Là ng ngư phủ trên cao nguyên
Media - Ngày đăng : 16:48, 01/09/2016
Giăng lưới cùng ngư phủ T™Lâm
Hồ Ayun Hạ có rất nhiửu cá. Cá tự nhiên vốn đã nhiửu nay được Công ty thuỷ sản miửn Trung thả giống chăn nuôi nên cuộc sống của hà ng trăm hộ dân sống quanh lòng hồ Ayun Hạ vốn đã ổn định từ nghử đánh bắt cá nay lại cà ng sung túc hơn xưa.
Đối với dân là ng T™Lâm mỗi ngà y dọc theo dòng sông Ayun hay chèo thuyửn ra giữa lòng hồ thuỷ lợi Ayun Hạ đánh cá thường được gần hà ng chục kg cá nước ngọt đủ để đáp ứng nhu cầu thực phẩm trong cả tuần, phần còn lại được bán cho các tiểu thương cung cấp cho các chợ Phú Thiện, Ayun Pa... Cá ở đây nhiửu nhưng chủ yếu vẫn là cá trắm, mè, cá quả... Với nguồn thuỷ sản phong phú như vậy nên nhiửu lúc đánh bắt được nhiửu con cá mè, trắm nặng hơn 10kg. Tuy nhiên, khi đánh được cá to, người dân các buôn là ng sống quanh hồ Ayun Hạ thường không vui với quan điểm cá to rất khó bán tại chợ Phú Thiện và tiểu thương thường trả giá rẻ từ 20-40 nghìn đồng/kg.
Một góc là ng ngư phủ Plei Trơk, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện.
Hơn 40 năm gắn bó với dòng sông Ayun, khi giận dữ lúc hiửn hoà , Đinh Breng, là ng T™Lâm, xã Ayun, huyện Chư Sê được xem là người đánh cá giửi nhất vùng Tung Kê nà y. Theo nhận định của Đinh Breng, cách đánh cá của những ngư phủ trên sông Ayun rất khác người.
Buổi chiửu sau khi đi rẫy vử họ chỉ ra sông buông lưới xuống để sáng mai ra thu lưới và cá vử dùng. Điửu đáng quý là đã bao mùa rẫy qua, thuyửn lưới và cả cần câu của bất kử³ ai ở là ng T™Lâm hay các buôn là ng lân cận để qua đêm trên thượng nguồn sông Ayun hay lòng hồ Ayun Hạ chưa bao giử bị mất.
Buổi sáng thường gắn với hoạt động thu hoạch thuỷ sản đối với đồng bà o Bahnar tại là ng T™Lâm, xã Ayun, huyện Chư Sê.
Trời vử khuya, sương trắng như tấm mà n buông phủ xuống mà n đêm, khi phụ nữ và trẻ em là ng T™Lâm chìm và o giấc ngủ, Đinh Breng tay cầm mái chèo, đốt điếu thuốc và nhắc tôi mặc thêm áo ấm. Ra bử hồ Ayun Hạ, ông buông nhẹ mái chèo, chiếc thuyển độc mộc trượt nhanh theo dòng nước dần xa bử.
Mình buông lưới cách bử chỉ chục mét thôi nhưng phải cẩn thận đấy. Đoạn nước nà y khá sâu.. Đinh Breng vừa nhấc lưới lên đã thấy những chú cá mè nặng hơn 2kg đang giãy giụa trong lưới. Breng gỡ cá bử và o thuyửn và lặng lẽ chèo con thuyửn tiếp tục xuôi theo dòng nước. Ngay tay lưới đầu tiên ông đã thu được hơn 16kg cá chủ yếu là cá lóc và cá mè.
à”ng Đinh Breng đi thu lưới vử cùng những sản phẩm sau một đêm giăng lưới.
Trên bến, những chiếc thuyửn khác cũng bắt đầu ra sông cùng gọi nhau những tiếng khẩu hiệu í ới chỉ có người dân là ng ngư phủ T™Lâm mới biết. Theo Đinh Breng, tại các buôn là ng dựa và o cuộc sống sông nước như là ng T™Lâm, như một kiểu hương ước được vạch sẵn, từ hà ng chục năm vử trước, những người đánh bắt cá giửi được cộng đồng ghi nhận mới có thể chèo xuồng ra sông và o ban đêm để đánh bắt được nhiửu hơn....
Và sau đêm miệt mà i thu lưới và thà nh quả lao động ngoà i nương rẫy, bình minh vừa ló dạng cũng là lúc những con thuyửn bắt đầu cập bến, ở đó người mua cá đã đợi sẵn để cung cấp cho chợ Phú Thiện...
