Mâm ngũ quả - đặc trưng không thể thiếu trong cái tết Việt
Mỹ thuật - Nhiếp ảnh - Ngày đăng : 08:03, 07/02/2016
Mâm ngũ quả luôn được đặt trang trọng trên bà n thử ngà y Tết
à nghĩa mâm ngũ quả
Ở Việt Nam, dù ở bất cứ miửn nà o, thì tín ngườ¡ng thử cúng tổ tiên luôn là truyửn thống đẹp nhất. Mâm ngũ quả dâng lên bà n thử ngà y Tết chính là những hương vị đầu tiên trong năm mới mà con cháu muốn gửi đến tổ tiên.
Con số 5 trong mâm ngũ quả mang nhiửu ý nghĩa sâu xa vử văn hóa truyửn thống. Người xưa coi số chẵn là âm, số lẻ là dương. Những hoạt động có tính hưng phấn, sáng tử, tích cực, phát triển, mạnh mẽ, già u có.... là dương (5 là số dương). Những cái gì ức chế, đen tối, thụt lùi, nhu nhược, tiêu cực, nghèo nà n, nợ nần... thuộc âm. Chính vì yếu tố nà y nên khi bà y mâm ngũ quả, các cụ thường dùng con số 5 là con số dương, không ai bà y tứ quả, lục quả hay bát quả.
Mâm ngũ quả mang rất nhiửu ý nghĩa tượng trưng
Bên cạnh đó, số ngũ tượng trưng cho ngũ phúc lâm môn: phú, quý, thọ, khang, ninh (già u, sang, sống lâu, mạnh khửe và yên ổn). Năm loại quả phải đủ năm mà u sắc khác nhau. Ở mỗi miửn người ta có thể bà i trí các loại quả khác nhau, song vẫn phải đảm bảo 5 mà u. Thông thường là nải chuối mà u xanh, quả bưởi mà u và ng, quả hồng mà u đử, quả lê mà u trắng, chùm nho mà u sẫm đen.
Mà u xanh tượng trưng cho phương Đông, mà u và ng tượng trưng cho Trung Phương, mà u đử tượng trưng cho Nam Phương, mà u trắng tượng trưng cho Tây Phương, mà u sẫm đen tượng trưng cho Bắc Phương. Năm nguồn của cải cả năm phương đổ vử nhà mình, tạo nên sự trù phú, viên mãn của gia đình. à nghĩa của năm mà u trong mâm ngũ quả còn thể hiện ngũ hà nh cấu thà nh ngũ trụ: trắng hà nh kim, xanh hà nh mộc, đen hà nh thuỷ, đử hà nh hoả và và ng là hà nh thổ.
Mỗi loại quả đửu mang ý nghĩa riêng
Tùy theo từng vùng miửn với đặc trưng vử khí hậu, sản vật và quan niệm riêng mà người ta chọn các loại quả khác nhau để bà y mâm ngũ quả. Các loại quả thường bà y trên mâm đửu mang ý nghĩa rất đặc biệt: Chuối tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, nải chuối như bà n tay ngửa ra hứng lấy may mắn và những điửu tốt là nh trong năm mới, nó cũng mang ý nghĩa như là sự bao bọc và chở che. Quả Phật thủ hình dáng như bà n tay phật che chở, mang an là nh cho cả gia đình.
Quả bưởi mang mong muốn an khang, thịnh vượng. Cam, quýt tượng trưng cho sự thà nh đạt. Lê có vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ. Lựu nhiửu hạt, tượng trưng cho con đà n cháu đống. Đà o thể hiện sự thăng tiến. Thanh long như là rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tà i phát lộc. Trái dưa hấu căng tròn, mát là nh, hứa hẹn sự ngọt ngà o, may mắn. Xoà i (phát âm giống như xà i) cầu mong cho việc tiêu xà i không thiếu thốn...
Mâm ngũ quả miửn Bắc
Mâm ngũ quả của người miửn Bắc đậm nét văn hoá phương Đông là vạn vật dung hoà cùng trời đất theo thuyết Ngũ hà nh. Trong mâm ngũ quả được bà i trí theo 5 mà u: Kim mà u trắng, Mộc mà u xanh, Thủy mà u đen, Hửa mà u đử, Thổ mà u và ng. Cách bà i trí, sắp xếp mà u sắc từng loại quả xen kẽ với nhau sao cho hà i hoà , đẹp mắt, hợp phong thủy ngà y Tết. Vử số lượng quả là bao nhiêu thì không quá quan trọng, cốt sao cho đủ 5 mà u, bố trí hợp lí, cho cảm giác căng trà n, tươi mới và đủ đầy là được.
Mâm ngũ quả người miửn Bắc đẹp mắt, hà i hoà
Mâm ngũ quả miửn Bắc thường có 5 loại: chuối, bưởi, đà o, hồng, quýt. Cách bà i trí truyửn thống là : chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toà n bộ các loại quả khác; chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ và ng, trong tết năm nay thì đã có loại bưởi hình Phật thủ được rất nhiửu người ưa chuộng; các loại quả khác bà y xung quanh theo thứ tự ưu tiên từ lớn đến nhử. Những chỗ còn trống cà i xen kẽ quýt và ng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đử.
Cái Tết của người Việt ngà y nay đã đa dạng hơn xưa. Do nhu cầu thẩm mử¹ và cầu lộc tà i, may mắn mà nhiửu gia đình đã bà y nhiửu hơn năm loại quả trên mâm, song vẫn gọi là mâm ngũ quả để thể hiện sự hiếu kính và tôn trọng truyửn thống tổ tiên.
Mâm ngũ quả miửn Trung
Mảnh đất miửn Trung cằn cỗi, nghèo khó, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân cũng không quá câu nệ hình thức, chủ yếu là lòng thà nh. Mâm ngũ quả người miửn Trung vẫn đảm bảo đầy đủ và bà i trí đẹp mắt với các loại quả thường thấy: chuối, dưa hấu, thanh long, mãng cầu, dứa, cam, quýt, sung ...
Mâm ngũ quả miửn Nam
Người miửn Nam bình dị bà i trí mâm ngũ quả theo đúng ước muốn năm mới Cầu - sung - vừa - đủ - xà i. Cụ thể là 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoà i. Ngoà i ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vử đử lòng để cầu may mắn. Người miửn Nam bình dị, dễ gần mà rất hóm hỉnh. Họ cầu sung túc, vừa đủ, nhưng mỗi nhà một tâm nguyện, biết thế nà o là đủ, nên cứ đủ cho nhà mình xà i là được.
Mâm ngũ quả bình dị của người miửn Nam
Do đặc thù phát âm, mà người miửn Nam kửµ cúng một số loại quả mà ta có thể thấy ở miửn Bắc như Chuối “ phát âm là chúi “ nghe như đi xuống, hà m nghĩa xui xẻo, là m ăn không phất lên được. Trái Lê (trong lê lết), táo (còn gọi là bom nghe rất dễ đổ bể, thất bại). Hay vì câu cam là m quýt chịu có vẻ xúi quẩy mà họ cũng kiêng luông cả cam, quýt.
Mâm ngũ quả ngà y Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miửn nhưng trên hết đửu thể hiện sự thà nh kính hướng vử cội nguồn, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc./.