Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội: Nỗ lực gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa dân gian

Nỗ lực duy trì hoạt động chuyên môn hiệu quả

Báo cáo tổng kết hoạt động của Hội trong năm 2025, PGS.TS Trần Thị An - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội cho hay trong 6 tháng đầu năm 2025, phần lớn hoạt động của Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội phải tạm dừng để chờ chủ trương của cấp trên về sắp xếp tổ chức. Từ tháng 7/2025, khi được phép tiếp tục triển khai kế hoạch, Ban Chấp hành Hội đã nhanh chóng rà soát lại toàn bộ chương trình công tác, tập trung nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ với tinh thần chủ động và trách nhiệm. Kết quả, phần lớn các nội dung kế hoạch đã đề ra trong năm đã được hoàn thành.

Là một hội nghề nghiệp có đặc thù chuyên môn sâu, Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội tiếp tục xác định tọa đàm, hội thảo khoa học và khảo sát, sưu tầm thực tế là hai trục hoạt động xuyên suốt. Trong năm 2025, Hội đã tổ chức nhiều tọa đàm chuyên đề với nội dung phong phú, tiếp cận trực diện các vấn đề cốt lõi của văn hóa dân gian Thăng Long - Hà Nội và vùng phụ cận. Có thể kể tới các hội thảo: “Tục cúng Táo quân của người Việt”, “Di sản lễ hội truyền thống Thăng Long - Hà Nội”, “Văn minh sông Hồng - kết tinh và lan tỏa”, “Kiến tạo giá trị di sản Hội Gióng – từ truyền thống tới thực hành đương đại”, “Cái sống và cái chết của người Việt cổ nhìn từ di tích và di vật khảo cổ học Vườn Chuối”, “Lịch sử ca trù qua câu chuyện cuộc đời của một số ca nương”, “Văn hóa xứ Đoài và nhà thơ Quang Dũng”, “Mo Mường trong đời sống tâm linh của người Mường xưa và nay”, “Tín ngưỡng của người Hoa ở Hà Nội”... Các buổi toạ đàm có chất lượng khoa học cao, các diễn giả có sự chuẩn bị công phu, nghiêm túc, thu hút được sự chú ý, quan tâm của các hội viên, qua đó nêu bất được kiến thức liên ngành trong nghiên cứu văn hóa dân gian của các hội viên ngày một nâng cao..

Đặc biệt, hội thảo về “Diễn xướng dân gian múa bồng Triều Khúc và chèo tàu Đan Phượng trong lễ hội Hà Nội” đã tạo dấu ấn rõ nét khi kết hợp nghiên cứu học thuật với trình diễn thực hành. Sự tham gia của các diễn giả là hội viên địa phương nơi có di sản và trình diễn bởi các nghệ nhân địa phương đã đưa lại những nhận thức mới và không khí sinh động của hội hè làng xã.

Song song với hoạt động tọa đàm, hội thảo, Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội tiếp tục phát huy thế mạnh điền dã, khảo sát thực tế. Trong năm 2025, dù điều kiện tổ chức còn nhiều hạn chế, Hội vẫn triển khai một số chuyến khảo sát, sưu tầm đến những vùng, miền nổi tiếng về văn hóa, lịch sử, danh lam thắng cảnh như: Hải Phòng, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Lào Cai, Yên Bái. Các đợt khảo sát thực tế đã làm phong phú hơn những kiến thức lịch sử, văn hóa, xã hội cho từng hội viên, phục vụ tốt trong công tác chuyên môn của Hội.

Hoạt động nghiên cứu cá nhân của hội viên tiếp tục được duy trì và phát huy. Nhiều hội viên đã công bố bài viết trên các báo, tạp chí chuyên ngành; tham gia tham luận tại các hội thảo khoa học do Trung ương, Thành phố và Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội tổ chức; góp phần lan tỏa tri thức về văn hóa dân gian tới công chúng rộng rãi. Trong năm 2025, Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội có 3 công trình nghiên cứu được Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội hỗ trợ kinh phí, tập trung vào các nội dung nghiên cứu di sản văn hóa dân gian gắn với Hà Nội.

