Chuyện lấy "nước thiêng" ở ngã ba Bạch Hạc
Media - Ngày đăng : 10:18, 10/12/2014
Người khắp nơi đổ vử đây chỉ với mục đích lấy cho bằng được "nước thiêng" để hoà n tất những công việc trọng đại của một đời người. Phóng viên Hà nộimới đã qua một "đêm trắng" tại ngã ba linh thiêng nà y và có những trải nghiệm đặc biệt cũng như nhiửu trăn trở vử một loại hình dịch vụ tự phát đang tiửm ẩn nhiửu nguy cơ mất an toà n...
  |
| Chiếc thuyửn đưa phóng viên ra điểm lấy nước thiêng. |
Một đêm ở ngã ba thiêng
Bạch Hạc - nơi gặp gỡ của con sông Hồng đử nặng phù sa với dòng sông Lô và sông Đà xanh biếc; gắn liửn với lịch sử phát triển dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt. Tương truyửn và o buổi đầu dựng nước, Lạc Long Quân từ trên núi Nghĩa Lĩnh nhìn vử phương Nam thấy ba con sông hợp lưu tạo thà nh bãi phù sa trù phú, có đà n hạc đậu trắng một vùng đẹp tựa tiên nga nên gọi đó là Bạch Hạc - nơi đất là nh chim đậu, lan tửa vượng khí núi sông. Cũng từ điểm giao nhau đặc biệt của tam giang, dòng nước đử nặng phù sa từ đồng bằng châu thổ hòa và o dòng thủy lưu xanh biếc từ núi cao tạo thà nh một mà u sắc đặc biệt, huyửn bí. Với quan niệm điểm hợp lưu của ba dòng sông nơi đất Tổ sẽ tạo thà nh nguồn nước có sự liên kết âm - dương, từ nhiửu năm trước đây nước sông ở ngã ba Bạch Hạc đã được "chuyên dụng" và o những việc trọng đại như tắm rửa cho người chết khi khâm liệm, cải táng mồ mả, là m móng xây nhà , đửn hoà n thổ công... Và cũng theo quan niệm truyửn khẩu, phải đi thuyửn nhử để không là m kinh động trời đất, nước ở ngã ba ấy phải lấy và o lúc nửa đêm, thời khắc ngà y cũ và ngà y mới giao hòa thì mới linh nghiệm...
Từ những chuyện kể nhuốm mà u huyửn bí ấy cộng với "máu nghử nghiệp", tôi lên thuyửn ra ngã ba Bạch Hạc và o một đêm đầu đông sau khi đã trang bị cho mình máy ảnh, áo ấm và thứ không thể thiếu là một chiếc đèn pin nhử. Mảnh trăng thượng tuần cong như con thuyửn, ẩn hiện trong mà n mây mửng, thả thứ ánh sáng mử ảo xuống mặt nước đen đặc. Bến đò trước đửn Tam Giang vắng lặng, chỉ có một chiếc thuyửn nhử đang đợi chúng tôi. Người lái đò là một phụ nữ, chừng ngoà i 40 tuổi, thân hình gầy gò trong chiếc áo bộ đội bạc phếch và nét mặt khắc khổ. Nhìn chiếc thuyửn trống trơ, ghế ngồi là mấy thanh gỗ bắc ngang, không hử có áo phao hay phao cứu sinh, cũng chẳng đèn đóm gì, xung quanh là dòng sông mênh mông tối sẫm, tôi đã thoáng chùn bước.
