Những đứa trẻ Buôn Ma Jơng và cái lý không cần chữ
Media - Ngày đăng : 08:34, 16/06/2016
Trẻ lên 5 đã là điểm tựa của gia đình
Rơ à” Keng đang đau vật vã. Đã mấy ngà y qua đi, anh vẫn nằm chửng chơ giữa căn nhà lụp xụp được dựng nên bởi những tấm tole hoen rỉ vì bệnh tật. Khi cơn đau tiếp tục hà nh hạ, Keng chỉ còn biết trở mình giương đôi mắt bất lực nhìn người bạn đời “ chị Rmah H™Triêh đang đong đưa chiếc võng ru đứa con út và o giấc ngủ...
Không ốm đau bệnh tật nhưng đôi mắt Rmah H™Triêh chỉ suốt ngà y nhìn ra ngoà i đường là ng -đường Tăng Bạt Hổ, thị xã Ayun Pa... Từ tử mử sáng cho đến chiửu hôm, niửm mong mửi lớn nhất của Rmah H™Triêh đơn giản chỉ là : Đứa con gái chỉ hơn 5 tuổi của mình “ bé Rmah Hyen, nhặt nhạnh được chút gì trang trải cho bữa ăn gia đình và o tối nay. Æ ! Nó mà tìm được nhiửu vử chai thì mình kêu nó bán nhựa; tìm được sắt thì mình kêu nó bán cho mấy bà mua sắt ở gần chợ... Nó có đi tìm đồ thì nhà mình mới có, gạo có muôi mà ăn....
Bé H™Yen, buôn Majơng cùng cậu em trai suốt ngà y lặn lội tìm sắt nhựa phế liệu mà không đi học.
Không riêng gì bé H™Yen, buôn Majơng có tới 6- 7 đứa trẻ cũng trạc tuổi bé đã trở thà nh điểm tựa của gia đình lúc mới lên 5...Ngay bên cạnh nhà Rơ à” Keng, gia đình chị Rơ à” Chưnh và anh chồng Ksor Jêk cũng chỉ là một căn lửu nhử lại nằm ngay mặt tiửn đường Tăng Bạt Hổ “ thị xã Ayun Pa.
Là chủ nhân của gia đình với 12 người (2 vợ chồng và 10 đứa con “ hiện đã chết 2 con) nhưng Ksor Jêk chỉ biết suốt ngà y quẩn quanh mấy cơ sở xay xát lúa, bắp tại các xã Ia Hiao, Ia Trok, Ama Rơn... để được gọi đi hốt trấu thuê. Mỗi bao trấu hốt xong, anh Ksor Jêk chỉ được trả khoảng 500 đồng. Do vậy, hôm nà o thực sự may mắn, gặp được người chủ xay xát hà o phóng dám bao luôn việc ăn, uống của người là m thuê, anh Jêk mới có thể đem vử nhà được 50-70 nghìn đồng!
Do nguồn thu nhập của anh - người lao động chính của gia đình “ vẫn không đủ trang trải cho cuộc sống tối thiểu thường nhật nên tất cả các con của anh Ksor Jêk và chị Rơ à” Chưnh đửu không được cắp sách đến trường.
Cái lý cần gạo hơn cần chữ™™(!)
Gặp chúng tôi giữa buổi chiửu mưa nặng hạt trong căn lửu bé nhử, xiêu vẹo của mình, anh Ksor Jêk nói vẻ hồn nhiên: à”! Học là m gì! Nhà mình có cần cái chữ đâu, chỉ cần người là m cho có gạo ăn thôi. Rơ à” Chưnh đẻ ra nó (ý anh nói đến mấy đứa con trong gia đình mình) là để nó đi kiếm tiửn chớ!.
Được biết, để giúp gia đình, bé gái Rơ à” H™Dun (5 tuổi) thường dẫn theo 2 em trai Rơ à” Choan và Rơ à” Du khi tập trung tại ngã ba đường Trần Hưng Đạo “ Tăng Bạt Hổ từ tử mử sáng. Sau khi phân chia khu vực, mỗi nhóm trẻ lang thang chỉ còn khoảng 2-4 em lân la khắp các đường phố, các điểm hay tụ tập rác nhằm cố tìm được bất cứ thứ gì có thể bán được tiửn.