Những buôn là ng ngư phủ hình thà nh trong kháng chiến
Xã Ayun, huyện Chư Sê có lẽ là nơi duy nhất tại Tây Nguyên có đến 7 buôn là ng mà người dân “ chủ yếu đồng bà o Bahnar sống bằng nghử đánh cá dọc sông.
Theo cụ Đinh Kpuih, già là ng T™Lâm, ngay từ lúc mới lập là ng, đời sống bà con sống quanh thượng nguồn sông Ayun vốn chỉ biết dùng thuyửn độc mộc ra sông bắt cá nhưng thu được rất ít. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mử¹, chính nơi đây là một trong những nơi đồng bà o Bahnar nuôi dấu cán bộ cách mạng, bộ đội. Đêm đêm thanh niên trong là ng chèo thuyửn độc mộc cùng bộ đội cụ Hồ vượt sông, mai phục dưới chân đèo Tung Kê tiêu diệt kẻ thù.
Vợ chồng Đinh Kpăk trên chiếc ghe phương tiện sản xuất nuôi cả gia đình.
Phía bên kia dòng sông là các là ng King Pêng, Plei Bông, Plei Trơk và Plei Hek, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện. Cả 11 buôn là ng dọc theo thượng nguồn sông Ayun, quanh lòng hồ Ayun Hạ gắn với cuộc sống sông nước từ những năm kháng chiến chống Pháp.
Trong thời gian bám trụ với dân, bộ đội cụ Hồ huyện H2 cũ đã dạy cho dân là ng T™Lâm cách câu cá, đan và thả lưới bắt cá dưới dòng sông Ayun từng bước cải thiện cuộc sống. Và cũng từ đấy, không riêng gì là ng T™Lâm mà đời sống người dân tại các buôn là ng lân cận như Tung Giang, Plei Trơk, Plei Hek, King Pêng... được cải thiện nhử nguồn thực phẩm quý giá khai thác từ dòng sông Ayun.
Bao nhiêu mùa rẫy qua, cuộc sống của gần 350 hộ dân ngư phủ tại các là ng T™Lâm, Tung Giang 1, Tung Giang 2... đã gắn bó mật thiết với dòng sông. Nhưng theo già Kpuih, là ng T™Lâm là một ngôi là ng có nhiửu người đánh bắt cá giửi nhất như Đinh Breng, Đinh A Thin, Đinh Yuk...
Anh Đinh Ueng, trưởng thôn Plei Trơk lội xuống lòng hồ Ayun Hạ kiểm tra lưới.
Nghử đánh cá đã gắn bó với những đứa con là ng T™Lâm, từ nhử đã theo cha ra bử sông cầm cần câu cá. Trẻ con trong là ng khi vừa lớn lên lúc biết đi cũng là lúc phải tập bơi, lên 10 tuổi đã được cha mẹ dạy cho cách dùng cần câu cá, thậm chí có đứa giăng lưới thà nh thục, biết canh con nước, ngọn gió để đặt câu, buông lưới.
Anh Đinh Đôk, là ng Plei Trơk cho biết: Lúc trước, tôi sống ở xã H™Bông huyện Chư Sê nhưng đời sống gặp nhiửu khó khăn khi không thể sản xuất, đất đai khô cằn và nhiửu đá... Nhưng từ lúc chuyển cả gia đình vử sống tại đây, lòng hồ Ayun Hạ đã tiếp thêm sức mạnh cho anh và nuôi cả gia đình.
Con sông Ayun hung hãn và o mùa mưa lũ là thế nhưng cũng là nguồn tà i nguyên gần như bất tận đối với đời sống của bà con buôn là ng. Từ giọt nước mát mang đến những vụ mùa bội thu, dòng sông nà y cùng với sức người đã góp phần hình thà nh nên những buôn là ng ngư phủ ngay trên cao nguyên.
Dòng nước thuỷ lợi Ayun Hạ vừa tưới mát cho cây trồng vừa mang lại nguồn thức ăn dồi dà o cho bà con đồng bà o Bahnar các là ng King Pêng, Plei Bông, Plei Trơk và Plei Hek...
Do đã được trang bị kử¹ năng đánh bắt cá ngay từ thời kháng chiến nên ngay thuỷ lợi Ayun Hạ chính thức chặn dòng và o năm 1994, cuộc sống của hà ng trăm hộ dân đồng bà o Bahnar quanh lòng hồ Ayun Hạ ngà y cà ng no đủ, sung túc hơn xưa...
Thanh Luận “ Mộng Thường