Gió sông phả và o mặt lạnh buốt, thuyửn đi được chừng dăm phút thì mùi hương trầm đâu đó ấm sực lên. Tôi đưa mắt nhìn, chị Thơm - người phụ nữ lái đò đã chuyển lái cho cậu em đi cùng để lên mũi thuyửn, bà y biện đồ lễ và lầm rầm khấn vái gì đó. Ngồi xuống cạnh tôi, chị bảo nghử nà y là nghử tâm linh, "đất có thổ công, sông có hà bá", mình muốn xin lộc thì phải thà nh tâm. Câu chuyện vử cuộc đời buồn của chị Thơm khiến tôi phần nà o quên đi cái cảm giác chòng chà nh, rửn rợn khi con thuyửn bập bửnh giữa dòng nước trong mà n đêm đen sẫm. Chị sinh năm 1968, là con gái là ng Bạch Hạc, từ nhử đến lớn, lấy chồng, sinh con vẫn gắn với chiếc thuyửn nhử buôn bán dọc các bến thuyửn nơi ngã ba sông nà y. Chị bảo là m nghử nà y, việc tưởng đơn giản là chở khách ra đúng địa điểm ngã ba sông, nơi ba dòng nước chập một, nhưng không phải ai cũng xác định đúng. Quãng đường từ bến thuyửn Tam Giang ra đến đó chừng 4-5km, thuận tiện thì đi vử khoảng hơn một giử đồng hồ nhưng nhiửu khi sóng cả, gió lớn, thuyửn lại nhử, điửu khiển thật không dễ dà ng. Có cả chục thuyửn chở khách dọc bến sông nà y nhưng chỉ và i người có kinh nghiệm mới tìm đúng vị trí "thiêng". Ban ngà y nhìn mà u nước mà xác định không khó nhưng đêm đến chị tìm nguồn nước thiêng bằng tay. Theo hướng dẫn của chị, tôi vươn tay qua mạn thuyửn... Một cảm giác âm ấm luồn qua kẽ tay, chị bảo đó là sông Hồng, nước nhiửu phù sa nên cảm giác nặng và ấm hơn. Còn dòng nước sông Lô ban ngà y trong xanh thì đêm đến sử tay thấy là nh lạnh, chỗ giao nhau của hai dòng nước có cảm giác man mát, dễ chịu...
Khi đã xác định đúng nơi cần đến, chị Thơm tắt động cơ, con thuyửn trôi tự do giữa bốn bử trời nước, xung quanh yên tĩnh đến lạ lùng. Chị nhắc khách tản ra hai bên mạn lấy nước cho cân thuyửn, không nên nói to và cũng không quên nhắc tôi đừng chụp ảnh có đèn là m kinh động... Khách lấy nước xong, con thuyửn quay đầu và o doi đất giữa ngã ba sông. Đất cát ở đây mịn, sạch, cũng là thứ "đất thiêng" theo quan niệm của nhiửu người. Vùng bãi bồi nà y rộng và hoang vắng, ánh đèn pin của tôi bị nuốt chửng trong cái mênh mông, hun hút của bóng đêm và um tùm lau sậy. Đứng ở đây mới cảm nhận hết được cái bao la, rợn ngợp của vùng ngã ba sông linh thiêng...
Nguy cơ một phong tục đẹp bị lợi dụng
Theo những bậc cao niên ở là ng Bạch Hạc, tục lấy nước ở ngã ba sông thường chỉ gắn với lễ hội đửn Tam Giang và o dịp 25 tháng Chín và 10 tháng Ba âm lịch hà ng năm, còn đửn Mẫu Tam Giang thì và o 22 tháng Hai âm lịch. Việc lấy nước cũng diễn ra theo nghi thức từ xa xưa, có đầy đủ đội tế nam, nữ. Người ta bơi chải đua thuyửn ra ngã ba sông để lấy nước cầu may. Tục xưa ban đầu là thế, ngà y nay nhiửu người coi nước ngã ba sông Bạch Hạc là nước thiêng, dù xa xôi ngà n dặm, ở tận trong Nam ngoà i Bắc cũng cất công tìm vử đây xin nước.