Vừa bước và o nhà , trên vai Rơ à” H™Dun một bao tải nặng chất đầy ve chai, nhựa, lọ... phế thải. Dường như không để ý đến người lạ trong ngôi nhà mình, cô bé nói ngắn gọn, cụt lủn và chỉ tay và o cái bao vừa đặt xuống nửnà¸: Mưa to, phải vử! Được tiửn rồi!. ành mắt trẻ con J™ ray thơ ngây như Rơ à” H™Dun bỗng sáng bừng lên khi khoe với mẹ mình “ chị Rơ à” Chưnh, một thanh nhôm mục nhưng còn khá nặng mà bé đã nhặt được ở cuối đường Trần Hưng Đạo “ thị xã Ayun Pa.
Đã 10 tuổi rồi nhưng Nay Đăo vẫn chưa biết đến một chữ gì. Từ bé đến lớn, Nay Đăo chỉ suốt ngà y lang thang khắp thị xã Ayun Pa để mò mẫn những vử chai nhựa vứt đi, miếng ve chai vỡ... Chiếc gùi sau lưng cà ng nặng, gương mặt vừa trẻ thơ vừa khắc khổ của Nay Đăo lại cà ng sung sướng hơn khi một cậu bé J™rai nhử nhắn như em lại nghiễm nhiên trở thà nh chỗ dựa mong manh cho cả gia đình.
Đã 10 tuổi nhưng Nay Đăo không thèm biết chữ mà chỉ muốn mỗi ngà y cõng trên vai một chiếc gùi nặng nhọc.
Không để con mình đơn độc trên các con đường trong thị xã, chị Nay Plơn, mẹ em Nay Đăo lại sẵn sà ng ủng hộ 2 con nhử của mình là bé gái Nay Mail (7 tuổi) và em trai Nay Luck (5 tuổi) chập chững theo anh Nay Đăo, từng bước lang thang các nẻo đường, mò mẫn ở những bãi rác xung quanh thị xã.
Con mình nó giửi lắm. Mỗi ngà y mấy đứa con mình cũng kiếm được hơn chục ngà n (nghìn) đó! “ Với nhận thức đó, từ sức khoẻ cho đến việc học hà nh của các con mình, Nay Plơn xem là chuyện không cần thiết, không mang lại một chút gì cho gia đình...
Nằm ngay trung tâm thị xã Ayun Pa, nhưng khoảng 380 hộ dân Buôn MaJơng thuộc khu phố 6, thị xã Ayun Pa chủ yếu là các gia đình DTTS người J™rai còn gặp nhiửu khó khăn vử kinh tế. Được biết, đến thời điểm hiện nay, Buôn MaJơng hiện vẫn còn gần 100 hộ dân, chiếm hơn 27,2% tổng số hộ dân chủ yếu là người DTTS thuộc diện đói, nghèo. Và vì đảm bảo những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, để phụ giúp gia đình, hà ng chục trẻ em từ 5-10 tuổi trong Buôn MaJơng sớm chấp nhận cảnh lang thang, suốt ngà y gắn với những bãi rác, nhặt nhạnh ve chai, sắt thép, bao ny-lon hay nhựa phế thải... bán kiếm tiửn giúp gia đình. Điửu kử³ lạ là một số gia đình Buôn MaJơng có kinh tế khá, đủ trang trải cuộc sống nhưng họ vẫn không muốn bọn trẻ được đến trường, vì... quan điểm nếu cho con đi học, nó sẽ kiếm không được tiửn!.
Giải thích vử vấn đử nà y, ông Kpah Hoăt, Tổ trưởng Tổ dân phố 18, thị xã Ayun Pa, than thở: Bọn trẻ con lang thang không chịu đi học là ng mình có hơn 20 đứa. Nhiửu nhà khó khăn nhưng cũng có nhà không đến nỗi nà o. Tổ dân phố đã nhiửu lần họp, nhắc nhở nhưng họ cứ ngồi nghe như đó là con cái của ai. Nhiửu người còn la mình: Thiếu cái chữ có chết đâu, thiếu hạt gạo thì mới chết !. Mình không có quyửn xử phạt, họ cứ giở cái lý cùn ra thế thì biết là m sao!?
Phóng sự củaThanh Luận