Hội Kiến trúc sư Hà Nội: Gỡ vướng chứng chỉ hành nghề và giải pháp chống ngập đô thị

Nhiều bất cập trong thực tiễn cấp chứng chỉ hành nghề

Ở phiên thảo luận thứ nhất, các đại biểu tập trung phân tích những vấn đề kéo dài trong quá trình cấp, gia hạn và công nhận Chứng chỉ hành nghề (CCHN). Nhiều ý kiến cho rằng quy trình hiện nay vẫn phức tạp và thiếu thống nhất giữa các địa phương. Không ít nội dung hồ sơ bị trùng lặp, yêu cầu giấy tờ chưa phù hợp thực tiễn trong khi mức độ số hóa chưa đồng bộ khiến kiến trúc sư phải nộp lại các tài liệu vốn có thể tra cứu trên hệ thống điện tử. Sự khác nhau trong cách hiểu và áp dụng quy định giữa các tỉnh, thành dẫn tới giảm tính minh bạch, làm khó việc lập kế hoạch hành nghề cũng như tham gia đấu thầu, chủ trì dự án.

Đáng chú ý là những bất cập trong việc chứng minh kinh nghiệm thực tế của kiến trúc sư. Thực tế cho thấy, nhiều người trực tiếp đảm nhiệm thiết kế, quản lý kỹ thuật hoặc đóng vai trò chuyên môn quan trọng trong các đồ án nhưng không được đứng tên pháp lý. Hệ quả là hồ sơ không đủ căn cứ chứng minh năng lực, tạo nên khoảng cách giữa kinh nghiệm thật và bằng chứng hành chính. Đây là nhóm vướng mắc được nhiều đại biểu phản ánh.

Hệ thống chứng chỉ hành nghề hiện được chia nhỏ theo nhiều lĩnh vực như thiết kế, thẩm tra, thẩm định, hạ tầng kỹ thuật hay tổng mặt bằng. Sự phân mảnh này tạo gánh nặng chi phí và thủ tục cho người hành nghề, trong khi bản chất công việc tư vấn thiết kế quy hoạch - kiến trúc đòi hỏi tư duy liên ngành và mức độ tích hợp cao.

Về công tác sát hạch, một số đại biểu cho rằng đề thi sát hạch hiện nay vẫn nặng về ghi nhớ quy định, thiếu đánh giá kỹ năng xử lý tình huống, tổ chức dự án hay giải pháp cho các vấn đề phát sinh. Điều này dẫn tới chưa phản ánh đúng năng lực thực hành, đồng thời không khuyến khích kiến trúc sư cập nhật các xu hướng và tri thức mới.

Ông Lương Văn Sơn - Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội, Chi hội trưởng Chi hội KTS Hacid cho rằng hệ thống chứng chỉ hành nghề kiến trúc cần được điều chỉnh toàn diện theo hướng thực chất, phản ánh đúng năng lực của kiến trúc sư và phù hợp với bối cảnh hành nghề hiện nay. Ông đề xuất khôi phục cơ chế phân hạng chứng chỉ nhưng thay đổi tiêu chí đánh giá, chuyển từ quy mô kết cấu sang quy mô công suất và đặc điểm loại hình kiến trúc, tham chiếu hướng dẫn trong Thông tư 06/2021/TT-BXD để bảo đảm cơ sở chuyên môn. Việc xác định kinh nghiệm cần căn cứ vào chất lượng công trình và phạm vi công việc mà kiến trúc sư trực tiếp đảm trách, thay vì xác nhận thời gian tham gia một cách hình thức. Hệ thống tích lũy điểm CPD nên được mở rộng, hướng tới các hoạt động có giá trị thực như tham gia thiết kế các dự án được phê duyệt, nghiên cứu khoa học hoặc công bố học thuật, đồng thời điều chỉnh điểm giảng dạy cho cân xứng với kinh nghiệm thực tế. Ông cũng cho rằng phạm vi hành nghề cần được rà soát để phản ánh đúng năng lực tổng hợp của kiến trúc sư, trong đó có việc bổ sung nội dung lập quy hoạch tổng mặt bằng nhằm giảm bớt thủ tục chồng chéo. Hồ sơ chứng minh năng lực cần được tinh giản để loại bỏ các yêu cầu thuần túy hình thức, tạo thuận lợi cho người hành nghề. Ngoài ra, việc cấp các loại chứng chỉ nên được thống nhất về Sở Quy hoạch - Kiến trúc để tăng hiệu quả quản lý. Bên cạnh đó, cần nâng cấp dịch vụ công trực tuyến và xây dựng cơ sở dữ liệu nghề nghiệp số nhằm bảo đảm tính minh bạch, đồng thời đơn giản hóa quá trình xác nhận kinh nghiệm cho kiến trúc sư.