Kể từ ngà y người từ các nơi đổ xô vử đây, đời sống dân vạn chà i khấm khá rõ rệt. Trung bình mỗi chuyến đò đưa khách ra lấy nước thu vử 4-5 trăm nghìn đồng, ngà y thường mỗi chủ đò đi được và i chuyến. Có ngà y cuối năm cao điểm chị Thơm đi đi, vử vử nơi ngã ba sông đến 8 lần. Vì vậy, nhiửu gia đình ở phường Bạch Hạc trước đây sống chủ yếu bằng nghử chà i lưới hoặc buôn bán nhử, còn bây giử nghử chính lại là chở khách ra ngã ba sông lấy nước thiêng và là m các dịch vụ khác trên bử. Dọc theo hai bên đường dẫn và o đửn chùa Tam Giang, hà ng quán mọc lên nhan nhản, dù không lộ liễu bà y bán các loại can nhựa nhưng chỉ cần khách hửi mua thì số lượng hà ng trăm chiếc cũng có. Chiếc can nhựa dung tích 10 lít bình thường chỉ có giá khoảng 15-20 nghìn đồng nhưng ở đây có giá gấp đôi. Điửu khiến tôi ngạc nhiên là bất kử³ hà ng quán nà o cũng đửu có sẵn "nước thiêng" để bán với giá đắt đử: Không dưới 300 nghìn đồng một can 20 lít. Thế nhưng, chẳng vị khách nà o kêu ca, phà n nà n đắt rẻ, chủ quán nói bao nhiêu thì đưa bấy nhiêu. Và cà ng ngạc nhiên là không ai hửi vử nguồn gốc của những can nước nà y dù không có gì bảo đảm chắc chắn rằng đó là nước được lấy ở ngã ba Bạch Hạc hay chỉ là nước sông đơn thuần? Băn khoăn nà y là hoà n toà n có căn cứ khi tôi được biết có những chủ thuyửn chở khách chưa đến ngã ba sông đã chỉ đại một khu vực gần hơn cho khách lấy nước thiêng. Hoặc có chủ quán chỉ ra bử sông lấy nước đóng và o can, bảo đó là nước thiêng, khách từ xa đến lần đầu cũng chỉ biết móc ví...
Một thực trạng khiến nhiửu người băn khoăn lo lắng là việc chở khách đi lại trên sông bằng thuyửn nhử và o đêm khuya hay sáng sớm trong khi trên thuyửn không hử có phương tiện cứu sinh, người lái chủ yếu điửu khiển thuyửn bằng kinh nghiệm thực sự tiửm ẩn rất nhiửu nguy cơ mất an toà n. Nhìn dòng nước ngã ba sông, nơi hợp lưu của ba con sông lớn đang cuồn cuộn tạo những xoáy lớn, xoáy nhử khiến người nhát hay có linh cảm nghĩ vử điửu bất an. Nhỡ xảy ra việc không may mắn thì việc sống sót thật hy hữu.
Đem băn khoăn nà y trao đổi với ông Hoà ng Anh - Phó Trưởng công an phường Bạch Hạc, TP Việt Trì, tôi được biết, nhiửu năm nay khu vực ngã ba sông nà y chưa từng xảy ra tai nạn đường thủy. Các chủ thuyửn là người bản địa có kinh nghiệm nghử sông nước, trước khi chở khách họ cũng từng là m nghử đánh cá, hút cát hoặc vận tải nhử đường sông nên rất thông thạo khu vực nà y. Tuy nhiên, thời gian gần đây do lượng người đổ vử đông nên lực lượng công an phường cũng phải túc trực liên tục để bảo đảm tình hình an ninh trật tự khu vực nà y.
Rời Bạch Hạc khi tiếng gà gáy lao xao báo hiệu một ngà y mới, tôi nghĩ đến việc liệu có thể "nâng cấp" để đưa và o quản lý những dịch vụ liên quan đến phong tục "lấy nước cầu may" ở ngã ba Bạch Hạc nà y chăng? Vì không được hướng dẫn, thông tin; không được quản lý nên dịch vụ tự phát nà y đang tiửm ẩn nhiửu nguy cơ mất an toà n đường thủy, nguy cơ là m biến tướng một phong tục đẹp.