Chủ biên SGK Ngữ văn: Không đáng bàn quan điểm bỏ Chí Phèo khỏi SGK

Chia sẻ với báo chí ngày 7-12, PGS Đỗ Ngọc Thống cũng cho rằng việc tiếp nhận một tác phẩm, nhất là tác phẩm lớn thì bao giờ cũng phức tạp, có nhiều ý kiến khác nhau theo trình độ, đối tượng người đọc, theo các bối cảnh và thời đại khác nhau; thậm chí kết quả tiếp nhận có thể ngược nhau. Tuy nhiên phải có lý, có sức thuyết phục. Hiểu về tác phẩm Chí Phèo như nghiên cứu sinh Nguyễn Sóng Hiền chứng tỏ trình độ tiếp nhận tác phẩm văn học của người viết rất thấp.

Theo ông Thống, nếu cho rằng việc học xong rồi không đọng lại được gì ở truyện Chí Phèo thì chỉ có thể hoặc là do người dạy kém, hoặc là do người học đến lớp chỉ để… ngủ gật. Ông Thống cũng cho rằng cần phải hiểu "cái đẹp cứu rỗi" không chỉ bó hẹp trong ý nghĩa đối lập với cái xấu mà cần hiểu cái đẹp như một phạm trù thẩm mỹ theo nghĩa rộng. Ở đó, cái đẹp được biểu hiện trên nhiều bình diện và thể hiện một cách sâu sắc các giá trị nhân bản, khẳng định giá trị con người. Viết về cái xấu, về "thằng nát rượu, ăn vạ" không có nghĩa là biểu dương, cố súy cho cái xấu và việc "nát rượu, ăn vạ". Những thầy, cô giáo dạy văn giỏi trong nhà trường từ trước tới nay đều hiểu như vậy. Ông Thống khẳng định nếu có hiện tượng dạy tác phẩm không đúng cách đã tạo ra cái nhìn phiến diện ấy thì cũng không phải quan điểm dạy học văn chính thống trong nhà trường.

Chí Phèo - Thị Nở trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy

Chuyên gia này cho hay trong dự thảo Chương trình Ngữ văn mới sắp được đưa lên mạng xin ý kiến rộng rãi, tác phẩm Chí Phèo sẽ nằm trong danh mục gợi ý giúp các tác giả SGK và giáo viên hình dung ra đề tài, kiểu loại văn bản và mức độ khó theo từng lớp và nhóm lớp; không bắt buộc. Việc đưa tác phẩm ấy như thế nào vào SGK thì tùy vào tác giả của mỗi bộ sách.

Nhiều giáo viên Ngữ văn cũng bày tỏ quan điểm không đồng tình với ý kiến của nghiên cứu sinh Nguyễn Sóng Hiền. Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên Trường THPT Chu Văn An, Hà Nội, cho rằng tôn trọng khác biệt và quyền đưa ra quan điểm riêng không đồng nghĩa với việc lan truyền, chấp nhận những phát ngôn có thể gây phương hại đến giá trị thực trong cộng đồng. Loại bỏ tác phẩm Chí Phèo ra khỏi chương trình SGK phổ thông là ý kiến tuyệt đối không thể chấp nhận. "Là một kiệt tác của văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930-1945, tôi tin truyện ngắn Chí Phèo luôn xứng đáng tồn tại bên cạnh bất kì tác phẩm nào trong các giai đoạn trước và sau nó"- TS Tuyết nói.

Cô Nguyễn Thúy Anh, giáo viên Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An), đánh giá đây là một trong những tác phẩm văn học vượt qua những vấn đề mang tính chất tư tưởng chính trị đơn thuần và hướng đến tầm nhân văn lớn hơn. "Đừng nghĩ văn của Nam Cao chỉ phản ánh xã hội mà ông còn gửi gắm rất nhiều những triết lý sống trong đó"- cô Thúy Anh nói.

Trước đó, nghiên cứu sinh Nguyễn Sóng Hiền đã có bài viết bày tỏ quan điểm cho rằng nên đưa tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao ra khỏi SGK Ngữ văn để tránh tác động xấu đến học sinh. Nghiên cứu sinh này cho rằng: "Liệu có nên tiếp tục giữ trong chương trình phổ thông hay không khi mà bản thân tác phẩm "Chí Phèo" không có ý nghĩa nhiều về mặt giáo dục, mà ngược lại, có thể có những tác động xấu về mặt nhận thức của học sinh?

Lạ lùng thay, nhiều nhà phê bình và học giả còn hình tượng hoá cái cảnh Chí uống rượu say rồi cưỡng bức Thị Nở và xem đó như sự thức tỉnh tính thiện trong con người Chí.

Trong bất kỳ xã hội nào, hành động cưỡng bức đó đều đáng lên án. Chí đã phạm pháp. Dù về mặt nhận thức, hắn không ý thức hành vi của mình nhưng về khía cạnh giáo dục, đó là hành động cần phê phán. Mà cưỡng bức với một người thiểu năng như Thị Nở thì càng phải lên án và phê phán thích đáng hơn. Chúng ta không thể và không nên bảo vệ những hành vi trái pháp luật. Điều đó chẳng khác gì cổ suý cho lớp trẻ để bắt chước làm theo.

...Như vậy, Nở là người bị hại, bị Chí lợi dụng lúc ngủ say để cưỡng bức. Vậy thì tại sao chúng ta có thể ghép đôi cho một kẻ lưu manh với cô gái vô tội? Chưa kể sau này, Nở lại mang bầu và lại ôm thêm nỗi khổ vào thân. Dù đánh giá ở khía cạnh nào đi nữa, Chí vẫn là kẻ xấu".

Yến Anh/NLĐ