Bảo tồn giá trị văn hóa hồn cốt Thăng Long-Hà Nội
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 17:55, 12/08/2013
Thủ đô Hà Nội vẫn tiếp nối dòng chảy văn hóa của kinh thà nh Thăng Long xưa với một khối lượng phong phú các di sản văn hóa, đa dạng vử loại hình; trong đó, di sản văn hóa phi vật thể được coi là tinh hoa văn hóa đất Kinh kử³, có trữ lượng lớn, phản ánh đa dạng và chân thực truyửn thống sinh hoạt văn hóa người Hà Nội.
Nghệ nhân dân gian Nguyễn Thị Trúc (Câu lạc bộ Ca trù Thăng Long) biểu diễn tiết múc ca trù Tì Bà Hà nh. (Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN)
Đử án Kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Hà Nội đang thực hiện là một trong những hoạt động tích cực để bảo tồn văn hóa Thăng Long-Hà Nội đang phần nà o bị biến dạng trước những xoay vần của cuộc sống.
Dấu ấn của mảnh đất văn hiến nghìn năm
Trải qua hơn 1.000 năm, bên cạnh những yếu tố gốc, di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội còn có sự hội nhập, dung hòa của văn hóa các vùng miửn khác một cách linh hoạt, cởi mở. Đó là những sinh hoạt văn hóa, sinh hoạt đời thường của người dân bốn phương tụ lại nơi Kẻ Chợ, qua thời gian, có sự tiếp biến, hòa và o văn hóa bản địa, tạo nên bản sắc văn hóa Thăng Long. Chính vì vậy, văn hóa Thăng Long có sự đa dạng, đặc sắc là điửu không khó hiểu. Hoạt động lễ hội tại Hà Nội được đánh giá rất phong phú với trên 1.000 lễ hội lớn nhử, kết hợp hà i hòa giữa tín ngườ¡ng dân gian và trò chơi truyửn thống, mang đậm sắc mà u lịch sử. Lễ hội truyửn thống là hoạt động văn hóa không thể thiếu đối với cộng đồng dân cư, tác động tích cực đến đời sống tinh thần người dân. Hòa mình và o lễ hội, người ta gắn bó chặt chẽ với nhau hơn, tinh thần cùng hướng vử nguồn cội, tri ân tiên tổ, những bậc tiửn nhân đã mang lại công lao cho dân là ng. Di sản văn hóa Hà Nội còn thể hiện ở những tục lệ, hương ước là ng xã cũ, quy định trách nhiệm của chủ thể cá nhân đối với gia đình, dòng họ, là ng xã.
Theo số liệu bước đầu, Hà Nội còn lưu giữ hà ng trăm bản hương ước bằng chữ Hán và chữ Nôm, là những tư liệu lịch sử rất quý. Văn hóa ẩm thực đất Kinh Kử³ tạo nên một giá trị tinh túy, là niửm tự hà o của người dân Hà Nội từ ngà n đời nay. Ẩm thực Hà Nội không những có mặt ở các tỉnh thà nh trên cả nước mà còn vượt qua phạm vi quốc gia đến với nhiửu nước trên thế giới như chả cá Lã Vọng, cốm là ng Vòng, bánh cuốn Thanh Trì, bún chả Hà ng Mà nh, phở, nem...
Mỗi món ăn đửu có phong vị riêng, quyến rũ thực khách đến lạ kử³. 36 phố phường xưa bắt đầu bằng những tên Hà ng đửu gắn với phường hội, phường nghử riêng hoặc những sản phẩm thủ công truyửn thống được bà y bán nơi nà y. Đến nay, nhiửu phố nghử không còn nhưng nhiửu phố vẫn kinh doanh mặt hà ng truyửn thống, tựa như muốn níu lại những giá trị quý đang dần mất đi. 244 là ng nghử truyửn thống tại các huyện ngoại hà nh cũng là những di sản đang cần bảo tồn và phát triển. Tên tuổi, sự nghiệp những danh nhân lớn là m rạng danh Hà Nội và cả dân tộc như Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt, Chu Văn An, Nguyễn Tri Phương, Hoà ng Diệu, Văn Cao, Nguyễn Đình Thi... cũng trở thà nh di sản văn hóa thiêng liêng của văn hiến Thăng Long.
Nhận diện, đánh giá để bảo tồn
Trước kia, nói vử di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội, người ta cùng chung một nhận định đó là kho tà ng văn hóa phong phú, đặc sắc nhưng cụ thể như thế nà o thì không ai định rõ.
Theo ông Trương Minh Tiến, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội, kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội là một việc là m cấp thiết, nhằm mục đích nhận diện rõ rà ng không chỉ vử khối lượng, loại hình các di sản văn hóa phi vật thể mà còn nhằm xác định và đánh giá giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và vai trò, ý nghĩa của di sản văn hóa phi vật thể trong đời sống đương đại. Vấn đử then chốt của việc kiểm kê là xác định các biện pháp đảm bảo khả năng tồn tại của di sản văn hóa phi vật thể theo hướng kế thừa văn hóa sống. Ngoà i việc kiểm kê, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội tiến hà nh lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể để đử nghị đưa và o danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Di sản văn hóa phi vật thể được kiểm kê lần nà y gồm: tiếng nói, chữ viết của các dân tộc có trên địa bà n, ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, lễ hội truyửn thống, nghử thủ công truyửn thống, tri thức dân gian.
Theo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội, đợt kiểm kê nà y thực hiện tại toà n bộ các là ng, thôn, bản, khu dân cư của 379 xã, 154 phường và 2 thị trấn của 28 quận, huyện, thị xã trên địa bà n thà nh phố. Riêng huyện Đông Anh đã thực hiện kiểm kê thí điểm từ năm 2011, bằng nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia của Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch và ngân sách Ủy ban Nhân dân huyện Đông Anh.
Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó phòng Văn hóa Thông tin huyện Đông Anh cho biết, sau khi tiến hà nh kiểm kê di sản văn hóa tại các xã, chúng tôi có dịp trao đổi với cán bộ địa phương, những người quản lý di sản vử các kinh nghiệm bảo quản, bảo tồn và phát huy giá trị di sản, qua đó góp phần tuyên truyửn, giáo dục vử truyửn thống lịch sử, văn hóa của địa phương. Thời gian thực hiện đử án Kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội được tiến hà nh đến hết năm 2014, với kinh phí trên 13 tỷ đồng. Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Hà Nội cho rằng, việc kiểm kê là cơ sở đầu tiên và có ý nghĩa quan trọng nâng cao vai trò công tác quản lý Nhà nước bảo tồn và phát huy một cách có hiệu quả những di sản văn hóa của Hà Nội./.