Theo KTS Phạm Bách Tùng - Công ty CP thành viên Đầu tư và Xây dựng CDCC, chứng chỉ Hành nghề Tư vấn Thiết kế Quy hoạch - Kiến trúc là công cụ quan trọng để quản lý chất lượng hành nghề, nhưng cũng cần được định hướng - xây dựng - xác định cụ thể theo tiêu chí hợp lý, khả thi và phù hợp với thực tiễn nghề nghiệp. Những vướng mắc hiện nay cho thấy nhu cầu cấp thiết phải cải cách theo hướng đơn giản - minh bạch - phản ánh đúng năng lực thực hiện. Việc sửa đổi các Chính sách Quy trình cấp Chứng chỉ hành nghề tư vấn thiết kế quy hoạch - kiến trúc sẽ giúp các cơ quan quản lý có thêm cơ sở để hoàn thiện các chính sách - quy trình - quy định..., qua đó tạo dựng một môi trường hành nghề chuyên nghiệp, công bằng và hiệu quả hơn.

Tại tọa đàm, ông Trần Việt Thắng, Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội đã giải đáp một số nội dung liên quan đồng thời cho hay sẽ tiếp thu và ghi nhận các đề xuất để hoàn thiện cơ chế trong thời gian tới.

Tìm kiếm giải pháp chống ngập tầng hầm trong đô thị

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, TS. KTS Nguyễn Văn Hải, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho biết: Mới đây, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đào Duy Ngọc đã nêu 5 điểm nghẽn cấp bách mà Hà Nội phải tập trung giải quyết, trong đó có tình trạng úng ngập. Chỉ đạo đó cũng là định hướng của tọa đàm hôm nay hướng tới khi các đại biểu cùng bàn thảo về một trong những giải pháp cho thực trạng này. Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội nhấn mạnh, việc ứng dụng các giải pháp chống ngập trong các khu đô thị mới, đặc biệt là khi thiết kế tầng hầm có thể góp phần giảm thiểu những thiệt hại không đáng có... Một trong số những giải pháp đã được Công ty Cổ phần Phát triển Bất động sản Văn Phú chia sẻ tại tọa đàm cũng là những gợi mở cho các kiến trúc sư trong thiết kế công trình.

Tham luận của KTS Lê Anh Tuấn - Chi hội Kiến trúc sư Công ty Cổ phần Phát triển Bất động sản Văn Phú nhấn mạnh, tình trạng ngập úng ngày càng gia tăng do hệ thống thoát nước quá tải, quy hoạch chưa đồng bộ và sự biến mất của các hồ, ao điều hòa tự nhiên... Giải pháp cửa chống ngập được xác định là nhu cầu tất yếu đối với các công trình có tầng hầm, nhất là trong các khu đô thị hiện đại.

Đại diện đơn vị trình bày mô hình cửa chống ngập tầng hầm từng được áp dụng tại một số dự án của Tập đoàn Văn Phú – Invest trong đó nhấn mạnh ưu điểm của hệ thống cửa tự động trong việc giảm thiểu thiệt hại cho công trình và cư dân, đồng thời làm rõ các yêu cầu kỹ thuật, quy trình vận hành và bảo trì. Tham luận khẳng định, việc ứng dụng cửa chống ngập trong các công trình thuộc các khu đô thị của Văn Phú chỉ phát huy hiệu quả tối đa khi được triển khai đồng bộ với hệ thống chống ngập chung của thành phố, gắn với định hướng phát triển hạ tầng xanh tự thấm và các hồ chứa nước ngầm trong đô thị.

