Giao lưu, trình diễn nghi lễ và trò chơi kéo co tại đền Trấn Vũ

Nghi lễ và trò chơi kéo co là thực hành văn hóa lâu đời, gắn với nền văn minh lúa nước của nhiều quốc gia châu Á. Ở Việt Nam, kéo co hiện diện rộng khắp, từ đồng bằng sông Hồng tới miền núi phía Bắc với hình thức và tên gọi phong phú như: kéo co, kéo co ngồi, kéo mỏ, kéo song, nhanh vai, so vai, na bai… Mỗi hình thức chứa đựng những tri thức dân gian, phản ánh đời sống tín ngưỡng và bản sắc của từng cộng đồng. Không chỉ là trò chơi ngày hội, kéo co còn mang ý nghĩa cầu mùa, cầu mưa thuận gió hòa, thể hiện quan niệm về sự hài hòa giữa con người và tự nhiên.

Từ khi được UNESCO ghi danh năm 2015, số lượng cộng đồng thực hành di sản kéo co ở Việt Nam ngày càng mở rộng. Từ sáu cộng đồng ban đầu, đến nay đã có thêm bốn cộng đồng tham gia Mạng lưới Cộng đồng Di sản kéo co Việt Nam. Hoạt động giao lưu, trình diễn, học hỏi kinh nghiệm giữa các địa phương giúp di sản tiếp tục lan tỏa trong đời sống đương đại, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức xã hội về giá trị của di sản văn hóa phi vật thể.

Phát biểu khai mạc chương trình, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Long Biên Nguyễn Mạnh Hà nhấn mạnh ý nghĩa đặc biệt của sự kiện đối với địa phương - nơi trò chơi kéo co ngồi vẫn được gìn giữ trong lễ hội đền Trấn Vũ: “Năm 2015, nghi lễ và trò chơi kéo co được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Cùng với niềm tự hào của cả nước, đây cũng là niềm vinh dự đặc biệt của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Long Biên”.

Theo ông Hà, từ dấu mốc này, phường Long Biên đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp bảo tồn và phát huy di sản: phục dựng nghi thức truyền thống, đẩy mạnh truyền thông, phối hợp nghiên cứu lập hồ sơ khoa học, chú trọng giáo dục thế hệ trẻ, đồng thời gìn giữ không gian di tích gắn với di sản như quần thể đền Trấn Vũ - chùa Cự Linh - đình Ngọc Trì.

Nhấn mạnh giá trị tinh thần của di sản, ông Hà cho rằng kéo co tại Long Biên không chỉ là trò chơi, mà là nghi lễ tín ngưỡng thiêng liêng gắn với Đức Thánh Huyền Thiên Trấn Vũ và Đức Thánh Linh Lang Đại vương. Mỗi mùa lễ hội, tiếng hô “Kéo co” không chỉ là âm thanh của niềm vui, mà còn là tiếng vọng của ước vọng trị thủy, chống lũ, cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Chương trình giao lưu, trình diễn nghi lễ và trò chơi kéo co năm nay đánh dấu bước phát triển mới trong giao lưu văn hóa khi quy tụ các nghệ nhân và cộng đồng kéo co đến từ Hàn Quốc, Campuchia và Philippines và tám cộng đồng kéo co tiêu biểu của Việt Nam, bao gồm: Kéo co ngồi đền Trấn Vũ (phường Long Biên, TP Hà Nội), kéo mỏ Xuân Lai (xã Đa Phúc, TP Hà Nội), kéo mỏ Ngải Khê (xã Chuyên Mỹ, TP Hà Nội), kéo song Hương Canh (xã Bình Nguyên, tỉnh Phú Thọ), kéo co Hữu Chấp (phường Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh), kéo co của người Tày (xã Bảo Nhai, tỉnh Lào Cai), kéo co Hòa Loan (xã Vĩnh Thành, tỉnh Phú Thọ), kéo cõi thôn Phú Hào (phường Vị Khê, tỉnh Ninh Bình). Bên cạnh đó, những tiết mục múa trống, múa sư tử do các nghệ sĩ Đại học Sehan (Hàn Quốc) biểu diễn, tạo nên không khí giao lưu văn hóa sôi động.

Theo ông Hà, việc các quốc gia cùng tham gia đã mang đến không khí giao lưu quốc tế gắn kết, thể hiện tinh thần hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm trong bảo tồn di sản. Đây là dịp để tôn vinh và lan tỏa giá trị của di sản kéo co Việt Nam trên bản đồ văn hóa khu vực và thế giới.

Chương trình không chỉ là hoạt động trình diễn mà còn là diễn đàn văn hóa mở, nơi các cộng đồng cùng trao đổi, cảm nhận sự phong phú và đa dạng của văn hóa Việt Nam, đồng thời tiếp thu những kinh nghiệm bảo tồn di sản phi vật thể từ bạn bè quốc tế. Hình ảnh sợi dây kéo co được căng lên trong tiếng hò reo là thông điệp mạnh mẽ về đoàn kết cộng đồng, về sức sống bền bỉ của di sản và về tinh thần hữu nghị giữa các dân tộc.

Thay mặt lãnh đạo phương, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Long Biên Nguyễn Mạnh Hà cũng bày tỏ kỳ vọng rằng chương trình năm nay sẽ để lại những ấn tượng đẹp về văn hóa và con người Long Biên, đồng thời mở ra cơ hội để phường trở thành điểm đến văn hóa quen thuộc và thân thiện của đông du khách trong nước và quốc tế./.

Thụy Phương