anh Đà o dọa "bố" Phán: "Vử đất liửn, em la là ng!". Mấy hôm sau, đến đảo Sơn Ca, nhận thư bộ đội gửi từ Tiên Nữ: "Các anh, các em Tiên Nữ cảm ơn Anh Đà o! Được ăn gạo trắng rồi". Hửi ra mới biết, "bố" Phán điện, đất liửn lập tức chở gạo mới ra.
Anh Đà o nhớ, khác với Nam Yết xanh tươi như là ng quê, Sơn Ca trơ trụi, quằn quại lốc cát. Cán bộ, chiến sĩ ra đón đoà n, chỉ thấy những hà m răng trắng bóc trên khuôn mặt và nước da ai cũng như cột nhà cháy. Chị ghi trong nhật ký: "Trái mùa, nhưng "hoa phong ba" nở (mà u trắng) ở Sơn Ca..."