Phát triển kinh tế số, cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên mới

Ngày 21/11, tại Hà Nội, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong Kỷ nguyên mới”. Sự kiện nhằm tạo ra không gian trao đổi chuyên môn, kết nối cơ hội và định hướng giải pháp thực tiễn cho việc xây dựng nền kinh tế số năng động, bền vững và hội nhập quốc tế.

Được coi là một trong những trụ cột quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã khẳng định: đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt để Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và toàn diện. Đồng thời, Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến 2030 đã đặt mục tiêu kinh tế số đóng góp 20% GDP vào năm 2025, 30% vào năm 2030, coi hạ tầng số, công nghệ số và công nghiệp số là trụ cột dẫn dắt phát triển, góp phần xây dựng nền kinh tế hiện đại, sáng tạo và hội nhập sâu rộng.

Những năm gần đây, kinh tế số Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tỷ trọng kinh tế số trong GDP cả nước liên tục tăng, các mô hình thương mại điện tử, thanh toán số, logistics thông minh, dịch vụ số… phát triển mạnh mẽ, góp phần nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động của DN. Các tập đoàn công nghệ lớn và hệ sinh thái startup cũng đã hình thành, tạo sức lan tỏa trong nhiều ngành, từ nông nghiệp, tài chính, bán lẻ đến logistics. Riêng Hà Nội - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước, đã có bước tiến rõ rệt khi tỷ trọng kinh tế số trong GRDP tăng từ 15,37% năm 2020 lên 16,26% năm 2024, khẳng định chiến lược phát triển kinh tế dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và kinh tế số. TP đặt mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GRDP vào năm 2030 và 40% vào năm 2045, hướng tới mô hình phát triển hiện đại, xanh, bền vững và dựa trên công nghệ cao, trở thành hình mẫu cho các đô thị khác trong xây dựng hệ sinh thái số và đổi mới sáng tạo.

cho rằng những kết quả trên chứng tỏ Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành nền kinh tế số năng động, bền vững và hội nhập quốc tế, mặc dù vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết để phát triển toàn diện. Tuy nhiên, thực trạng phát triển kinh tế số tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Nhiều DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, còn hạn chế về hạ tầng công nghệ, năng lực quản trị và kỹ năng số. Việc áp dụng các nền tảng số, giải pháp AI, dữ liệu lớn hay điện toán đám mây chưa đồng bộ, khiến tốc độ chuyển đổi số giữa các ngành và địa phương còn chênh lệch. Bên cạnh đó, vấn đề về khung pháp lý, bảo mật dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn là những yêu cầu cấp bách để nền kinh tế số thực sự bứt phá.

“Thông qua Diễn đàn lần này, Báo Kinh tế & Đô thị mong muốn tạo không gian để các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý không chỉ thảo luận những cơ hội và thách thức một cách chung chung, mà đi sâu vào 3 nhóm vấn đề cốt lõi gồm: thể chế và chính sách; hạ tầng và nền tảng số, đặc biệt là nguồn nhân lực và năng lực chuyển đổi của doanh nghiệp” - PGS.TS Nguyễn Thành Lợi nhấn mạnh.

Chia sẻ tại Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong Kỷ nguyên mới”, ông Nguyễn Phú Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Khoa học và Công nghệ) nhấn mạnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang trở thành động lực trung tâm của kinh tế số.

Theo ông, kinh tế số Việt Nam hiện tăng trưởng khoảng 20% mỗi năm, nhanh nhất Đông Nam Á và cao gấp ba lần tốc độ tăng GDP. Động lực này chỉ có thể duy trì khi Việt Nam làm chủ các công nghệ nền tảng như AI, dữ liệu lớn, điện toán đám mây và các nền tảng số “made in Vietnam”.

Với Hà Nội, tỷ trọng kinh tế số trong GRDP tăng từ 15,37% năm 2020 lên 16,26% năm 2024, khẳng định hướng đi đúng khi xác định khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và kinh tế số là một trong 3 đột phá chiến lược. Thành phố đặt mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GRDP vào năm 2030 và 40% vào năm 2045. Đây là định hướng để xây dựng một nền kinh tế hiện đại, xanh, bền vững và dựa trên công nghệ cao.

Ông Tiến cho rằng chuyển đổi số cần được triển khai đồng bộ ở chính phủ số, doanh nghiệp số và xã hội số để đưa toàn bộ nền kinh tế lên môi trường số, giảm chi phí tuân thủ, nâng cao minh bạch và mở rộng không gian phát triển. Đây cũng là yếu tố giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời hình thành lực lượng công dân số và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Đề cập về phát triển thương mại điện tử - lĩnh vực tiên phong dẫn dắt kinh tế số, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm phát triển thương mại điện tử và công nghệ số (Bộ Công Thương) cho biết, thương mại điện tử là một trong những lĩnh vực tăng trưởng nhanh nhất tại Việt Nam, đóng vai trò dẫn dắt chuyển đổi số doanh nghiệp và kết nối thị trường trong nước với quốc tế. Nền tảng thương mại điện tử đã giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận khách hàng, tối ưu hóa quy trình vận hành và tăng cường năng lực quản trị.

TS Nguyễn Đức Kiên chỉ ra chính quyền đô thị, hạ tầng dữ liệu mở và chính sách khuyến khích DN số là nền tảng đạt mục tiêu 30% GRDP từ kinh tế số vào 2030… Bên cạnh đó là chia sẻ thực tiễn của đại diện các Hiệp hội, DN tiên phong trong chuyển đổi số và startup sáng tạo. Phiên thảo luận tập trung AI, Big Data, hệ sinh thái khởi nghiệp và vai trò DN tư nhân, khẳng định kinh tế số là động lực bứt phá, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao sức cạnh tranh.

Tại diễn đàn, nhiều chuyên gia đầu ngành đã đưa ra những tham luận có tính xây dựng cao nhằm làm rõ vai tò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo với nền kinh tế số hiện đại.

Kết luận tại diễn đàn, các chuyên gia thống nhất cao rằng kinh tế số giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế, thu hút đầu tư chất lượng cao, phát triển kinh tế tuần hoàn và gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đó, việc triển khai nền tảng dữ liệu quốc gia, cải thiện pháp lý số và thúc đẩy sáng tạo là yếu tố sống còn để hội nhập sâu rộng.../.

Duy Minh