Ra mắt hồi ký “Cậu bé ở hang và Hoa Học Trò” của nhà báo Nguyễn Như Mai

Tác phẩm kể lại hành trình hơn nửa thế kỷ của một cậu bé sinh ra ở miền biên giới phía Bắc, lớn lên trở thành sinh viên ngành địa chất, rồi gắn bó với nghề biên tập sách khoa học và sau đó là nhà báo viết cho thiếu nhi, tuổi học trò. Ở giai đoạn sung sức nhất của sự nghiệp, ông là một trong những người tham gia sáng lập và phát triển báo Hoa Học Trò, ấn phẩm được yêu mến hàng đầu của lứa tuổi học trò Việt Nam.

Dù mang hình thức hồi ký, nhưng “Cậu bé ở hang và Hoa Học Trò” không chỉ là những kỷ niệm riêng tư mà còn tái hiện sinh động một phần lịch sử, văn hóa và giáo dục Việt Nam qua trải nghiệm cụ thể, chân thực của tác giả.

Mở đầu cuốn sách, Nguyễn Như Mai đưa người đọc trở lại tuổi thơ ở vùng núi Cao Bằng với những kỷ niệm sống trong hang đá, chạy giặc, đến trường theo tiếng kẻng. Giữa hoàn cảnh thiếu thốn, ông sớm bộc lộ niềm say mê chữ nghĩa: lập nhóm bút học trò, làm báo tường Mặt Trời Mọc, mạnh dạn gửi bài cho Thiếu niên Tiền phong và nhận được nhuận bút đầu tiên.

Khi bước vào tuổi thanh niên, trong không khí sôi nổi của công cuộc xây dựng đất nước, tác giả chọn ngành địa chất - một nghề vất vả nhưng thiết thực. Những năm tháng ấy rèn cho ông tư duy khoa học, tính kỷ luật và khả năng quan sát, những phẩm chất sau này trở thành nền tảng quan trọng cho nghề báo và nghề viết.

Rời ghế nhà trường, ông về công tác tại Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, bền bỉ làm công việc biên tập, biên soạn và dịch thuật suốt 25 năm.

Phần trung tâm của cuốn hồi ký là “Hoa Học Trò - một thời thăng hoa”. Từ môi trường xuất bản khoa học, Nguyễn Như Mai chuyển sang báo Thiếu niên Tiền phong, rồi cùng đồng nghiệp chuẩn bị, khai sinh và phát triển tờ Hoa Học Trò - tờ báo tuổi teen đã gắn bó với nhiều thế hệ học trò Việt Nam trong suốt nhiều thập kỷ.

Trong “Cậu bé ở hang và Hoa Học Trò”, tác giả cũng dành nhiều trang viết xúc động về bạn đọc, đồng nghiệp, các cây bút trẻ, và những kỷ niệm đặc biệt với Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng bạn bè quốc tế trong Festival Thanh niên và Sinh viên thế giới tại Algérie.

Không chỉ viết báo, Nguyễn Như Mai còn là tác giả của nhiều đầu sách dành cho thiếu nhi: tập thơ “Chim gõ kiến” và các cuốn sách khoa học như “Kho báu trong lòng đất”, “Tò mò đến xứ sở kì lạ”, “Từ trong nhà ra ngoài sân”... Cùng các cộng sự, ông tham gia biên soạn các bộ sách lịch sử - địa lý được xuất bản tại Nhà xuất bản Kim Đồng như “Sử ta - Chuyện xưa kể lại”, “Hiền tài là nguyên khí quốc gia”, “Chuyện hay sử Việt”, “Những vị vua trẻ trong sử Việt”, “Thiên nhiên đất nước ta”... với mục tiêu giúp lịch sử trở nên gần gũi, dễ hiểu với bạn đọc nhỏ tuổi.

“Cậu bé ở hang và Hoa Học Trò” không chỉ là câu chuyện đời của một người, mà còn là tấm gương về nghị lực, nhân cách và trách nhiệm xã hội của một trí thức Việt Nam. Từ một cậu bé sống trong hang đá giữa chiến tranh, Nguyễn Như Mai đã bước ra ánh sáng bằng con đường học tập và lao động, rồi dành trọn cuộc đời để đồng hành, nâng đỡ các thế hệ thanh thiếu niên. Ông là hình ảnh của một trí thức mực thước, tận tâm với nghề, luôn đặt thanh thiếu niên ở vị trí trung tâm trong mọi sáng tạo của mình.

Cuốn hồi ký còn là một lát cắt hiếm hoi, chân thực và giàu nhân văn về tuổi thơ thời chiến, tái hiện sinh động đời sống giữa bom đạn, giúp thế hệ hôm nay hiểu rõ hơn trẻ em Việt Nam đã lớn lên như thế nào trong chiến tranh./.

Thụy Phương