"Cơ quan quản lý nhà nước về đô thị cần tiếp tục xây dựng các giải pháp vĩ mô trong quy hoạch tổng thể chống ngập lụt và thoát lũ cho toàn thành phố. Đồng thời, cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị quản lý hạ tầng kỹ thuật như Sở Xây dựng, Cảnh sát PCCC, Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập nước… để hình thành các quy chế phối hợp liên ngành, bảo đảm xử lý kịp thời sự cố theo các “kịch bản” đã được chuẩn bị. Bên cạnh đó, có thể xem xét các giải pháp trước mắt và lâu dài như: đầu tư hệ thống trạm bơm tiêu thoát nước đô thị; xây dựng hầm chứa nước tại các khu vực trũng nhằm giảm úng ngập cục bộ; đồng thời nâng cấp và mở rộng hệ thống thoát nước hiện hữu, từng bước cải thiện năng lực chống ngập cho thành phố", TKS Lê Anh Tuấn đề xuất.

Cùng với giải pháp cửa chống ngập, một số đại biểu đề xuất tăng cường nghiên cứu mô hình nền tự thấm. Đây được xem là hướng tiếp cận hiệu quả nhằm giảm lượng nước chảy bề mặt và hỗ trợ hệ thống thoát nước đặc biệt ở các khu vực có mật độ xây dựng cao. Các ý kiến chung nhận định rằng các giải pháp kỹ thuật tại công trình cần được kết hợp đồng bộ với hạ tầng đô thị, đồng thời hệ thống quy chuẩn, hướng dẫn thiết kế tầng hầm cần được cập nhật phù hợp bối cảnh mưa cực đoan ngày càng phổ biến.

Nhiều đại biểu cũng đề nghị tăng cường phối hợp giữa chủ đầu tư, đơn vị tư vấn và cơ quan quản lý trong quá trình thẩm định, nghiệm thu để bảo đảm an toàn, tính khả thi và khả năng nhân rộng các mô hình chống ngập.

Phát biểu kết luận tọa đàm, TS.KTS Tạ Nam Chiến - Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội ghi nhận những đóng góp thiết thực từ các đơn vị đồng thời nhấn mạnh yêu cầu cải cách toàn diện quy trình cấp CCHN theo hướng đơn giản, minh bạch và thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Ông cho rằng tiêu chí đánh giá năng lực cần phản ánh đúng vai trò thực tế của kiến trúc sư trong dự án thay vì phụ thuộc vào yếu tố pháp lý hình thức. Ngoài ra, hệ thống chứng chỉ cần được tinh gọn để phù hợp xu hướng hành nghề tích hợp trong bối cảnh đô thị phát triển nhanh và công nghệ AI tác động mạnh đến ngành nghề.

Về vấn đề chống úng ngập tầng hầm đô thị, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội đề nghị tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm và chuẩn hóa các giải pháp kỹ thuật, đặc biệt là công nghệ cửa chống ngập và mô hình nền tự thấm. Đây được xem là những hướng tiếp cận khả thi nhằm giảm áp lực lên hạ tầng đô thị và bảo đảm an toàn công trình.

Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội Nguyễn Văn Hải cho hay, các ý kiến tại tọa đàm sẽ được Hội tổng hợp đầy đủ để báo cáo và kiến nghị tới UBND Thành phố Hà Nội, Sở Quy hoạch - Kiến trúc và các cơ quan quản lý liên quan. Thông qua đó, Hội mong muốn góp phần hoàn thiện cơ chế hành nghề, nâng cao chất lượng công tác quy hoạch - kiến trúc và đóng góp tích cực cho sự phát triển bền vững của Thủ đô./.

Thụy Phương