Bảo tồn đà n Xã tắc: Tranh luận nảy lửa, không giải pháp cụ thể
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 09:22, 09/05/2013
| Dấu tích đà n Xã Tắc tại cuộc khai quật khảo cổ học năm 2006. Ảnh: TL . |
Nghi ngử quy mô, vị trí của đà n Xã tắc
TS Vũ Thế Khanh (Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học Công nghệ Tin học ử¨ng dụng) thừa nhận sự quan trọng của đà n Xã tắc nhưng đặt câu hửi vử quy mô của nó. à”ng cho rằng theo tiêu chuẩn như Trung Quốc, đà n phải có diện tích 6.400m2, và khu vực khai quật 900m2 vừa qua không phải đà n Xã tắc.
Tiếp đó, PGS. Nguyễn Văn Hảo (nguyên Viện Phó viện Khảo cổ học, chuyên gia vử thời kử³ đồ đá) khẳng định 6 hố khai quật tổng diện tích 900m2 đã vồ trượt đà n Xã tắc. Đà n Xã tắc vẫn là một ẩn tích, không biết bao giử mới tìm ra được. à”ng Hảo đưa giải pháp nên đà o hố thám sát 2m2 dọc theo chiửu dà i dự định xây dựng cầu vượt để xác định tọa độ đà n Xã tắc.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vử¹ lại cho rằng Hà Nội có tới năm Xã Đà n và đà n Xã tắc (thử Thổ thần) chỉ là một trong năm Xã Đà n đó. TS Hán Nôm Trần Thị Kim Anh ủng hộ ông Vử¹ vử việc Hà Nội có nhiửu đà n tế. Bà Kim Anh cho rằng và o thời Lê, đà n Xã tắc có quy mô giống đà n Xã tắc của nhà Minh (Trung Quốc).
Trước đó, TS Nguyễn Hồng Kiên, người phụ trách việc khai quật khảo cổ học di tích đà n Xã tắc năm 2006 trình bà y hệ thống các bằng chứng vử việc có đà n Xã tắc tại nút giao thông Xã Đà n “ à” Chợ Dừa (Hà Nội).
Vử việc tìm lại dấu tích đà n tế, TS Kiên cho biết không hử đơn giản. Vì đà n Xã tắc với dụng đích thử thần Đất và thần Lúa chỉ là m bằng đất. Để xác định được đà n, cần tham khảo ý kiến liên ngà nh cũng như tìm hiểu các dấu tích kiến trúc khác, các địa hình liên quan. Trong đó linh đạo (con đường thiêng dẫn tới đà n) được TS Kiên đặc biệt quan tâm. Kết quả khai quật cho thấy, linh đạo thời Trần, Lý, Lê đã rõ. Trong đó, linh đạo thời Trần dà i 7m, rộng 1,6m với gạch chôn nghiêng là m ốp đường.
Từ các bằng chứng đó TS Kiên khẳng định qua 6 hố khai quật với diện tích 900m2 đã tìm ra đà n Xã tắc.
Bử ngử
Phần lớn nhà khoa học có mặt tại tọa đà m (Tạp chí Tia Sáng tổ chức) đửu đồng tình việc bảo tồn khu vực đã được khai quật. (Ngoà i PGS Hảo vử việc khu vực khai quật tại nút giao thông à” Chợ Dừa không phải là
đà n Xã tắc).
Nhà sử học Bùi Thiết cho rằng, vị trí đà n Xã tắc đã rõ, do vậy không nên bà n cãi, tìm chứng cứ nữa. Theo ông Thiết, bảo vệ đà n Xã tắc không chỉ là bảo vệ di tích bên dưới mà cả không gian trên trời: Nếu Hà Nội vẫn là m cầu vượt đi qua đó thì cũng đồng nghĩa với việc giết đà n Xã tắc một cách nhanh nhất.
Vử giải pháp bảo tồn, theo TS Vũ Thế Khanh, có thể nâng đà n lên cao, sau đó là m cầu vượt. à kiến nà y bị phản bác, rằng đà n Xã tắc thử thần Đất không thể nâng lên cao.
Họa sĩ Trần Hậu Yên Thế (ĐH Mử¹ thuật VN) đử xuất phương án bảo tồn là lập công viên di tích để bảo tồn khu vực đã được khai quật. Bên cạnh đó vẫn tìm phương án thích hợp cho cầu vượt tại khu vực à” Chợ Dừa. Còn ông Bùi Danh Liên (Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội) cho rằng các nhà khoa học không nên đứng ở hai cực khác nhau mà phải cùng hướng vử sự phát triển.
Ngoà i các dữ liệu thà nh văn nói vử đà n Xã tắc có trong các bộ sử, địa chí, bản đồ, TS Nguyễn Hồng Kiên (ảnh) đưa ra các bằng chứng khảo cổ học từ cuộc khai quật có diện tích 900m2. Tại khu vực khai quật có độ cao 6.267m so với mực nước biển, các tầng văn hóa từ giai đoạn Phùng Nguyên tới Lý, Trần, Lê được phát lộ. Nhiửu di vật quý hiếm, cũng như dấu tích của gạo nếp (đồ tế thần Xã tắc) được tìm thấy. |