Hiện nay, Hội đang bảo trợ chuyên môn cho 11 câu lạc bộ trực thuộc, hoạt động trong nhiều loại hình văn hóa dân gian như ca trù, múa bồng, chèo tàu, dân ca, sáo diều, nghệ thuật truyền thống. Việc triển khai Quy chế tổ chức và hoạt động của các câu lạc bộ đã góp phần nâng cao tính kỷ cương, gắn kết hoạt động cơ sở với định hướng chuyên môn của Hội, từng bước tạo mạng lưới sinh hoạt văn hóa dân gian có chiều sâu và tính bền vững.

Trẻ hóa đội ngũ, tăng kết nối và nâng cao hiệu quả hoạt động

Bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội cũng thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế cần khắc phục. Đó là độ tuổi trung bình của hội viên còn cao, công tác phát triển hội viên trẻ gặp nhiều khó khăn; sự tham gia sinh hoạt thường xuyên của một bộ phận hội viên chưa đồng đều; kế hoạch giao lưu luân phiên giữa các câu lạc bộ trực thuộc Hội chưa thực hiện được trong năm 2025; mối liên kết giữa Hội với một số địa phương, sở, ban, ngành của Thành phố còn chưa mở rộng như kỳ vọng...

Nhằm khắc phục hạn chế và phát huy những kết quả đã đạt được, trong năm 2026, Ban chấp hành Hội cũng đã đề ra phương hướng hoạt động cụ thể. Theo đó, Hội sẽ từng bước trẻ hóa đội ngũ hội viên, chủ động phát hiện, bồi dưỡng và kết nạp những người làm công tác nghiên cứu, sưu tầm, thực hành văn hóa dân gian có năng lực, tâm huyết; đồng thời tạo điều kiện để hội viên trẻ tham gia nhiều hơn vào các hoạt động chuyên môn của Hội.

Cùng với đó, Hội tiếp tục đẩy mạnh hoạt động điền dã, khảo sát, tăng cường phối hợp với các địa phương để sưu tầm, nghiên cứu các giá trị văn hóa dân gian đang có nguy cơ mai một. Hoạt động tọa đàm, hội thảo khoa học trong năm 2026 sẽ được tổ chức theo hướng gắn nghiên cứu với thực tiễn, kết nối chặt chẽ giữa học thuật và đời sống cộng đồng, giữa nghiên cứu và thực hành văn hóa.

Hội cũng xác định nâng cao vai trò điều hành của Ban Chấp hành, tăng cường gắn kết hệ thống câu lạc bộ trực thuộc, từng bước xây dựng các mô hình sinh hoạt chuyên môn hiệu quả, bền vững. Đồng thời, Hội tiếp tục tham gia tích cực các hoạt động văn hóa xã hội do Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội và Thành phố tổ chức, góp phần khẳng định vai trò của Hội trong việc gìn giữ, nghiên cứu và lan tỏa các giá trị văn hóa dân gian Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới.

Phát biểu tại hội nghị tổng kết, NSND Trần Quốc Chiêm - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội cho biết, trong năm qua, hoạt động của các hội chuyên ngành có nhiều biến động do quá trình sắp xếp tổ chức chính quyền hai cấp. Dù gặp không ít khó khăn, các hội chuyên ngành, trong đó có Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội vẫn nỗ lực duy trì hoạt động với tinh thần trách nhiệm và tâm huyết nghề nghiệp.

Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội đánh giá cao sự đoàn kết nội bộ, các hoạt động chuyên môn sôi nổi của Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội, đặc biệt là sự gắn bó chặt chẽ với đời sống văn hóa cơ sở. “Thay mặt Thường trực Hội, tôi ghi nhận và biểu dương những kết quả mà Hội đã đạt được trong năm qua. Bước sang năm 2026, Hội cần tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, trách nhiệm và sáng tạo; xây dựng phương hướng, kế hoạch hoạt động cụ thể. Để chuẩn bị cho việc tổ chức Đại hội, Hội cần đặc biệt chú trọng công tác nhân sự, nghiên cứu bổ sung, sửa đổi Điều lệ Hội, đồng thời xác định định hướng hoạt động dài hạn cho cả nhiệm kỳ và kế hoạch triển khai theo từng năm, bảo đảm hoạt động hiệu quả, phát huy tiềm năng và thế mạnh của đội ngũ văn nghệ sĩ hội viên”, NSND Trần Quốc Chiêm nhấn mạnh./.

Thụy Phương